Cholesterol to kompleksy białkowo-lipidowe występujące w osoczu krwi - lipoproteiny. Wyróżnia się dwie frakcje:
- cholesterol LDL (tak zwana zła frakcja),
- cholesterol HDL (tak zwana dobra frakcja).
Skąd wynika podział cholesterolu na frakcję dobrą i złą? Otóż badania dowiodły, że stężenie frakcji lipoprotein LDL we krwi ma związek z ryzykiem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca. Zbyt wysoki poziom złej frakcji LDL prowadzi do zwężenia światła naczynia, co z utrudnia przepływ krwi i zmniejsza ilość krwi i tlenu. Wraz ze wzrostem poziomu tej frakcji, nazywanej złym cholesterolem, zwiększa się ryzyko pojawienia wielu chorób. Jego działanie unieszkodliwia HDL, zwany dobrym cholesterolem.
Cholesterol - funkcje
W organizmie człowieka cholesterol występuje w tkankach i w osoczu krwi. Jest budulcem błon komórkowych, który ułatwia trawienie tłuszczów i wydalanie toksyn. Bierze udział w produkcji hormonów antystresowych oraz hormonów płciowych żeńskich i męskich. Odgrywa kluczową rolę w wielu procesach biochemicznych. Dzięki niemu możliwa jest synteza witaminy D3. Cholesterol bierze również udział w formowaniu tratw lipidowych i błony komórkowej.
Cholesterol - normy
Do oceny ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego niezbędne jest badanie nazywane lipidogramem, które obejmuje: stężenie cholesterolu całkowitego, stężenie cholesterolu HDL, stężenie cholesterolu LDL oraz stężenie trójglicerydów.
Normy cholesterolu to sprawa indywidualna, co oznacza, że powinno się je odnosić do konkretnego przypadku. I tak na przykład o ile osoby chore na cukrzycę nie powinny mieć cholesterolu powyżej 165 mg/dl, o tyle za prawidłowe stężenie cholesterolu całkowitego u ludzi zdrowych uznaje się poziom do 200 mg/dl.
- Norma cholesterolu całkowitego: < 200 mg/dl (< 5,2 mmol/l),
- Poziom podwyższony: 200-250 mg/dl (5,1-6,5 mmol/l).
Za normę złego cholesterolu, czyli frakcji LDL, uznaje się poziom 135 mg/dl. U osób, które przeszły zawał, udar bądź cierpią na choroby krążenia, powinien być niższy niż 100 mg/dl. Stężenie frakcji cholesterolu LDL we krwi jest lepszym wyznacznikiem rozwoju chorób niż stężenie cholesterolu całkowitego.
- Norma LDL: < 135 mg/dl (< 3,5 mmol/l),
- Poziom podwyższony: 135-155 mg/dl (3,5–4,0 mmol/l).
HDL jest nazywany dobrym cholesterolem, ponieważ unieszkodliwia działanie złego cholesterolu. Im cholesterolu HDL więcej, tym lepiej.
- Norma HDL u mężczyzn 35-70 mg/dl (0,9-1,8 mmol/l),
- Norma HDL u kobiet 40-80 mg/dl (1,0-2,1 mmol/l).
Badania poziomu cholesterolu
Normy cholesterolu są podawane w mmol/l (milimole na litr) lub w mg/dl (miligramy na decylitr). Badanie cholesterolu można wykonać zarówno w laboratorium (profil lipidowy), jak i w domu (cholesterol całkowity, wystarczy pobrać krew z palca). Lipidogram - profil lipidowy - jest badaniem poziomu cholesterolu całkowitego, frakcji LDL, HDL oraz trójglicerydów (TG).
Profilaktyczne oznaczenia cholesterolu powinno wykonać się:
- u mężczyzn w 35. roku życia,
- u kobiet w 45. roku życia.
W grupie pacjentów z czynnikami ryzyka dla wystąpienia lipidogram należy zbadać po raz pierwszy wcześniej.
Wysoki cholesterol całkowity - przyczyny i objawy
Wysoki cholesterol całkowity, czyli hipercholesterolemia, może mieć różne przyczyny, takie jak: dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, niedoczynność tarczycy, choroby wątroby, łuszczyca czy zespół nerczycowy. Zdarza się, że za wysoki poziom cholesterolu odpowiadają geny.
Zaburzenia gospodarki lipidowej, których miarą jest wzrost stężenia cholesterolu w surowicy krwi, są czynnikiem ryzyka wystąpienia takich chorób jak miażdżyca, choroba wieńcowa i zawał serca, udar mózgu i miażdżyca zarostowa kończyn dolnych.
Wysokie stężenie cholesterolu we krwi może wiązać się z zaburzeniami gospodarki lipidowej w organizmie i przez długi czas może nie dawać żadnych objawów. Ponieważ zaburzenie metabolizmu lipidów może przyczynić się do rozwoju poważnych chorób, symptomy pojawiają się dopiero wówczas, gdy dojdzie do rozwoju miażdżycy tętnic lub choroby wieńcowej. To dlatego tak ważne jest utrzymywanie stężenia lipidów na właściwie niskim poziomie.
Wysoki cholesterol - leczenie
Nieprawidłowy wynik cholesterolu powinien wymusić pewne zmiany dotyczące diety i aktywności fizycznej. Najskuteczniejszą formą walki z nadmiarem LDL jest ruch oraz dieta niskotłuszczowa. Jeśli zmiana stylu życia nie wpłynie na wyniki krwi, włączone zostaje leczenie, by zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób: miażdżycy, udaru mózgu, zawału serca, choroby wieńcowej. Lekarz decyzję dotyczącą sposobu leczenia podejmuje zwykle na podstawie badań szczegółowych, w oparciu o wartości LDL czy HDL.
