ADHD: objawy u dorosłych i dzieci

ADHD to zespół (nieprawidłowo określany jako syndrom ADHD) nadpobudliwości psychoruchowej. Skrót ADHD pochodzi z amerykańskiej klasyfikacji tej choroby - Attention Deficit Hiperactivity Disorder; w Europie stosuje się określenie Hyperkinetic Disorder (odpowiednikiem w Polsce jest zespół hiperkinetyczny).

ADHD - statystyka

Co to jest ADHD? Zgodnie z nazwą dziecko z ADHD jest impulsywne, bardzo ruchliwe, nie może się skupić. ADHD u dzieci diagnozuje się u 3 -10 proc. - to najczęstsze zaburzenie psychiczne stwierdzane u maluchów. Objawy ADHD pojawiają się między 5 a 7 rokiem życia, choć już wcześniej można obserwować niepokojące symptomy. ADHD występuje pięć razy częściej u chłopców niż u dziewczynek.

Jak rozpoznać ADHD u dzieci, jakie są objawy ADHD u dorosłych? Jeśli dziecko sprawia wrażenie niegrzecznego i nieuważnego, nie słucha poleceń, biega, szaleje, ma problemy z nauką i skupieniem się dłużej na jednym zadaniu, warto sprawdzić, czy nie mamy do czynienia właśnie z ADHD. Lekarze szacują, że w Polsce tylko 20 proc. dzieci z ADHD ma właściwą diagnozę i jest odpowiednio leczone. A warto to robić, żeby umożliwić dziecku dobre funkcjonowanie w przyszłości i pomóc mu stać się samodzielnym, dobrze funkcjonującym dorosłym.

ADHD - przyczyny

ADHD u dzieci zaczęto badać pod koniec XIX wieku, poszukując przyczyn złego zachowania niektórych dzieci i ich nadmiernej ruchliwości. Początkowo ADHD wiązano z uszkodzeniami mózgu – ponieważ objawy były podobne do obserwowanych u osób z takimi właśnie uszkodzeniami. Badania tego nie potwierdziły, więc zaczęto mówić o mikrouszkodzeniach mózgu; jednak i tak teoria się nie utrzymała.

Niektórzy uważają, że ADHD nie istnieje i jest tylko wynikiem złej diety i braku dobrego wychowania, psychologowie i neurolodzy widzą to jednak inaczej. Z całą pewnością dzieci z ADHD mają odmienny od osób zdrowych poziom neuroprzekaźników - dopaminy i noradrenaliny. Prawdopodobnie te różnice mają podłoże genetyczne, choć na występowanie i nasilenie objawów mają wpływ także czynniki środowiskowe, zewnętrzne, w tym problemy okołoporodowe, a także picie alkoholu lub branie narkotyków przez kobietę w czasie ciąży.

ADHD bywa też wiązane ze złą dietą (matki w trakcie ciąży i dziecka), pełną sztucznych barwników, gazowanych napojów, śmieciowego jedzenia i cukru, które wpływają bezpośrednio na rozwój nadpobudliwości. Inni widzą przyczyny ADHD w stresującym, pełnym różnorodnych bodźców środowisku, w którym wychowuje się dziecko.

Objawy ADHD u niemowląt

ADHD to coś znacznie więcej niż impulsywny charakter. W mózgu osoby z ADHD zaburzone są procesy analizy nadchodzących ze świata bodźców. ADHD u dzieci powoduje, że maluch jest bombardowany przez bodźce ze świata zewnętrznego, ale nie zawsze umie sobie z nimi poradzić. Nie umie zdecydować, który sygnał jest ważniejszy i na który powinien w pierwszej kolejności zareagować. ADHD określa się często jako stan permanentnego niepokoju.

Pierwsze objawy ADHD można zaobserwować już u niemowląt. Dzieci są płaczliwe, mają kłopoty ze spaniem, nadmiernie wymachują rączkami. Jednak na tym etapie nie powinniśmy się jeszcze doszukiwać kłopotów.

