Apatia jest stanem znacznie zmniejszonej wrażliwości na bodźce emocjonalne i fizyczne. To dlatego osoby ją przeżywające cechuje obniżona aktywność psychiczna i fizyczna, przejawiająca się utratą zainteresowań, zmniejszeniem liczby i częstotliwości kontaktów społecznych, wycofywaniem się ze starych relacji i unikanie budowania nowych, zaprzestanie jakichkolwiek aktywności i ograniczanie codziennych obowiązków i działań do minimum. Osoba dotknięta apatią żyje automatycznie, bez emocji i zaangażowania. Nierzadko dochodzi do obniżenia wrażliwości na ból fizyczny. Bywa, że apatia wpływa negatywnie na potrzebę dbania o wygląd fizyczny.
Apatia oznacza spadek nie tylko nastroju, ale także odczuwania emocji i bodźców fizycznych. Zasadniczo objawy apatii mogą pojawiać się w różnej formie, cechuje je różne natężenie - wiele zależy od cech osobniczych. Istnieje jednak wspólny mianownik. Typowymi objawami apatii są:
- obniżenie nastroju, stałe odczuwanie smutku oraz przygnębienia,
- brak odczuwania emocji,
- ograniczone reakcje na bodźce fizyczne płynące z ciała,
- obniżenie sprawności intelektualnej, pogorszenie pamięci, koncentracji, zdolności uczenia się,
- zaburzenia snu. Pojawia się nadmierna senność, permanentne zmęczenie, trudności z budzeniem się bądź drastyczne zmniejszenie ilości snu, kłopoty z zasypianiem czy nocne wybudzanie się.
Kiedy pojawia się apatia?
Brak energii, smutek, wycofywanie się z kontaktów społecznych oraz aktywności mogą być sygnałami ostrzegawczymi, ponieważ współistnieją z wieloma chorobami, ale i sygnalizują, że organizm potrzebuje odpoczynku i regeneracji.
Apatia współtowarzyszy wielu chorobom, takim jak nowotwory, choroby układu krążenia, niedoczynność tarczycy i choroby endokrynologiczne, cukrzyca, jest charakterystyczna dla wczesnej fazy kalectwa. To również częsty objaw depresji, objaw negatywny schizofrenii, choroby afektywnej dwubiegunowej, objaw zaburzeń nerwicowych.
Bywa też, że apatia to reakcja na silny uraz psychiczny (traumę) czy inne silne, gwałtowne przeżycia. Wówczas organizm, odcinając się od emocji i odczuć, próbuje sobie poradzić z emocjami i trudnymi doświadczeniami. Apatia pełni również funkcje obronną nadmiernie eksploatowanego organizmu, która uruchamia się w różnych sytuacjach. I tak źródłem apatii może być wypalenie spowodowane przez intensywny tryb życia. Apatię wymusza permanentna i nadmierna stymulacja przy jednoczesnym braku możliwości odpoczynku i regeneracji. Nie bez znaczenia jest przewlekły stres związany z kłopotami rodzinnymi, zawodowymi czy finansowymi, którym towarzyszy brak możliwości redukowania napięcia emocjonalnego. Organizm może się bronić przed eksploatacją także w sytuacji, gdy zostaje poddawany wyczerpującym treningom bądź diecie odchudzającej.
Apatia - leczenie. Jak sobie z nią radzić apatią
Każdy przeżywa gorsze okresy, spadki nastroju - bywa, że popada w apatię. To naturalny element rytmu funkcjonowania człowieka. Niepokojące jest, jeśli stan apatii trwa dłużej. Jeżeli jest jedynie chwilową zniżką formy, warto nieco zmienić swój rozkład dnia. Najważniejsze to znaleźć czas na odpoczynek, wprowadzić aktywność fizyczną oraz zająć się czymś, co sprawia radość. Nie mniej ważny jest higieniczny tryb życia, z racjonalną dietą i optymalną ilością snu na czele.
Jeżeli stan apatii utrzymuje się trzy tygodnie, a próby poradzenia sobie z problemem nie przyniosły poprawy jakości życia, nie wolno tego bagatelizować. W takiej sytuacji należy reagować.
Szukając przyczyn apatii, mając na uwadze fakt, że towarzyszy ona wielu chorobom, najpierw należy wykluczyć jej podłoże medyczne. Z uwagi na to, iż wywołać ją mogą różne zaburzenia, a i choroby psychiczne, warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który na podstawie wywiadu zleci badania diagnostyczne lub skieruje do określonego specjalisty. Terapia i metody leczenia apatii są uzależnione od jej przyczyn i objawów. Jednym z najbardziej skutecznych metod leczenia apatii jest terapia psychologiczna. Apatia zdecydowanie jest sygnałem, którego nie wolno zignorować.
