"Zemsta" Aleksandra Fredry [streszczenie, bohaterowie, plan wydarzeń]

"Zemsta" Aleksandra Fredry to jedna z lektur, które każdy uczeń szkoły podstawowej powinien poznać. Uchodzi dziś za jedną z najlepszych polskich komedii, a niektóre kwestie wypowiadane przez jej bohaterów funkcjonują wciąż w języku potocznym.

"Zemsta": streszczenie

Aby móc łatwo przypomnieć sobie przed egzaminem ósmoklasisty treść lektury "Zemsta", streszczenie warto przygotować samodzielnie bezpośrednio po zapoznaniu się z tekstem. Jeśli jednak ktoś nie był wystarczająco zapobiegliwy, pozostaje mu skorzystać z gotowego opracowania. Przyda się ono zwłaszcza w trakcie przygotowań do najważniejszego sprawdzianu wiedzy w szkole podstawowej. A treść lektury przedstawia się następująco:

Rzecz dzieje się na zamku, który podzielono murem na dwie części. Jedna z nich należy do Cześnika Macieja Raptusiewicza, druga zaś do Rejenta Milczka. Obaj, delikatnie mówiąc, nie pałają do siebie przyjaznymi uczuciami. Cześnik rozmawia ze swym sługą, Dyndalskim, o swoich planach matrymonialnych. Chciałby mianowicie ożenić się z goszczącą u jego bratanicy, Klary, Podstoliną (która pochowała już trzech mężów). Ponieważ Cześnik nie ma doświadczenia w kontaktach z kobietami, zleca pozostającemu na jego usługach Papkinowi pośredniczenie w swatach. Papkin natomiast liczy na małżeństwo z Klarą. Cześnik aranżuje spotkanie Podstoliny i Papkina, podczas którego kobieta przyrzeka zgodzić się na małżeństwo z Cześnikiem.

Tymczasem Cześnik wpada do komnaty krzycząc, że Rejent zlecił murarzom naprawę muru oddzielającego obie części zamku. Nakazuje Papkinowi natychmiast przepędzić murarzy. Jednocześnie Klara spotyka się w ogrodzie z synem Rejenta, Wacławem. Młodzi zapewniają się wzajemnie o swojej miłości. Wspólnie zastanawiają się nad sposobem na załagodzenie konfliktu pomiędzy Cześnikiem a Rejentem oraz uzyskanie zgody na ślub. Gdy ludzie Cześnika rozpędzają murarzy, Wacław dobrowolnie poddaje się Papkinowi, podając się za urzędnika Rejenta. Papkin przedstawia więc jeńca Cześnikowi jako dowód swojej waleczności. Wacław próbuje przekonać Raptusiewicza do ugody z Rejentem, ten jest jednak nieprzejednany i odsyła młodzieńca do domu. Wacław przekupuje Papkina, by mógł pozostać bliżej Klary. Młodzi ustalają, że poproszą o wstawiennictwo u Cześnika Podstolinę. Gdy Wacław spotyka Podstolinę, okazuje się, ku zaskoczeniu obydwojga, że jest ona jego kochanką z dawnych czasów, kiedy to przedstawiał się jej jako książę. Kobieta liczy na to, że młodzieniec wciąż żywi do niej uczucie. Tymczasem Papkin wyznaje swoją miłość Klarze, ta jednak udaje, że nie wierzy w jego zapewnienia i żąda dowodu miłości (m.in. krokodyla). Cześnik oznajmia Papkinowi, że zaręczył się z Podstoliną. Postanawia wyzwać Rejenta na pojedynek i wysyła doń Papkina w roli sekundanta.

Rejent przygotowuje pozew do sądu przeciwko Cześnikowi w sprawie odszkodowania za pobicie dla murarzy. Wmawia robotnikom, że zostali oni solidnie poturbowani, a jednocześnie nie płaci im za wykonaną pracę. Wacław prosi ojca o pozwolenie na małżeństwo z Klarą. Jednak Rejent chce, by jego syn ożenił się z Podstoliną. Zaproponował jej nawet umowę, w myśl której gdyby do małżeństwa Wacława i Podstoliny nie doszło, winny wypłaci drugiej stronie odszkodowanie. Do Rejenta przybywa Papkin z listem od Cześnika. Gdy wręcza mu wezwanie do pojedynku, zjawia się Podstolina z podpisaną umową. W ten sposób Papkin dowiaduje się, że kobieta wystawiła Cześnika do wiatru.

