Joanna Biszewska

- Starsi uczniowie powinni mieć przestrzeń na to, żeby sporadycznie skorzystać z okazji i urwać się z kolegami ze szkoły. Pójść na wagary po to, aby pozbyć się poczucia, że ich czas jest mocno ustrukturyzowany i kontrolowany przez dorosłych - o wagarach w czasach dzienników online mówi pedagożka Iga Kazimierczyk.

- Rodzice myślą, że jak dziecko ma mnóstwo zajęć, to już nie ma przestrzeni na to, żeby głupie pomysły przychodziły do głowy. A tak naprawdę nie trzeba nawet wychodzić z domu, żeby zamówić narkotyki. Przewalutowują swoje pieniądze na kryptowaluty, wchodzą do dark webu, zamawiają narkotyki, jakie tylko chcą. Dark-kurier wrzuca paczkę przez ogrodzenie - o tym, jak rozmawiać z dziećmi o używkach, mówi Robert Rejniak, terapeuta uzależnień.

- Mam uczniów, którym jest wszystko obojętne. Są rozbici, tęsknią za swoim życiem w domu w Ukrainie. Przychodzą do szkoły i siedzą w telefonach. Wysyłają SMS-y do koleżanek i kolegów, nie interesuje ich to, co się dzieje na lekcjach. Są nieobecni - nauczycielka języka polskiego z Warszawy mówi o pracy w klasach, do których dołączyły dzieci z Ukrainy.

- Mamy wpojone, że musimy się porównywać, wzajemnie oceniać. Już małe dzieci słyszą: "Zobacz, tamten jest taki głupi, a ma lepsze oceny od ciebie. Stać cię na więcej" - o tym, że publikowane w Polsce od lat rankingi wyników najlepszych szkół średnich są niesprawiedliwe i nieprzystosowane do realiów, mówi Robert Krool, prezes zarządu Fundacji LifeSkills, pedagog, mediator.

"Jeśli weźmiesz piankową piłkę i ją ściśniesz, skręcisz i poddasz działaniu różnych sił, zawsze w końcu wróci do swojego pierwotnego kulistego kształtu. O tego rodzaju odporności myślą ludzie, mówiąc o dzieciach w obliczu traumy. Pławią się w myśleniu życzeniowym, że traumatyczny stres w magiczny sposób po dzieciach spłynie" - o traumach doświadczanych przez dzieci mówi psychiatra, dr Bruce Perry w książce "Co ci się przydarzyło? Rozmowy o traumie, odporności psychicznej i zdrowieniu".

- Czasami wystarczy zwrócić uwagę na dziecko, pozwolić rysować i mówić w swoim języku. I przytulić. Chciałabym poprosić nauczycieli, aby przytulali nasze dzieci. One teraz tego bardzo potrzebują. Czasami wystarczy też życzliwy uśmiech, jakieś ciepło, które nasze dzieci poczują - o adaptacji dzieci z Ukrainy w polskich szkołach mówi Larysa Vychivska, nauczycielka i pedagożka, asystentka międzykulturowa w warszawskich szkołach podstawowych.

- Uczniowie często mi opowiadają o tym, że kiedy piszą sprawdzian, ze stresu wypadają im włosy, a rano przed szkołą odczuwają silny ból głowy, brzucha. To pokazuje, że szkoła nie jest bezpieczną przestrzenią dla dzieci - dr Mikołaj Marcela, autor książki "Dlaczego szkoła cię wkurza i jak ją przetrwać", wykładowca Uniwersytetu Śląskiego, opowiada o tym, że teraz najważniejsza w szkołach jest edukacja wrażliwa na traumy. To nie może być miejsce, w którym się walczy o przetrwanie.

- Młodzi nauczyciele nie garną się do zawodu, wielu z nas zastanawia się nad zmianą pracy. Ci starsi są zrezygnowani i wypaleni, chcą jakoś dotrwać do emerytury i mieć już spokój. Wybiera się bierność. Schować głowę w pasek i się nie wychylać - nauczycielka opowiada o tym, że od 2019 r. czyli od momentu strajku nauczycieli, nastroje wśród kadry nauczycielskiej, z roku na rok, są coraz gorsze.

Środki higieniczne, podpaski, pieluchy, płynne mleko - tego dramatycznie potrzebują szpitale położnicze w Ukrainie. Pomimo wszystko rodzą się tam dzieci, a szpitale muszą funkcjonować w każdych warunkach. W pomoc kobietom w ciąży w Ukrainie i tym, które w ostatnich dniach przyjechały do Polski, angażuje się m.in. Fundacja Rodzić po Ludzku.

