Rwa kulszowa - objawy, przyczyny, leczenie

Rwa kulszowa wiąże się z bólem o różnym stopniu natężenia. To, w którym miejscu czujemy ból zależy od tego, który korzeń nerwu kulszowego jest uciskany. Rwa kulszowa jest domeną mężczyzn, jednak często diagnozowana jest także u kobiet w ciąży.

Rwa kulszowa - objawy, ile trwa

Rwa kulszowa to zespół objawów bólowych spowodowanych uciskiem na nerw kulszowy. Ból promieniuje od dolnej części kręgosłupa przez pośladek, udo, aż do stopy. Może być stosunkowo łagodny i okresowy, ale też bardzo nagły i tak silny, że uniemożliwia poruszanie.

Nerw kulszowy składa się z korzeni rdzeniowych i jest najdłuższym oraz najszerszym nerwem w ciele człowieka. Zaczyna się w dolnej części pleców, przechodzi przez pośladki i kończy się poniżej kolana. To, na jakie miejsca w ciele człowieka promieniuje ból, zależy od tego, który korzeń nerwu kulszowego jest uciskany i przez które kręgi kręgosłupa. W ekstremalnych przypadkach rwa kulszowa może prowadzić do problemów z wydalaniem moczu i kału oraz do niedowładu kończyn dolnych. W większości przypadków ból związany z atakiem rwy kulszowej mija po około dwóch miesiącach.

Co drugi Polak cierpi z powodu bólu kręgosłupa. Jak mu zapobiegać?

Rwa kulszowa - przyczyny

Przyczyny pojawienia się rwy kulszowej związane są z nadmiernym bądź niewłaściwym obciążaniem kręgosłupa oraz długoterminowymi konsekwencjami takiej sytuacji. Rwa kulszowa najczęściej dotyka osoby pomiędzy 30 a 50 rokiem życia, przy czym bardziej narażeni są mężczyźni. Czynniki ryzyka wystąpienia rwy to:

  • praca fizyczna wymagająca noszenia ciężkich przedmiotów
  • siedzący tryb życia
  • nadwaga
  • długotrwały stres
  • ciąża

Bezpośrednie przyczyny ataku rwy kulszowej to:

  • przepuklina krążków międzykręgowych (dyskopatia)
  • skurcz mięśni powstały na skutek urazu
  • infekcje
  • urazy
  • zapalenia stawów
  • zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
  • zwężenie kanału kręgowego
  • kręgozmyk, czyli przemieszczenie kręgów

Zapalenia stawów mogą być związane są ze zmianami zwyrodnieniowymi lub mieć podłoże reumatyczne.

Rwa kulszowa - diagnoza

Rwa kulszowa objawia się bardzo silnym bólem w dolnej części pleców. W większości przypadków mija samoistnie, bez konieczności podejmowania specjalistycznego leczenia. W zależności od konkretnego przypadku ostry ból może minąć po kilku dniach lub po kilku tygodniach. Jeśli ból nie mija, konieczna jest konsultacja lekarska i postawienie trafnej diagnozy.

Choroby wywołujące ból pleców to nie tylko rwa kulszowa. Mogą to być również zupełnie inne schorzenia jak np.:

Badanie rozpoczyna się od zebrania wywiadu, którego obszerną część stanowią informacje o charakterze bólu, jego umiejscowieniu oraz ewentualnych urazach, które mogły go wywołać. Ten o pochodzeniu z nerwu kulszowego jest nagły, przypomina przejście prądu i często towarzyszy mu uczucie drętwienia lub mrowienia. Ból kulszowy może nasilać się podczas pochylania, kaszlu czy dmuchania nosa.

Obok przeprowadzenia wywiadu konieczne jest wykonanie szeregu testów, które mogą pomóc np. w określeniu potencjalnych uszkodzeń nerwu kulszowego. Wykonuje się takie badania jak:

  • test Lasegue’a
  • badanie neurologiczne kończyn
  • badanie siły mięśniowej
  • badanie ruchomości kręgosłupa lędźwiowego

Ból wywołany atakiem rwy kulszowej może być przewlekły. W takich sytuacjach do określenia dokładnej przyczyny bólu stosuje się badania obrazowe, dzięki którym można ocenić stan kręgosłupa, w tym ewentualne zmiany zwyrodnieniowe. Najwięcej informacji dostarcza rezonans magnetyczny. Pacjenci, którzy z różnych przyczyn nie mogą zostać skierowani na takie badanie, powinni mieć wykonaną tomografię komputerową. Najmniej informacji dostarcza badanie RTG kręgosłupa lecz nawet ono pozwala na ogólną ocenę stanu kręgosłupa.

Ostry ból nogi i części lędźwiowej kręgosłupa to charakterystyczne objawy rwy kulszowejOstry ból nogi i części lędźwiowej kręgosłupa to charakterystyczne objawy rwy kulszowej Fot. Shutterstock/studio graficzne Gazeta.pl

Rwa kulszowa - leczenie

Większość przypadków rwy kulszowej nie wymaga podejmowania specjalistycznego leczenia, a ból mija nawet po kilku dniach. Dlatego pierwszym wyborem w leczeniu rwy kulszowej są ogólnie dostępne leki przeciwbólowe. Stosując samodzielnie leki dostępne bez recepty warto pamiętać, aby stosować je w jak najmniejszej skutecznej dawce przez możliwie najkrótszy czas.

