Na czym polega czytanie ze zrozumieniem
Czytanie ze zrozumieniem nie jest tym samym co czytanie. Umiejętność czytania, już na początku edukacji, zdobywa niemal każdy. Jednak aby zrozumieć tekst, nie wystarczy "przelecieć go wzrokiem". Zrozumienie czytanego tekstu rozpoczyna się od rozpoznania symboli graficznych, a na efekt końcowy składają się elementy spostrzeżeniowe, pamięciowe, myślowo - rozumowe, wyobrażeniowe i emocjonalne.
Umiejętność czytania ze zrozumieniem pozwoli dziecku na samodzielne odrabianie prac domowych:
Czytanie to nie tylko odkrywanie sensu słów czy zdań, ale i kojarzenie ze sobą pewnych fragmentów oraz ich zapamiętywanie. Wyróżnia się cztery poziomy rozumienia tekstu:
- rozumienie poszczególnych słów i zwrotów,
- poznanie szczegółowych informacji,
- skupienie się na myśli przewodniej,
- zrozumienie sensu całego tekstu.
Aby zrozumieć to, o czym się czyta, należy połączyć poszczególne słowa, odnaleźć ich sens oraz związki między zdaniami - i ująć je w struktury myślowe. To skomplikowany proces.
Czytanie bez zrozumienia utrudnia życie - tak w szkole, jak i pracy czy życiu codziennym. Przekłada się na trudności w przyswajaniu i zapamiętywaniu informacji, a i rozumieniu sensu czytanej treści.
Jak ćwiczyć umiejętność czytania ze zrozumieniem?
Czytanie ze zrozumieniem przydaje się na każdym etapie życia, dlatego warto zagadnieniu poświęcić uwagę i czas. Dobra wiadomość jest taka, że umiejętność tę można trenować samodzielnie.
Istnieją różne sposoby trenowania czytania ze zrozumieniem. U małych dzieci efektywną metodą jest używanie kilku zmysłów jednocześnie. To dlatego dobre efekty przynoszą czytanki z ilustracjami, do których dołączone są płyty z nagraniami, układanie z rozsypanek wyrazów czy zdań, uzupełnianie tekstu pisanego brakującymi literami czy wyrazami lub ilustrowanie przeczytanego bądź wysłuchanego tekstu.
W przypadku uczniów doskonałą formą treningu czytania ze zrozumieniem jest rozwiązywanie zagadek, krzyżówek czy rebusów, jak i praca z tekstem, polegająca na wyszukiwaniu w nim różnych informacji. Doskonałym treningiem jest szukanie odpowiedzi na zadane (przez nauczyciela czy rodzica) pytania, które mogą być wcześniej wypisane na kartce. Innym pomysłem jest zadawanie pytań po czytaniu tekstu. Mogą to być pytania szczegółowe (kto? co?), otwarte (dlaczego?), jak i zamknięte (prawda czy fałsz).
Innych metod będzie wymagał trening czytania ze zrozumieniem w podstawówce, jeszcze innych czytanie ze zrozumieniem w szkole średniej czy na studiach. Okazuje się, że na naukę nigdy nie jest za późno, dlatego z różnych sposobów, a i materiałów dydaktycznych mogą korzystać także dorośli.
Trening czytania ze zrozumieniem dla młodzieży i dorosłych
Starsi uczniowie oraz dorośli mogą czytanie ze zrozumieniem trenować w jeszcze inny sposób. Wystarczy przygotować czystą kartkę i ołówek - i popracować z tekstem. Co robić, by nauczyć się czytać ze zrozumieniem?
- Podczas czytania robić notatki na marginesie. Mogą być to hasła, wnioski, przemyślenia.
- Czytając wyłapywać najważniejsze informacje. Istotne podkreślać ołówkiem.
- Genialnym pomysłem jest mapa myśli, czyli graficzny schemat, który porządkuje informacje i ułatwia zapamiętanie treści. Warto ją uzupełniać o kluczowe hasła czy frazy zarówno w trakcie czytania, jak i po przeczytaniu tekstu.
- Warto się zastanawiać nad sensem zdania czy akapitu. Przydadzą się pytania, słowa klucze i odpowiedzi odnoszące się zarówno do zdania, akapitu, jak i fragmentu tekstu. Warto je notować, choćby hasłami (na przykład na mapie myśli).
Podczas czytania bardzo ważne są panujące warunki. Warto zwrócić uwagę, by nic nie rozpraszało i nie odciągało od lektury. Ważna jest zarówno cisza, porządek, jak i odpowiednia pozycja oraz optymalne oświetlenie. Tekst warto czytać niespiesznie, partiami, a jeśli jest skomplikowany, zrobić to nawet dwa czy trzy razy. Zakłada się, że pierwsze czytanie ma charakter poglądowy - pozwala rozeznać się w budowie i założeniach tekstu. Drugie czytanie jest bardziej wnikliwe, szczegółowe - polega na wyłapywaniu haseł, kontekstu i najważniejszych wiadomości. Przyjmuje się, że czytanie ze zrozumieniem składa się z trzech podstawowych etapów: wstępnego rozpoznania całości, czytania właściwego oraz syntezy zdobytej wiedzy.
