Zapalenie opon mózgowych - wirusowe i bakteryjne

Zapalenie opon mózgowych jest chorobą infekcyjną, która może się rozwinąć jako powikłanie wielu chorób, takich jak zapalenie zatok czy grypa. Jej objawy są różne - zależą od wielu czynników, między innymi od przyczyny stanu zapalnego, stopnia zaawansowania choroby oraz wieku osoby chorej. Jakie są przyczyny, objawy i rodzaje zapalenia opon mózgowych?

Zapalenie opon mózgowych, ściślej mówiąc zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, to choroba infekcyjna obejmująca opony mózgowo-rdzeniowe. Najczęściej wywołują ją wirusy lub bakterie, rzadziej pierwotniaki czy pasożyty. Tym samym, ze względu na patogen, jaki wywołał chorobę, wyróżnia się:

  • wirusowe zapalenie opon mózgowych,
  • bakteryjne zapalenie opon mózgowych,
  • grzybicze zapalenie opon mózgowych,
  • pasożytnicze zapalenie opon mózgowych.
Zobacz wideo

Wirusowe zapalenie opon mózgowych

Wirusowe zapalenie ośrodkowego układu nerwowego (OUN) to proces zapalny, który obejmuje opony mózgowo-rdzeniowe, przestrzeń podpajęczynówkową oraz tkankę nerwową mózgu lub rdzenia kręgowego. Do zakażenia wirusem zazwyczaj dochodzi drogą kropelkową, przez układ pokarmowy lub oddechowy.

Wirusowe zapalenie opon mózgowych wywołują enterowirusy (ECHO, polio), herpes simplex, czyli wirusy opryszczki pospolitej (HSV), arbowirusy (grupa wirusów przenoszonych głównie przez kleszcze), wirus Epsteina-Barr (EBV), wirus grypy typu A i B.

Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest bardzo niebezpieczne, groźniejsze niż wywołane przez wirusy, ma cięższy przebieg. Można się nim zarazić drogą kropelkową, a choroba częściej dotyka dzieci niż dorosłych. Bakteryjne zapalenie opon mózgowych może mieć dwie postaci: ropną i nieropną. Ponieważ choroba rozwija się bardzo szybko, może też doprowadzić do śpiączki, wiąże się z nią duże ryzyko powikłań i zgonu.

Patogeny, które najczęściej powodują zapalenie opon mózgowych to pneumokoki (Streptococcus pneumoniae), meningokoki (Neisseria meningitidis), pałeczki Haemophilus influenzae, pałeczki E. coli, paciorkowce grupy B (Streptococcus agalactiae), gronkowce złociste (Staphylococcus aureus), krętki Borrelia (przenoszone przez kleszcze i powodujące boreliozę), pałeczki Listeria monocytogenes i prątki gruźlicy. Odkleszczowe zapalenie opon mózgowych jest chorobą sezonową, związaną z aktywnością kleszczy.

Zapalenie opon mózgowych - objawy

W zależności od tego, jakie jest podłoże ma zapalenia opon mózgowych, choroba może dawać różne objawy, mieć specyficzny przebieg.

Wirusowe zapalenie opon mózgowych najczęściej ma łagodny przebieg. Jego objawami są: bóle głowy, gorączka, wymioty, nudności oraz charakterystyczne objawy oponowe, takie jak sztywność karku, objaw Brudzińskiego (u leżącego chorego, przy biernym przygięciu głowy do klatki piersiowej obserwuje się zgięcie kończyn dolnych w stawach kolanowych i biodrowych) oraz objaw Kerniga (jednym z objawów jest próba wyprostowania kończyny w stawie kolanowym u leżącego pacjenta, podczas której pojawia się skurcz mięśni uniemożliwiający wyprost, powodując opór i ból).

Bakteryjne zapalenie opon mózgowych ma cięższy przebieg. Objawy zwykle pojawiają się po mniej więcej 3 dniach od zakażenia. Obserwuje się wysoką gorączkę (nawet 40-stopniową), dreszcze, bóle mięśni i stawów, silne bóle głowy i karku, nudności i wymioty, a także sztywność karku (niemożliwe staje się dotknięcie podbródkiem klatki piersiowej). Czasem pojawiają się zaburzenia świadomości, utrata przytomności, senność i apatia. Może wystąpić krwistoczerwona wysypka.

Zapalenie opon mózgowych - rozpoznanie i leczenie

Rozpoznanie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych opiera się na obrazie klinicznym. Badania diagnostyczne wykonywane to badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, pomocna jest także tomografia komputerowa głowy, posiewy krwi i wymazy z gardła.

Leczenie zapalenia opon mózgowych zależy od tego, jaki patogen jest za nie odpowiedzialny. I tak w przypadku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wywołanego przez wirusy leczenie jest objawowe i ogólnie podtrzymujące. Jedynie w skrajnie ciężkich przypadkach podaje się gancyklowir i interferon. Zwykle jednak wirusowe zapalenie opon mózgowych ma łagodny przebieg i ustępuje, nie pozostawiając uszkodzeń neurologicznych.

Bakteryjne zapalenie opon mózgowych leczy się antybiotykami, czasem konieczne bywa podawanie leków przeciwzapalnych i przeciwobrzękowych. Podczas leczenia chory musi leżeć w łóżku. Najważniejsze jest, by terapię zapalenia opon mózgowych podjąć jak najszybciej, by nie doszło do groźnych powikłań. Im później rozpocznie się leczenie, tym większe ryzyko komplikacji.

Więcej o:
Copyright © Agora SA