Jak nie wychować narcyza? "Nie dopuść do sytuacji, kiedy dziecko chce być tylko chwalone"

W okresie dzieciństwa cechy narcystyczne nie sprawiają aż tak dużych problemów, jak w dorosłym życiu. Dlatego rodzice nie powinni lekceważyć objawów, które mogłyby świadczyć o rozwoju tego zaburzenia. Jakie cechy i zachowania dziecka powinny niepokoić?

- Twoje dziecko często podkreśla, że czuje się ważniejsze i lepsze od innych.
- Zaprzecza osiągnięciom i mocnym stronom innych.
- Zawsze chce być najlepsze.
- Nie toleruje krytyki.
- Dąży do tego, aby zawsze być w centrum uwagi.
- Oczekuje zachwytu i uznania ze strony otoczenia.
- Pokazuje niechęć do osób, które nie wyrażają podziwu wobec jego osoby.

Jeśli dostrzegasz te elementy w zachowaniu swojego dziecka to sygnał, że czas zastanowić się nad pewnymi zmianami. Dzięki nim twoja pociecha będzie mogła wejść w dorosłe życie ze zdrowym poczuciem własnej wartości. O czym powinniśmy pamiętać na co dzień?

Kształtowanie osobowości rozpoczyna się już w najwcześniejszym okresie życia. Okazuje się, że pierwszym krokiem do budowania zdrowego poczucia własnej wartości jest bezwarunkowa rodzicielska miłość.

- Rodzice od samego początku powinni okazywać swoją bezwarunkową miłość. Dziecko musi czuć, że jest kochane i akceptowane. Rodzice powinni jak najczęściej się do niego przytulać, wówczas odczuwa ono czułość i troskliwość z ich strony - mówi dr Marta Majorczyk.

Narcystyczne dziecko nie zdaje sobie sprawy z tego, że przez całe życie nie będzie tylko i wyłącznie chwalone. Ktoś, kto w dzieciństwie nie był krytykowany, wchodzi w dorosłość z przekonaniem, że inni będą wobec niego tak bezkrytyczni, jak najbliższa rodzina.

W jaki więc sposób rodzice powinni oswajać swoje pociechy z krytyką? - Oceniamy zachowanie dziecka, a nie osobę. Gdy dziecko robi coś źle, musimy postarać się, aby zrozumiało swój błąd i wyciągnęło jakiś wniosek - radzi ekspertka.

Kolejnym ważnym aspektem jest umiejętne zaspakajanie potrzeb. Nawet bardzo małe dziecko musi czuć, że jest ważne, słuchane i rozumiane. Rodzic powinien pozwolić dziecku na aktywność i eksplorowanie świata. Dzięki temu pomaga mu w budowaniu własnej wartości.

- Gdy dziecko zaczyna się poruszać, to rodzic nie może go zatrzymywać. Należy powstrzymać się od wypowiadania zdań w stylu "nie idź tam, bo się przewrócisz". Dobry rodzic usuwa niebezpieczne przeszkody i pozwala swojej pociesze na nieskrępowany ruch - mówi pedagog. - Nie powinno się wkładać na siłę dziecka do kojca, gdy potrafi już chodzić. W ten sposób uniemożliwia się dziecku odkrywanie świata - dodaje ekspert.

Z kolei na późniejszych etapach rozwoju rodzice powinni dodatkowo motywować dziecko do działania - zachęcać, inspirować, pokazywać ciekawe rzeczy i miejsca.

Rodzic nie powinien porównywać swojej pociechy do innych. Dziecko może czuć się wówczas poniżane i gorsze. Nie można jednak popaść także w drugą skrajność i nieustannie chwalić.

- Takie zachowania mogą prowadzić do ukształtowania osobowości narcystycznej. Pierwszy typ to osoby niepewne siebie z bardzo niską samooceną, z kolei drugi to ktoś z nadmiernym przekonaniem o własnej wyjątkowości - dodaje pedagog. 

Narcyz jest zazwyczaj przewrażliwiony na punkcie swojego wyglądu. Dlatego narcystyczne osoby zbyt dużo uwagi poświęcają tego typu kwestiom. W jaki sposób rodzice mogą powstrzymać rozwój tej cechy?

- Od najmłodszych lat powinni rozmawiać z dzieckiem na te tematy. Rodzice muszą wyraźnie podkreślać, że wygląd nie jest najważniejszy, liczy się przede wszystkim to, jaki ktoś jest i co robi - mówi dr Marta Majoryczyk. - Czasami jednak zły przykład dzieci otrzymują nie z mediów, a od samych rodziców. Są to sytuacje, kiedy np. w ramach prezentu komunijnego dziewczynki otrzymują operacje plastyczne - dodaje pedagog.

Zawsze, gdy dziecko zrobi coś dobrze lub osiągnie jakiś sukces, powinno być chwalone. Jednak rodzice muszą robić to w umiejętny sposób. Przykładowo, gdy chwalą obrazek dziecka, to powinni naprawdę ten obrazek obejrzeć, a nie rzucać automatyczne "pięknie", bez spojrzenia na pracę swojej pociechy.

- Nie możemy jednak dopuścić do sytuacji, kiedy to dziecko chce być tylko chwalone. W dorosłym życiu osoby narcystyczne ciągle starają się o pochwały, aby podtrzymać dobre mniemanie o sobie - podkreśla ekspertka.

Rodzice powinni zadbać o to, by dziecko miało okazje do zdobywania osiągnięć. To w naturalny sposób pozytywnie wpływa na samoocenę. Już bardzo małe dzieci mogą np. próbować same się ubierać lub myć zęby.

- Powinniśmy także zachęcać dzieci do pomocy. Przykładowo, mogą pomagać rodzicom w wykonywaniu prostych czynności w domu. Dziecko czuje wówczas, że coś potrafi i może pomóc innym - mówi specjalistka.

Niektóre wypowiedzi rodziców szczególnie narażają dziecko na narcyzm w dorosłym życiu. Zdania typu "kocham cię za to, że ładnie rysujesz" powodują uraz narcystyczny.

- Po takich wypowiedziach, zaczyna kształtować się linia osobowości narcystycznej. W przedszkolu i szkole dziecko będzie tylko pogłębiało tę cechę - podkreśla pedagog.