Tymczasem Cześnik czyni przygotowania do swojego ślubu z Podstoliną oraz szykuje szablę na pojedynek. Wraca Papkin i opowiada o przebiegu spotkania z Rejentem - Cześnik sugeruje, że wino, którym częstował Papkina Rejent, mogło być zatrute. Papkin przekazuje Cześnikowi list, z którego ten dowiaduje się o umowie zawartej przez Rejenta z Podstoliną. Cześnik postanawia się zemścić. W tym czasie Papkin, przekonany, że umiera, spisuje swój testament. Raptusiewicz natomiast pragnie zwabić do siebie Wacława. W tym celu dyktuje Dyndalskiemu list, pisany rzekomo przez Klarę. Gdy jednak, mimo starań, nie udaje się go napisać, Cześnik wysyła sługę po Wacława. Przybyłego młodzieńca informuje, że ma do wyboru wtrącenie go do lochu albo ślub z Klarą. Zdziwiony Wacław dokonuje oczywistego wyboru, ślub odbywa się natychmiast. Gdy u Cześnika zjawia się Rejent, który nie doczekał się Raptusiewicza w miejscu wyznaczonym na pojedynek, dowiaduje się, że syn pojął właśnie Klarę za żonę i wpada w furię. Emocje studzi jednak Podstolina wyjaśniając, że cały jej majątek przeszedł na Klarę, a ona sama pozostałaby bez grosza, gdyby nie umowa z Rejentem. Świeżo wzbogacona młoda żona oferuje się wypłacić Podstolinie umówioną kwotę ze swego majątku. Rejent i Cześnik wreszcie się godzą.

"Zemsta": bohaterowie

Jakie postacie występują w lekturze "Zemsta"? Bohaterowie utworu to przedstawiciele dawnego świata szlachty Rzeczypospolitej, ich zachowanie typowe jest dla kultury sarmackiej.

  • Rejent Milczek jest właścicielem połowy zamku i zagorzałym wrogiem Cześnika. Zamożny wdowiec, ojciec Wacława, niegdyś pracownik sądownictwa, doskonale orientuje się w możliwości interpretowania prawa na swoją korzyść. Jest człowiekiem opanowanym, stonowanym, z pozoru flegmatycznym, a przy tym wyrachowanym, sprytnym, przedsiębiorczym i skąpym. Sprawia wrażenie pobożnego, często powtarzając kwestię:
    "Niech się dzieje wola nieba,
    Z nią się zawsze zgadzać trzeba".
  • Cześnik Maciej Raptusiewicz to mieszkaniec drugiej połowy zamku, szczerze nienawidzący Rejenta. Jest mocno schorowanym, starym kawalerem bez większego majątku, prawnym opiekunem i stryjem Klary, której własność stanowi zamieszkiwana przez nich połowa zamku. Człowiek niezwykle gwałtowny i hałaśliwy, nieustępliwy i zawzięty, patriota szanujący staropolską zasadę gościnności. Stoi wyżej w hierarchii społecznej niż Rejent, przez co uważa się za lepszego. Nie zgadza się na odbudowanie muru granicznego. Nadużywa zwrotu "mocium panie".
  • Klara Raptusiewiczówna jest zakochaną w Wacławie bratanicą Cześnika. Choć formalnie jest zamożna, w praktyce zdana jest na łaskę stryja, który zarządza jej majątkiem do czasu zamążpójścia Klary. Dziewczyna prostolinijna i obdarzona poczuciem humoru, konsekwentnie walczy o własne szczęście. Choć spodziewa się sprzeciwu stryja w sprawie ślubu z Wacławem, zgadza się na wszystkie wymyślone przez młodzieńca podstępy mające pomóc młodym w realizacji wspólnych planów.
  • Wacław Milczek to zakochany w Klarze syn Rejenta. Odważny, rozsądny i pomysłowy młody człowiek, który potrafi odnaleźć się w każdych okolicznościach i nie ustaje w kolejnych próbach osiągnięcia celu, jakim jest małżeństwo z Klarą. Choć w czasach studenckich był lekkoduchem i uwodzicielem, pod wpływem uczucia do Raptusiewiczówny ustatkował się. Posłuszny i uległy wobec ojca.
  • Józef Papkin jest zubożałym szlachcicem na usługach Cześnika. Praktycznie nie dysponuje własnym majątkiem, toteż liczy na małżeństwo z Klarą. Niepoprawny gaduła, skłonny do konfabulacji i przechwałek, w istocie człowiek tchórzliwy i nielojalny. Za pieniądze zdolny jest do każdej podłości. Postać zabawna.
  • Podstolina Hanna Czepiersińska jest wdową po Podstolim i właścicielką folwarków. Kobieta w średnim wieku, pochowała trzech mężów, wciąż piękna i atrakcyjna. Sprawia wrażenie osoby majętnej, w rzeczywistości dysponuje majątkiem Klary i pragnie kolejny raz wyjść za mąż by zdobyć zabezpieczenie majątkowe dla siebie na podeszłe lata.
  • Dyndalski jest zaufanym sługą i marszałkiem Cześnika. Wierny, zapatrzony w swego pana, bezkrytyczny i cierpliwy. Typowa postać starego sługi obecna w wielu utworach romantycznych.
  • Śmigalski jest dworzaninem Cześnika.
  • Perełka jest kuchmistrzem Cześnika.
Zobacz wideo Pijawki nie tylko leczą, ale mogą być bardzo groźne [PRACOWNIA BRONKA]

