Bardzo dobrze, że umiemy kaszleć. To jedyny sposób, żeby pozbyć się z dróg oddechowych zapalnej wydzieliny pełnej chorobotwórczych mikrobów. Sam w sobie kaszel nie jest więc zły (choć bywa bardzo męczący i utrudnia regenerację sił). Ale różne jego rodzaje są objawami różnych dolegliwości i dlatego warto umieć je rozróżniać i interpretować.
Suchy
Najczęściej jest sygnałem infekcji. Dziecko pokasłuje od czasu do czasu. Towarzyszą temu inne objawy - ból gardła, katar, gorączka - i wtedy wszystko jest jasne - to przeziębienie, czyli infekcja, zwykle wirusowa...
Kaszel suchy przechodzi zazwyczaj w wilgotny, który dość szybko ustępuje, jeśli tylko nie dojdzie do powikłań (zapalenia zatok, zapalenia oskrzeli, zapalenia płuc). Dobrze wiedzieć, że suchy kaszel może się utrzymywać nawet przez dwa tygodnie po powrocie do zdrowia. Jeżeli tylko maluch nie ma gorączki, ogólnie czuje się dobrze i kaszle coraz rzadziej, nie ma powodów do obaw, kaszel sam ustąpi.
Wilgotny
Z reguły pojawia się po początkowym suchym. Wzmaga się i atakuje męczącymi salwami. To skutek mnożenia się wirusów lub bakterii - w oskrzelach zwiększa się ilość zapalnej wydzieliny, która przy kaszlu wędruje do góry, wprost do jamy ustnej. Dziecko zwykle ją połyka (umiejętność wypluwania opanowują najczęściej dopiero pięcio-, sześciolatki), a to prowadzi do podrażnienia żołądka i wymiotów.
U niemowląt zazwyczaj bierze się stąd, że wydzielina spływa z nosa po tylnej ścianie gardła. Malec stara się ją odkrztusić i kaszle. Wystarczy wówczas częste opróżnianie noska aspiratorem, zakraplanie do nosa roztworu soli fizjologicznej lub soli morskiej i kropli oraz nawilżanie powietrza.
Jeśli wilgotny kaszel nie ustępuje po infekcji, jeśli towarzyszą mu stany podgorączkowe, gęsty żółty lub zielony katar, a dziecko skarży się na bóle głowy, podejrzewa się zapalenie zatok. Konieczna jest wizyta u lekarza.
Podwyższona temperatura, osłabienie i przyspieszony oddech występujące obok wilgotnego kaszlu (czasem także wymiotów) mogą świadczyć o zapaleniu oskrzeli lub płuc. Zwykle wprowadza się leczenie antybiotykiem, kaszel może się utrzymywać nawet przez kilka tygodni po wyzdrowieniu.
Uporczywy, krztuszący
U niemowląt może świadczyć o zapaleniu oskrzelików (najczęściej na skutek zakażenia wirusowego). U tak małych dzieci już niewielka ilość śluzu w oskrzelach zmniejsza przepływ powietrza. Dziecko oddycha z wysiłkiem, ma przyspieszony oddech. Ponieważ do krwi nie dociera tyle tlenu, ile trzeba, dziecku zaczynają sinieć usta, palce, ma bladoszarą skórę. Trzeba jechać do szpitala. Jeśli starsze dziecko prócz kaszlu ma też gorączkę, jest bardzo osłabione, z trudem oddycha, może to być zapalenie płuc.
Poranny
Może męczyć dziecko przez wiele dni po przebytym przeziębieniu lub grypie. Dziecko jest już zdrowe, a kaszel nie daje mu spać, męczy i w nocy, i rano. Pojawia się przy każdej zmianie temperatury - i po wyjściu na dwór, i po powrocie do ciepłego domu. Zniszczona przez wirusy śluzówka jest szczególnie wrażliwa. Trzeba pilnować, żeby w okresie rekonwalescencji malec nie stykał się z chorymi dziećmi, bo łatwo może się znów zarazić.