Objawy ADHD u dzieci

Co powinno nas zaniepokoić u starszego dziecka? Objawy ADHD ujawniają się w trzech obszarach:

• słaba koncentracja uwagi – dziecko nie może się skupić na jednym zadaniu, źle zapamiętuje szczegóły, nie potrafi wiernie przerysować obrazka lub przepisać wyrazów bez błędów, zapomina o różnych rzeczach, gubi przedmioty
• nadmierna ruchliwość – maluchowi trudno usiedzieć w jednym miejscu, częściej biega niż chodzi, nawet siedząc macha nogami, porusza rękoma
• impulsywność – maluch przerywa innym, dużo mówi, swoje pomysły realizuje natychmiast bez zastanowienia się nad ich konsekwencjami, w jednej chwili jest nadmiernie radosne, a za chwilę się złości

Dzieci z ADHD często mają niską samoocenę i problemy z opanowaniem emocji. W wieku szkolnym borykają się z problemem dysgrafii lub dysleksji, mają złe oceny w szkole. Charakterystyczna dla ADHD jest też skłonność do wypadków i urazów.

ADHD – leczenie jest konieczne

ADHD u dzieci rozpoznaje się głównie na podstawie obserwacji dziecka oraz rozmowy z nim, rodzicami i opiekunami ze szkoły lub przedszkola. Dodatkowo wykonuje się także EEG oraz test na inteligencję. Pamiętajmy, że test na ADHD nie istnieje, potrzebna jest całościowa ocena objawów.

Co robić, kiedy pada już diagnoza ADHD? Konieczne będzie leczenie, które obejmuje przede wszystkim pracę z terapeutami i psychologami. Ważne, żeby rodzice, a także nauczyciele i inni opiekunowie zdawali sobie sprawę, jak postępować z dzieckiem. Dziecko też musi wiedzieć, że ma ADHD; ta wiedza pomocna będzie w nauce kontroli nad własnym zachowaniem. Rodzice i inni opiekunowie muszą się wykazać ogromną cierpliwością i zawsze brać pod uwagę, że nie mają do czynienia z dzieckiem niegrzecznym, a z maluchem z problemami. Polecenia kierowane do dziecka muszą być jasne i krótkie, zasady, do których ma się stosować, proste i przejrzyste. Dziecko trzeba też chwalić za to, co mu się udało.

Bardzo skutecznym sposobem niwelowania objawów ADHD są specjalne warsztaty, gdzie dzieci uczą się, jak opanować emocje i radzić sobie z różnymi społecznymi sytuacjami. Dzieci z ADHD wymagają też ograniczenia bodźców i zdrowej diety. A przede wszystkim -  zrozumienia i wielkich pokładów cierpliwości.

Leki na ADHD

Jeśli terapia, warsztaty zajęciowe i wsparcie bliskich nie pomagają lub dziecko ma bardzo nasilone objawy, warto zastosować leki na ADHD, równoważące niedobór dopaminy i noradrenaliny. Leki nie mogą być jedynym sposobem radzenia sobie z ADHD, ale mogą wspomóc dziecko w krytycznym okresie rozwoju i dają mu większą szansę na dobre życie w dorosłości. Dziecko dzięki lekom łatwiej się koncentruje, lepiej radzi sobie z nauką, jest mniej impulsywne i lepiej dogaduje się z rówieśnikami.

ADHD u dorosłych

Objawy ADHD mogą się utrzymywać także u dorosłych. Dotyczy to aż 60 proc. chorych osób i zdarza się najczęściej, jeśli ADHD nie było poddane odpowiednio wcześnie właściwej terapii. ADHD u dorosłych sprawia, że chory prowadzi chaotyczny tryb życia, ma skłonność do używek, nie jest w stanie przyswajać nowej wiedzy. Często ma problemy z utrzymaniem dłużej jednej pracy, niekiedy w ogóle nie jest w stanie pracować i musi korzystać z pomocy bliskich. ADHD u dorosłych jest często powiązane z depresją lub chorobą dwubiegunową.

To także może cię zainteresować:

Gwiazdy z ADHD i dysleksją - jako dzieci miały ciężkie życie, dziś są sławne

Wulkan w przedszkolu

Dziecko z temperamentem