Nietolerancja laktozy u dzieci, dorosłych i kobiet w ciąży: objawy, przyczyny i leczenie

Na czym polega nietolerancja laktozy? Część osób myli nietolerancję laktozy z alergią na mleko. Jednak w większości przypadków osoby, które nie trawią mleka krowiego, nie są na nie uczulone. Przyczyną ich dolegliwości jest zbyt mała produkcja enzymu zwanego laktazą, odpowiedzialnego za rozkład głównego cukru zawartego w mleku (czyli laktozy).

Laktoza to cukier mleczny, składający się z cząsteczki glukozy oraz galaktozy. W naturalnej postaci występuje wyłącznie w mleku ssaków. Organizm, który nie produkuje laktazy, nie potrafi samodzielnie rozłożyć laktozy, co prowadzi do fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym, powodując nieprzyjemne dolegliwości w układzie pokarmowym.

Nietolerancja laktozy - objawy

W organizmie osób, które nie tolerują laktozy, pojawiają się charakterystyczne objawy, występujące zazwyczaj po spożyciu produktów mlecznych. Są to m.in.:

• mdłości, a niekiedy wymioty,
• ból brzucha,
• wzdęcia,
• wodniste biegunki,
• bolesne kolki,
• uciążliwe gazy,
• uczu-cie przelewania się w jelitach,
• nieprzyjemne odbijanie,
• zapale-nie zatok,
• astma,
• bóle kości i stawów,
• osteoporoza,
• problemy z koncentracją,
• zespół jelita nadwrażliwego,
• egzema.

Przyczyny nietolerancji laktozy

Nietolerancja laktozy może  wynikać z różnych powodów, zarówno z uwarunkowań genetycznych, jak i poważnych chorób, wymagających zmiany dotychczasowej diety, jak np. celiakia. Ustalając przyczynę dolegliwości, pomoże podjąć odpowiednie leczenie. W zależności od przyczyny, wymienia się cztery różne typy nietolerancji laktozy:

1. opisane wyżej zaburzenia przyswajania i trawienia laktozy. Sytuacja, w której jedzenie produktów mlecznych wykracza poza możliwości strawienia cukru mlecznego w jelicie.
2. pierwotny niedobór laktazy - to najczęstsza przyczyna nietolerancji laktozy. Ten typ zaburzeń rzadko pojawia się u niemowląt i małych dzieci, zazwyczaj uaktywnia się u młodzieży i dorosłych. Najprawdopodobniej jest dziedziczny. W tym przypadku objawy nasilają się stopniowo, wraz z upływem lat.
3. wtórny niedobór laktazy, spowodowany uszkodzeniem błony śluzowej jelita w wyniku przebytych infekcji, wirusów, pasożytów, celiakii (czyli choroby trzewnej), alergii pokarmowej, choroby Leśniowskiego-Crohna, chemioterapii czy nadużywania alkoholu, niektórych leków lub antybiotyków. Ten rodzaj dolegliwości może zostać wyeliminowany, jeśli możliwe jest leczenie błony śluzowej jelita - w przypadku celiakii można przejść na dietę bezglutenową, która znacznie łagodzi objawy choroby.
4. wrodzona nietolerancja laktozy czyli tzw. alaktazja - jest to rzadko występujący defekt metaboliczny, w wyniku którego organizm nie wytwarza laktazy. Ponieważ jest wrodzony, dotyka niemowląt, które mają problemy z trawieniem mleka matki i mleka modyfikowanego, zawierającego laktozę.

Nietolerancja laktozy u niemowląt

Wrodzona nietolerancja laktozy zdarza się bardzo rzadko, ale takie przypadki również trzeba brać po uwagę. U noworodka urodzonego z brakiem enzymu laktazy mogą pojawić się takie objawy, jak: biegunka, bóle brzucha, płaczliwość, bardzo słaby przyrost masy.  W takim przypadku najczęściej pomaga mieszanka z niską zawartością laktozy, lub zupełnie jej pozbawiona. Wrodzona nietolerancja laktozy nie jest stanem przejściowym, dzieci dotknięte tą dolegliwością najprawdopodobniej będą zmagały się z nią do końca życia, stosując odpowiednią dietę eliminacyjną.

Nietolerancja laktozy u kobiet w ciąży

Nietolerancja laktozy spędza sen z powiek przyszłym mamom. Kobieta w ciąży potrzebuje bowiem wapnia, którego jednym ze źródeł są produkty mleczne. Jeśli jednak picie mleka skutkuje dla kobiety w ciąży nieprzyjemnymi dolegliwościami, nie musi tego robić. Jest wiele zamienników, które równie skutecznie co mleko uzupełnią zapotrzebowanie organizmu -  np. soki wzbogacone wapniem.

Niektóre kobiety, nietrawiące mleka, są w stanie spożywać inne produkty pochodzenia mlecznego, np. jogurty czy sery. Obecnie na rynku dostępne jest także mleko bez laktozy, bardzo często wzbogacone wapniem. Poza tym w aptece są do kupienia specjalne tabletki z laktazą, których zażycie przed spożyciem przetworów mlecznych wpływa na właściwe trawienie.

Zdarza się również tak, że kobiety cierpiące na nietolerancję laktozy widzą ogromną poprawę w trzecim trymestrze ciąży, gdy dziecko najbardziej potrzebuje wapnia. Jeśli taka sytuacja pojawia się u ciebie, mimo wszystko nie przesadzaj i zachowaj umiar w jedzeniu mlecznych przekąsek.

Jeśli jednak okazałoby się, że samą dietą nie jesteś w stanie zapewnić odpowiedniej dawki wapnia, lekarz może zalecić odpowiednią suplementację wapniem. Należy pamiętać, by przyjmować też witaminę D, która zwiększa przyswajalność wapnia. Największą zawartość laktozy posiada mleko owcze (5,1 g na 100 g) oraz mleko krowie (od 4,6 do 4,9 g w 100 gramach).

To także może cię zainteresować:

• Alergia czy nietolerancja pokarmowa? Podpowiadamy, jak je od siebie odróżnić
• Celiakia, alergia na gluten, nietolerancja glutenu u dzieci - co to i czym się od siebie różnią
• Choroby autoimmunologiczne u dzieci - rodzaje, objawy, leczenie