Oprócz terapii farmaceutykami, ulgę w bólu kręgosłupa po silnym ataku rwy kulszowej może przynieść kilka dni spędzone w łóżku.

Jeśli mimo podjęcia takich środków ból nie ustąpi, lekarz może dodatkowo zalecić przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub leków rozluźniających mięśnie.

W walce z bólem pomocne mogą okazać się zabiegi fizjoterapii takie jak:

  1. Przezskórna stymulacja elektryczna - to nic innego jak stymulacja nerwów prądem o niskim natężeniu. Wysoka częstotliwość prądu pobudza grube włókna czuciowe, a dzięki temu zmniejsza się odczuwanie bólu, który jest przesyłany cienkimi włóknami czuciowymi. Tego typu terapia stosowana jest najczęściej przy chronicznym bólu pleców i pomaga około 30 proc. chorych.
  2. Ultradźwięki - uśmierzają ból i wspomagają gojenie. Ultradźwięki wprawiają w wibracje poszczególne komórki ciała, przez co stymulowane są grube włókna czuciowe. Ich działanie wspomaga gojenie, dzięki czemu stan zapalny powinien ustąpić szybciej.
  3. Gorące i zimne okłady. Można je stosować na przemian. Gorące okłady powinny być stosowane dopiero po opanowaniu bólu a nie bezpośrednio w momencie ataku rwy kulszowej. Zwiększają dopływ krwi i tlenu oraz zmniejszają napięcie mięśni. Ciepło może zmniejszać odczuwanie bólu dzięki stymulacji grubych włókien czuciowych. Jeśli ciepłe okłady zwiększają odczuwanie bólu, należy stosować tylko zimne. Okłady lodowe nie powinny być przykładane na dłużej niż piętnaście minut. Należy również unikać bezpośredniego kontaktu lodu ze skórą.
  4. Popularną metodą stosowaną w walce z bólem wywołanym przez rwę kulszową są masaże. Pomagają one rozluźniać, przykurczone podczas ataku rwy kulszowej mięśnie. Aby masaże przyniosły realną poprawę nie można poprzestać na pojedynczych zabiegach. Masaże powinny być jednym z elementów terapii. Należy pamiętać, że nie mogą one zastąpić ćwiczeń oraz dbania o prawidłową postawę ciała.

Niestety, nie wszystkie przypadki rwy kulszowej mogą zostać wyleczone bezinwazyjnie. Jeśli podczas wykonywanych badań, np. podczas rezonansu magnetycznego, okaże się, że ból kulszowy związany jest z przepukliną krążka międzykręgowego, uwypukleniem krążka lub kręgozmykiem, rozwiązaniem może być operacja. W dwóch pierwszych przypadkach wykonuje się zabieg dyskotomii, czyli usunięcia części uszkodzonego kręgu, który uciska na nerwy. Jeśli problemem jest kręgozmyk, należy przeprowadzić zabieg stabilizacji polegający na połączeniu dwóch lub więcej kręgów ze sobą.

Rwa kulszowa - ćwiczenia

Ataki rwy kulszowej mogą się powtarzać. Jednym ze sposobów zminimalizowania ryzyka kolejnych ataków jest wzmocnienie mięśni kręgosłupa i brzucha poprzez regularne ćwiczenia. Z jednej strony mają one pozytywny wpływ na wagę (nadwaga i otyłość obciążają kręgosłup), a z drugiej wzmacniają odpowiednie partie mięśni. W walce z nadwagą świetnym rozwiązaniem może być basen, spacery lub jazda na rowerze. Wzmocnienie mięśni brzucha i kręgosłupa wymaga już jednak wykonywania specjalnych zestawów ćwiczeń.

Aby zwiększyć szanse na uniknięcie kolejnych ataków rwy kulszowej należy po prostu dbać o swój kręgosłup na co dzień. Pomagają w tym zasady prawidłowego siedzenia, wstawania oraz schylania się.

Rwa kulszowa w ciąży

Podczas ciąży kręgosłup kobiety jest znacznie bardziej obciążony niż normalnie. Dotyczy to w takim samym stopniu kręgów, jak i mięśni. Oprócz dodatkowej masy i zmiany środka ciężkości potencjalnym problemem dla kręgosłupa jest działanie relaksyny, która rozluźnia m. in. stawy krzyżowo-biodrowe. Wszystkie te czynniki sprawiają, że podczas ciąży istnieje duże ryzyko wystąpienia ataku rwy kulszowej. Oczywiście w razie wystąpienia bólu związanego z rwą kulszową kobieta w ciąży powinna jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Niestety, możliwości diagnostyczne oraz związane z leczeniem są podczas ciąży mocno ograniczone. Ze względu na dobro dziecka, praktycznie nie wykonuje się badań obrazowych. Również w razie pojawienia się dotkliwego bólu nie jest wskazane zażywanie silnych leków przeciwbólowych. Rwa kulszowa w ciąży może być leczona poprzez okłady (na zmianę zimne i ciepłe) oraz ewentualnie masaże. W pierwszej fazie bólu zalecany jest wypoczynek, szczególnie leżenie na boku. Po ustąpieniu największych dolegliwości bólowych wskazane są łagodne formy ćwiczeń, jak np. spacery lub specjalne zestawy ćwiczeń gimnastycznych i rozciągających dla kobiet w ciąży.

Bibliografia:

"Rwa kulszowa", Chet Cunningham, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007

To także może cię zainteresować:

Więcej o:
Copyright © Agora SA