Jest kilka postaci z dzieciństwa, które dobrze kojarzymy. Mamy z nimi dobre wspomnienia, bo albo wiążą się z historią rodzinną, albo z ulubioną bajką i wspólnym czasem z rodzicami, albo właśnie z tradycją taką, jak Święta Bożego Narodzenia czy mikołajki. I choć każde pokolenie ma swoich bohaterów, to Święty Mikołaj łączy wszystkie.
Święty Mikołaj to postać, która znana jest chyba w każdej kulturze i w każdym kraju. Może mieć różne nazwy i wiązać się z nim mogą drobne różnice, ale wszędzie jest bardzo podobnie. Jest to z reguły starszy mężczyzna z siwą brodą i wąsami, który przynosi podarunki. Podróżuje saniami i nosi prezenty w worku. Do pomocy ma renifery i elfy. Oczywiście prezenty należą się tylko grzecznym dzieciom.
Pomysł na samą postać wziął się od biskupa Mikołaja z Miry, który wsławił się tym, że cały swój majątek rozdał biednym i dbał o chorych podczas zarazy. Został świętym. Tak pojawił się święty Mikołaj, który grzecznym dzieciom przynosi prezenty, a niegrzecznym daje rózgę. Postać zaczerpnięta została przez różne kultury, ale największy wpływ miała amerykańska i anglosaska, które pomogły wykreować dzisiejszy wizerunek świętego.
Jedna z legend mówi też, że gdy biskup dowiedział się o tym, że pewien mężczyzna sprzedał swoje trzy córki, chciał je uratować. Dlatego postanowił je wykupić i wrzucił przez komin trzy sakiewki z pieniędzmi (czasem mówi się, że były to bryły złota). Wpadły one do pończoch i trzewików i tak powstała tradycja, że w krajach, w których popularne są kominki, wiesza się skarpety na prezenty od świętego Mikołaja. Stąd też powszechna wiara, że Mikołaj wchodzi do domu przez komin.
Historyczny św. Mikołaj pochodził z miasta Mira w Turcji. Ten, którego znamy z bajek legend i który przynosi obecnie prezenty grzecznym dzieciom, mieszka w Laponii. Ma tam do pomocy wiele mieszkających z nim elfów. Laponia zaś położona jest na terytorium Norwegii, Finlandii, Szwecji i Rosji. W 2010 r. uznano, że oficjalnym miejscem, gdzie mieszka Święty Mikołaj jest miejscowość Rovaniemi.
Obie postaci często są ze sobą mylone, bo z upływem czasu w pewien sposób stały się do siebie podobne. Pierwotnie jednak ten drugi nie był tak pozytywnym charakterem. Był złym czarnoksiężnikiem. Z czasem jednak stał się odpowiednikiem Świętego Mikołaja, ale wywodzącym się ze świeckich tradycji. Pojawia się głównie na terenach słowiańskich, a przede wszystkim na terenie byłego Związku Radzieckiego.
Kolejną różnicą jest to, że Dziadek Mróz przynosi prezenty w Nowy Rok, a Święty Mikołaj w Wigilię Bożego Narodzenia.
Kiedy są Mikołajki i z jakiej okazji? Data to 6 grudnia - jest to dzień imienin Mikołaja, co upamiętnia świętego Mikołaja z Miry. Na tę pamiątkę dzieci otrzymują prezenty. Drobne upominki, które chowa się im w różnych miejscach, np. pod poduszką czy w bucikach.