- Matki, które przyjechały do Polski, zdążyły dla swoich dzieci przygotować walizeczki. Mają tam wszystko, co jest dzieciom potrzebne. Czyściutkie i wyprasowane ubranka, kolorowe piżamki, ręczniki dziecięce, ulubione przytulanki. Dla siebie rzeczy już nie zdążyły zapakować - o tym, jak wielką siłę mają w sobie ludzie, którzy uciekają z Ukrainy, opowiada Olga Burowa, która od kilkunastu dni pomaga kobietom i dzieciom.

- W urzędzie kilkakrotnie słyszałem, że przez to, że nie jestem Polakiem, będę prześwietlany, bo mogę oszukiwać. Czegoś takiego nie usłyszałby w Polsce żaden człowiek, który ma paszport unijny. Ludzi ze wschodu traktuje się gorzej. Zaczepia się nas na lotniskach, zadaje niewygodne pytania - o tym, co możemy zrobić, aby realnie pomóc Ukraińcom w Polsce, mówi Oleh, który pracuje i mieszka w Warszawie.

Szkoły podstawowe oceniają zachowanie dzieci za pomocą punktów. Za dobre uczynki dzieci dostają dodatnie punkty, za złe - ujemne. - Córka spóźniła się do szkoły, bo rano źle się czuła. Dostała pięć punktów ujemnych. Płakała - opowiada mama szóstoklasistki. - Podobne reguły obowiązują w zakładach karnych - mówi pedagog.

Szkoły bombardowane reformami i zmianami ledwo zipią, nauczyciele odchodzą z placówek, bo mają dość chaosu. Rodzice szukają alternatywy, przenoszą dzieci do szkół pozasystemowych i prywatnych. Kolejna zmiana w postaci "lex Czarnek" sprawi, że publiczna edukacja równych szans będzie już tylko mitem.

- Swoją podstawówkę wspominam jak horror. Nie wszystkie, ale wiele było nauczycielek, które się darły na nas bez przerwy, straszyły nas, szantażowały, wyzywały, szarpały za uszy, popychały, wyśmiewały się z nas. Miałam panią od wuefu, która ośmieszała każdą osobę niepotrafiącą grać w siatkówkę. Ja myślę, że po takich doświadczeniach nasze relacje są skażone przemocą - o podcinaniu skrzydeł opowiada Paulina Młynarska.

- Naprawdę wolimy, żeby dzieci chodził do szkoły, nawet kosztem tego, że niektóre z nich mogą chorować i mieć powikłania? To jest straszne podejście, na zasadzie, że nie interesują mnie inni, bo wolę, żeby moje dziecko chodziło do szkoły i nie było na zdalnych - o tym, że nie warto ukrywać tego, że dzieci chorują na COVID-19 mówi dr Łukasz Durajski, rezydent pediatrii, wakcynolog.

Polska szkoła stoi korepetycjami. "W klasie córki wszyscy mają prywatne lekcje, przynajmniej z dwóch przedmiotów, ale nie wszyscy się do tego przyznają. Nie chcą, żeby nauczyciele się o tym dowiedzieli" - mówi tata licealistki. Ceny korepetycji szybują w górę, ale rodzice zapłacą każdą kwotę, aby dobrze przygotować dzieci do egzaminów.

- Jeżeli młodzi ludzie zdecydują się na dzieci, to oprócz kredytu na mieszkanie biorą jeszcze "kredyt" na 200-250 tys., na jedno dziecko. Jak będą mieli dwójkę, to muszą mieć pół miliona - o tym dlaczego musimy wspierać finansowo rodziny mówi ekonomistka Anna Zachorowska - Mazurkiewicz, profesor Instytutu Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego.

- Jesteśmy grupą zawodową, której nie ufa rząd, nie ufają nam rodzice, często nie ufają nam też dzieci, bo przecież słyszą jaka narracja wokół nas panuje. To jest tragedia nie tylko dla nas, bo wybraliśmy sobie taki kawałek chleba, ale też dla uczennic i uczniów. Ale o tym się nie mówi - o kryzysie wśród nauczycieli mówi polonista Kacper Uss.

- Obrazki z przykładami zaangażowanego ojcostwa powinny pojawiać się w elementarzach dla przedszkolaków. Moi chłopcy obserwują tatę w akcji, który nie oddaje mi dziecka, bo ma brudną pieluchę, ale sam zakasuje rękawy - o codzienności wielodzietnej rodziny opowiada Kasia Żywioł, mama 7-letniego Benia, 5-letniego Hugona, 2-letniego Munia i dwumiesięcznej Felki, autorka książki dla dzieci "Wioska na ulicy Małej. Narodziny".

- Można farbować włosy w ciąży. Można używać odpowiednich kosmetyków. Jesteśmy przewrażliwieni na punkcie tego, że coś nam z zewnątrz zaszkodzi. To przewrażliwienie przekłada się na absurdalny lęk przed szczepionkami - o przebiegu koronawirusa w ciąży i o tym, co dają szczepienia mówi ginekolog dr Grzegorz Południewski.