Szczekający
Gdy jest bardzo męczący, atakuje salwami, przypomina szczekanie psa, przychodzi nagle późnym wieczorem i przeszkadza dziecku spać (czasem ma ono także wyraźną chrypkę), to zapewne mamy do czynienia z tzw. podgłośniowym zapaleniem krtani zaatakowanej przez wirusy. Dziecku jest duszno, trudno mu zaczerpnąć powietrza, przy wdechu słychać świst (czasem nawet z daleka). Ulgę przynosi wyjście na świeże, chłodne powietrze lub wdychanie wilgotnej pary (np. w łazience, przy odkręconych kranach). Gdy to nie pomaga, trzeba szybko wezwać pogotowie lub jechać na ostry dyżur - potrzebne będzie domięśniowe lub dożylne podanie sterydów. Kaszel może się utrzymywać nawet do dwóch tygodni po ustąpieniu innych objawów choroby.
Napadowy, suchy
Charakterystyczny dla alergii wziewnej. Poprzedza go napadowe kichanie i obfity wodnisty katar. Kaszel alergiczny jest zwykle suchy i płytki, nie towarzyszą mu inne objawy infekcji. Ponieważ taki kaszel może oznaczać początek astmy, konieczna jest wizyta u alergologa. Przy astmie kaszlowi towarzyszy duszność i świszczący oddech, dziecko nie ma gorączki. Ataki wywołuje kontakt z substancją uczulającą, wysiłek fizyczny, stres, infekcja, zimne powietrze. Należy unikać wszystkiego, co może do nich doprowadzić, i stosować przepisane przez lekarza leki zapobiegawcze, a w czasie napadów kaszlu i duszności - rozkurczające oskrzela.
Nagły, gwałtowny
Bywa spowodowany dostaniem się ciała obcego do oskrzeli (np. okruszka i wielu najrozmaitszych drobnych przedmiotów, np. tabletki, orzeszka, fragmentu zabawki). Dziecko zaczyna się krztusić. Jeżeli nie uda mu się z naszą pomocą wykaszleć ciała obcego, koniecznie trzeba jechać do szpitala.
Przewlekły
Zdarza się często w domach palaczy, a jego przyczyną jest podrażnienie dróg oddechowych przez dym papierosowy. Dym poraża rzęski, których zadaniem jest usuwanie bakterii, wirusów i ciał obcych z powierzchni nabłonka dróg oddechowych. Dziecko często choruje, bo jego układ oddechowy, stale narażony na walkę z dymem, jest bezradny wobec wirusów i bakterii.
Jeśli dziecko nie ma kontaktu z dymem, warto rozważyć przyczyny psychogenne. Czasem dziecko chce zwrócić na siebie uwagę lub przeżywa jakiś problem i w ten sposób próbuje rozładować napięcie. Trzeba zapewnić mu spokój i poczucie bezpieczeństwa, a w razie potrzeby skonsultować się z psychologiem. Uwaga, tego typu kaszel z reguły nie występuje w nocy.
Jaki syrop wybrać?
PRZY KASZLU WILGOTNYM - stosuje się syropy wykrztuśne na bazie naturalnych składników, które działają także lekko przeciwzapalnie i rozrzedzają gęstą, lepką wydzielinę oskrzelową, ułatwiając odkrztuszanie.
PRZY GĘSTEJ WYDZIELINIE - lekarz może zalecić silniej działający lek o działaniu rozrzedzającym. Podawanie go łączy się z oklepywaniem pleców dziecka (kładziemy je na brzuchu tak, by głowa była nieco niżej niż tułów, i oklepujemy plecy między łopatkami dłonią złożoną w łódeczkę). Takiego syropu nie należy podawać wieczorem, gdyż nasila on kaszel i może utrudnić maluchowi zasypianie.
PRZY KASZLU SUCHYM - na zalecenie lekarza sięga się po leki hamujące odruch kaszlu. Koniecznie też trzeba nawilżać powietrze w pokoju dziecka oraz pilnować, by maluch często pił wodę.
PRZY MĘCZĄCYM KASZLU, który towarzyszy infekcji dróg oddechowych i wynika z przesuszenia i drobnych uszkodzeń nabłonka, warto wypróbować preparaty z naturalnymi ekstraktami z kwiatu bzu czarnego, z ziela werbeny, z korzenia goryczki, kwiatu dziewanny, prawoślazu. Pomagają one w regeneracji i samooczyszczaniu nabłonka dróg oddechowych.
KASZEL TRZEBA OBSERWOWAĆ, BY UMIEĆ OPOWIEDZIEĆ O NIM LEKARZOWI. PEDIATRA MUSI OSŁUCHAĆ KASZLĄCE DZIECKO I ZLECIĆ LECZENIE.
