Cynk - właściwości i rola w organizmie
Cynk należy do mikroelementów, który pełni różne funkcje w organizmie, ma wpływ na wszystkie podstawowe procesy życiowe. Cynk:
- jest składnikiem lub aktywatorem wielu enzymów, jest obecny w około 200 enzymach, które uczestniczą w różnych procesach, w tym w przemianach metabolicznych,
- ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie narządów rozrodczych, wpływa korzystnie na płodność,
- reguluje miesiączkowanie, odpowiada za właściwy proces produkcji plemników i ich ruchliwość, jest niezbędny do produkcji komórek rozrodczych i hormonów,
- pobudza pracę trzustki, grasicy, prostaty,
- bierze udział w regulacji ciśnienia krwi i rytmu serca,
- uczestniczy w przemianach białek, tłuszczów, węglowodanów,
- obniża poziom cholesterolu,
- wzmacnia odporność, chroni przed infekcjami, a także zapaleniem spojówek czy grzybicą. Łagodzi dokuczliwe objawy chorób autoimmunologicznych, wspomaga leczenie niedoczynności tarczycy czy cukrzycy,
- poprawia sprawność intelektualną, wspiera pamięć i koncentrację, zapobiega demencji,
- chroni komórki przed działaniem wolnych rodników,
- wspomaga leczenie depresji i schizofrenii,
- łagodzi objawy hemoroidów, zapalenia jelit, choroby wrzodowej.
- bierze udział w procesie mineralizacji kości,
- chroni przez skurczami czy drżeniem mięśni,
- ma wpływ na gojenie się ran,
- wpływa na przyswajanie witamin,
- cynk w ciąży wspiera prawidłowy rozwój płodu, zapobiega niskiej masie urodzeniowej dziecka, zapobiega przedwczesnemu porodowi.
Zapotrzebowanie na cynk. Źródła
Minimalne dzienne spożycie cynku wynosi 5 mg, zaś zalecane 15–20 mg. Przyjmuje się, że średnie zapotrzebowanie na cynk dla kobiet wynosi 6,8 mg/d, zaś dla mężczyzn 9,4 mg/d. Warto wiedzieć, że cynk pochodzący z produktów zwierzęcych, podobnie jak żelazo, jest lepiej przyswajany niż cynk pochodzący z produktów roślinnych.
Racjonalna, różnorodna i dobrze zbilansowana dieta powinna dostarczać organizmowi optymalnych ilości cynku. Jakie są najbardziej wartościowe źródła cynku? Dzikie ostrygi, wątroba, wołowina, wieprzowina, mięso drobiowe, sezam, pestki dyni, kakao, groszek zielony, jajka, pieczywo pełnoziarniste, słonecznik i olej lniany. Trzeba przy tym pamiętać, że organizm nie potrafi cynku magazynować.
Niedobór cynku - objawy
Większość ludzi ma za mało cynku, ponieważ jest on obecny w produktach, które jemy zbyt rzadko i w małych ilościach, a jego wchłanianie bywa utrudnione. Do niedoborów cynku w organizmie może doprowadzić niewłaściwa dieta.
Na niedobór cynku narażone są zwłaszcza osoby, które cierpią na choroby przewodu pokarmowego, stosują diety odchudzające, kobiety ciężarne (ze względu na zwiększone zapotrzebowanie) oraz osoby nadużywające alkoholu, jedzące dużo słodyczy. Największymi wrogami cynku są cukier i alkohol, zaś sprzymierzeńcami białka zwierzęce, które optymalizują jego wchłanianie w jelicie cienkim.
Niedobór cyku manifestuje się spadkiem odporności, brakiem apetytu, przewlekłym zmęczeniem, kłopotami z koncentracją, a także słabą kondycją skóry, włosów i paznokci. Skutkiem może być również niedokrwistość, złe gojenie się ran, zaburzenia smaku i węchu. Ponieważ niedobór cynku przekłada się na spowolnienie tempa wzrostu, u dzieci może sprawić, że są one niższe niż rówieśnicy i gorzej rozwijają się intelektualnie.
Jeśli badania diagnostyczne wykażą niedobór cynku, zaleca się jego suplementację. Należy pamiętać, by przyjmować cynk w zaleconych dawkach, ponieważ jego nadmiar również może być szkodliwy.
Nadmiar cynku - objawy
Cynk naturalnie występujący w żywności trudno przedawkować. Jego wchłanianie jest regulowanie przez hormony - zmienia się w zależności od tego, czy organizm cechuje niedobór czy nadmiar pierwiastka. Oznacza to, że nadmiar cynku w organizmie może być wywołany jedynie nadmierną suplementacją. Wówczas dochodzi na przykład do obniżenia odpowiedzi immunologicznej organizmu. Nadmierne spożywanie cynku, może również spowodować obniżenie przyswajalności innych pierwiastków, takich jak: żelazo, wapń, fosfor, miedź.
Objawami nadmiaru cynku są typowe objawy zatrucia, takie jak nudności i wymioty, bóle brzucha oraz biegunki. Badania dowodzą, że zarówno niedobór, jak i nadmiar cynku może zwiększać ryzyko rozwoju nowotworu.