Plan wydarzeń - "Zemsta"

Jak zatem najprościej przedstawić plan wydarzeń? "Zemsta" to utwór, którego akcja ogranicza się zaledwie do jednego dnia.

  1. Plany matrymonialne Cześnika - chęć poślubienia Podstoliny.
  2. Zlecenie Papkinowi roli swata.
  3. Zgoda Podstoliny na małżeństwo z Cześnikiem.
  4. Spotkanie Klary i Wacława w ogrodzie.
  5. Rozpędzenie murarzy przez ludzi Cześnika.
  6. Wejście Wacława do domu Klary w charakterze jeńca Papkina.
  7. Próby nakłonienia Cześnika do pogodzenia się z Rejentem.
  8. Rozmowa Wacława i Podstoliny.
  9. Wyznanie Klarze miłości przez Papkina.
  10. Przygotowanie przez Rejenta pozwu sądowego przeciwko Cześnikowi.
  11. Rozmowa Wacława z ojcem.
  12. Wizyta Papkina u Rejenta.
  13. Zawarcie umowy dotyczącej planów matrymonialnych pomiędzy Podstoliną a ojcem Wacława.
  14. Przygotowania Cześnika do ślubu.
  15. Odkrycie zdrady Podstoliny przez Cześnika.
  16. Pisanie listu przez Dyndalskiego.
  17. Ultimatum postawione Wacławowi.
  18. Ślub Klary i Wacława.
  19. Poznanie prawdy na temat majątku Podstoliny.
  20. Pogodzenie się Cześnika i Rejenta.

Test z lektury "Zemsta": co jeszcze warto wiedzieć?

Aby prawidłowo zdać test z lektury "Zemsta" warto nie tylko poznać dobrze treść utworu, ale też wiedzieć co nieco o jego powstaniu. Komedia ta powstała w 1833 roku, a inspiracją do jej powstania była prawdziwa historia. Za sprawą małżeństwa z Zofią z Jabłońskich Skarbkową Aleksander Fredro stał się właścicielem zamku Kamieniec w Odrzykoniu pod Krosnem, w jego archiwum zaś znalazł akta sądowe z procesu dawnych jego właścicieli: Jana Skotnickiego i Piotra Firleja. "Zemsta" to komedia w czterech aktach podzielonych na sceny, opowiadająca historię konfliktu dwóch właścicieli zamku. Ma zwartą budowę i doskonałą konstrukcję akcji. Jak przystało na komedię jej postaci są wyraziste i kontrastowe, o przerysowanych cechach charakteru. Według klasyfikacji rodzajowej przynależy do dramatu: jest utworem przeznaczonym do wystawienia na scenie, podzielonym na akty, bez narratora, obok tekstu głównego zawiera tekst poboczny, czyli didaskalia. Czas i miejsce akcji utworu nie są dokładnie określone. Wydarzenia mają miejsce przypuszczalnie pod koniec XVIII wieku lub na początku XIX wieku. Anonimowy zamek znajduje się na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, niedługo po ostatnim rozbiorze Polski, prawdopodobnie na Mazowszu lub w Galicji. Autor w "Zemście" wykorzystuje komizm postaci, komizm sytuacyjny oraz komizm języka.

Zobacz też: "W pustyni i w puszczy": plan wydarzeń - jak go napisać? Podpowiadamy!

Więcej o:
Copyright © Agora SA