Szkarlatyna obecnie występuje dość rzadko, najczęściej w okresie jesienno-zimowym. W Polsce co roku na każde 100 000 mieszkańców przypada około 150 przypadków. Choć rzadka, może być niebezpieczna, tym bardziej że nie ma na nią skutecznej szczepionki. Co więcej, także przechorowanie jej nie zapewnia pełnego uodpornienia, jak w przypadku wielu chorób dziecięcych. Płonicę wywołuje bowiem kilka szczepów paciorkowców.
Bakterie przenoszone są drogą kropelkową, przez zainfekowane przedmioty, a także przez osoby zdrowe (np. na nie umytych dłoniach). Często powodem zachorowania na szkarlatynę przez dziecko jest obecność w domu lub najbliższym otoczeniu osoby mającej zwykłą anginę wywoływaną również przez paciorkowce (pediatra, zanim pojawi się wysypka, może początkowo postawić właśnie taką diagnozę).
- - Szkarlatyna: objawy w pierwszej fazie to przede wszystkim ból gardła, wysoka gorączka, zaczerwienione migdałki i pokryty białym nalotem język
- - Po kilku dniach język stanie się malinowy
- - Szkarlatyna: objaw charakterystyczny dla tego choroby to wysypka - kropeczki, które przypominają ukłucia szpilką
- - To ważne! Wysypki nie występuje przy nosie i ustach dziecka, tworząc charakterystyczny trójkąt
- - Co później? Gdy wysypka znika, zaczyna się łuszczyć skóra - charakterystycznym objawem szkarlatyny jest to, że na samym końcu łuszczy się skóra na dłoniach i spodzie stóp
- - Więcej informacji znajdziesz w akapicie poniżej
Szkarlatyna: objawy, wysypka
Pierwsze objawy pojawiają się po 2-4 dniach od kontaktu z chorym (tyle wynosi okres inkubacji choroby). I są bardzo podobne: ból gardła, zaczerwienione migdałki, wysoka gorączka do 40 stopni, obłożony język (pokryty białym nalotem), który po 2-3 dniach nabiera koloru malinowego. Czasem pojawiają się bóle głowy, brzucha i wymioty.
Dopiero drugiego-trzeciego dnia po wystąpieniu gorączki na skórze dziecka pojawiają się drobne czerwone kropeczki wielkości główki od szpilki - pierwszy symptom charakterystyczny dla szkarlatyny. Wysypka przypomina aksamit i może swędzieć. Skóra nabiera koloru płomienisto-czerwonego. Plamki pojawiają się najpierw na piersiach i na szyi, a potem rozsiewają po całym ciele. Najwięcej jest ich w okolicach pachwin i pod pachami, natomiast - co charakterystyczne dla szkarlatyny - wysypki nie ma wokół ust i nosa.
Gdy po tygodniu (najdalej dziesięciu dniach) wysypka znika, zaczyna się łuszczyć skóra - najpierw na twarzy, potem na tułowiu aż w końcu (co najbardziej charakterystyczne) - na dłoniach i podeszwach stóp, i łuszczy się niekiedy nawet przez dwa tygodnie.
Szkarlatyna: konieczne leczenie
Dziecku choremu na szkarlatynę podaje się antybiotyk (penicylinę lub jej pochodne, a jeśli jest podejrzenie uczulenia dziecka na pochodne penicyliny, to stosuje się makrolidy), aby uniknąć możliwych powikłań: zapalenia ucha środkowego, ropnych zmian na skórze, gorączki reumatycznej i zapalenia mięśnia sercowego oraz kłębkowego zapalenia nerek. Chory powinien przyjmować antybiotyk dokładnie według zaleceń lekarza. Dziecko musi dostać pełną dawkę leku (zwykle podaje się antybiotyk przez 10 dni), nawet jeżeli po tygodniu wygląda już na zdrowe. Konieczna jest też wizyta kontrolna po zakończeniu leczenia, bo niedoleczona szkarlatyna daje groźne powikłania.
W trakcie choroby, szczególnie w pierwszych dniach, gdy dziecko silnie gorączkuje, należy podawać w zaleconej przez lekarza lub producenta dawce paracetamol lub ibuprofen. Jeśli temperatura mimo to jest wysoka, można zastosować domowe sposoby na jej zbicie. Na czoło, łydki lub pachwiny przykładać okłady z pieluchy tetrowej lub ręcznika nasączonego wodą o jeden-dwa stopnie chłodniejszej od temperatury ciała dziecka. Mokry okład należy dodatkowo okryć pledem lub dużym ręcznikiem, a po 20 minutach zmienić (gdy wilgotny okład przyjmie już temperaturę ciała).
Opieka nad chorym na szkarlatynę
Jeżeli maluch nie ma apetytu i trudno mu cokolwiek przełknąć, zrezygnuj z podawania stałych pokarmów i podawaj tylko ciepłe, lekko osłodzone napoje, np. herbatkę z kwiatu lipy z dodatkiem cytryny osłodzoną miodem. Cały czas przy łóżku malucha powinien stać kubek-niekapek lub bidon ze słomką, z którego mały pacjent może popijać wodę.
Gdy gardło będzie mniej obolałe, możesz zaproponować dziecku pierwsze półpłynne, ale bardzo wzmacniające posiłki - bulion, kaszę z mlekiem, puree z przetartych jarzyn doprawionych masłem, mielone gotowane mięso (pulpety).
Dziecko powinno przez tydzień nie wychodzić z domu. Mieszkanie należy jednak regularnie wietrzyć i utrzymywać w nim niezbyt wysoką temperaturę (około 20-21 st.C). Jeśli maluch silnie gorączkuje, często zmieniaj mu pościel i piżamę. Nawet jeśli szkarlatyna ma łagodny przebieg, dziecko po zakończeniu kuracji antybiotykowej przez następny tydzień musi się oszczędzać i powinno zostać w domu.
Dlaczego szkarlatyna nawraca?
Jeżeli po krótkiej przerwie twoje dziecko znowu zachoruje, może to oznaczać, że albo antybiotyk był podawany niezgodnie z zaleceniem, albo że ktoś z rodziny lub otoczenia jest nosicielem paciorkowca - sam nie choruje, ale zaraża innych. Najłatwiej będzie to sprawdzić, pobierając wymaz z gardła od wszystkich członków rodziny. Jeżeli się okaże, że ktoś z domowników ma paciorkowca w gardle, lekarz najprawdopodobniej zapisze mu penicylinę.
Na szkarlatynę można chorować wielokrotnie, bo wywołuje ją kilka szczepów paciorkowca produkujących różne toksyny tzw. erytrogenne odpowiedzialne za wystąpienie wysypki.
Szkarlatyna - pytania i odpowiedzi
Czy w ciąży można zarazić się szkarlatyną od dziecka? Lekarz odpowiada
Szkarlatyna: jak długo dziecko zaraża?
Chcesz wiedzieć więcej o zdrowiu Twojego dziecka? Porady pediatry
Podyskutuj na Forum:
Szkarlatyna, a bakterie we krwi
Język jest malinowy, ale nie ma wysypki
Czterech lekarzy nie rozpoznało szkarlatyny
