Niedoczynność tarczycy to zespół objawów wywołanych niedoborem hormonów produkowanych przez tarczycę, najczęstsza nieprawidłowość tego organu. Choroba częściej dotyka kobiet niż mężczyzn, a częstość jej występowania wzrasta z wiekiem (choć odnotowuje się ją również wśród dzieci i ludzi młodych). W niedoczynności tarczycy dochodzi do spowolnienia wszystkich procesów w organizmie.
Jak pracuje tarczyca?
Niedoczynność tarczycy wyróżnia się, ze względu na przyczynę, na:
Tarczyca jest małym, nieparzystym narządem położonym u podstawy szyi. Zalicza się ją do gruczołów wydzielania wewnętrznego. Jest zbudowana z dwóch płatów bocznych połączonych wąską cieśnią. Tarczyca odpowiada za wytwarzanie hormonów - trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4), które wpływają na:
Czynność tarczycy jest kontrolowana przez przysadkę mózgową, która uwalnia hormon tyreotropowy (TSH), pobudzający tarczycę do produkcji T3 i T4. Czynność tarczycy i przysadki pozostają w zależności - mówi się o ujemnym sprzężeniu zwrotnym. Oznacza to, że podwyższone stężenie hormonów tarczycy powoduje zmniejszenie uwalniania TSH przez przysadkę, a niedobór hormonów stymuluje produkcję TSH.
Istnieje wiele schorzeń, które mogą doprowadzić do niedoczynności tarczycy. Najczęściej odpowiada za nią:
Charakterystycznymi objawami niedoczynności tarczycy jest:
Objawy niedoczynności tarczycy mogą mieć różne nasilenie, od łagodnego do bardzo ciężkiego. Osoby z łagodną niedoczynnością tarczycy mogą nie zaobserwować u siebie żadnego z wymienionych objawów, lecz jeśli problem nie zostanie wykryty i leczony, choroba może podstępnie się rozwijać.
Rozpoznanie niedoczynności tarczycy opiera się zarówno na obserwacji objawów klinicznych, jak i badaniach laboratoryjnych poziomu TSH. Jeżeli TSH jest podwyższone, wykonuje się pomiar stężenia tyroksyny (FT4) i trójjodotyroniny (T3), choć ta ma mniejsze znaczenie diagnostyczne. Aby ustalić przyczynę zaburzenia, przeprowadza się również USG tarczycy oraz oznacza stężenie przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy, a zwłaszcza przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) lub przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG). Podwyższone stężenie anty-TPO jest charakterystyczne dla choroby Hashimoto.
Szczególnie ważne jest rozpoznanie niedoczynności tarczycy u ciężarnych oraz kobiet planujących ciążę, ponieważ ten stan jest bardzo niekorzystny zarówno dla matki, jak i płodu.
Niedoczynność tarczycy leczy się farmakologicznie. Terapia polega na regularnym, codziennym przyjmowaniu hormonów tarczycy. Stosuje się preparat zawierający lewotyroksynę, która jest produkowana syntetycznie. Ma ona takie samo działanie jak hormon wytwarzany w tarczycy. Efektem przyjmowania hormonów tarczycy jest normalizacja stężenia TSH, a co za tym idzie prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
Lewotyroksynę należy przyjmować codziennie, najlepiej rano, koniecznie na czczo, około 30-60 min przed posiłkiem. W większości przypadków niedoczynność tarczycy wymaga leczenia przez całe życie. Chorobę monitoruje się przede wszystkim na podstawie stężenia hormonu TSH. To bardzo ważne, ponieważ nieleczona lub źle leczona niedoczynność tarczycy może prowadzić do chorób serca, niepłodności, a nawet śpiączki.