Szczepienie na zlecenie

Nie są obowiązkowe, sporo kosztują, warto z nich jednak skorzystać.

Rodzice często nieufnie podchodzą do szczepień, bo nie wiedzą, czy są one bezpieczne dla dziecka, czy rzeczywiście uchronią je przed groźnymi chorobami. O ile jednak w przypadku szczepień obowiązkowych nie ma się nad czym zastanawiać i nie ma za co płacić, o tyle decyzja o zakupie zalecanej szczepionki bywa trudna.

Tarcza przeciw chorobom

Szczepionka, to nic innego jak wprowadzone do organizmu osłabione lub martwe chorobotwórcze drobnoustroje albo ich fragmenty, które prowokują system odpornościowy do produkcji przeciwciał.

Dziecko przychodzi na świat obdarowane przez swą mamę tzw. odpornością pierwotną. Niestety, otrzymane od mamy przeciwciała chroniące przed chorobami wystarczają w pełni tylko na pierwsze trzy miesiące życia. Potem, aż do 9. miesiąca życia, system odpornościowy malca jest coraz słabszy. Jego organizm dopiero uczy się rozpoznawać wroga, czyli m.in. wirusy, bakterie, i wytwarzać przeciw nim odpowiednią broń - przeciwciała. Dzięki szczepionkom uczy się szybciej i skuteczniej. Żeby odporność nabyta utrzymywała się przez lata, trzeba przyjmować tzw. przypominające dawki szczepionki.

W ciągu pierwszych dwóch lat życia dziecko poddawane jest obowiązkowym szczepieniom przeciwko: gruźlicy, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, polio, Haemophilus influenzae typu b (tzw. HiB) (obowiązkowa od 2007 roku), odrze, śwince i różyczce. Rodzice mogą się też zdecydować na któreś ze szczepień nieobowiązkowych, zalecanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego. Należą do nich: Haemophilus influenzae typu b (tzw. HiB) (szczepi się dzieci, które ukończyły 3. rok życia, bo młodsze są dostają szczepionkę obowiązkowo od 2007 roku), grypa, odkleszczowe zapalenie mózgu, Neisseria meningitidis , ospa wietrzna, Streptococcus pneumoniae , wirusowe zapalenie wątroby typu A, rotawirusy.

Bezpieczne i skuteczne

Niektórzy rodzice boją się, że tak wiele szczepień w krótkim czasie to przesada. Boją się, że dziecko niepotrzebnie cierpi podczas i po zastrzyku. Tymczasem dolegliwości towarzyszące szczepieniom można złagodzić (przed szczepieniem można znieczulić skórę specjalnym kremem, po zastrzyku zrobić dziecku okłady z sody oczyszczonej). Można także skorzystać ze szczepionek skojarzonych, które podczas jednego zastrzyku uodparniają na kilka chorób. Preparaty te są równie skuteczne, jak pojedyncze szczepionki i bezpieczne dla dzieci.

Stosowane obecnie szczepionki zawierają znikome ilości nieżywych lub osłabionych drobnoustrojów. Szczepionka nie wywoła więc choroby, co najwyżej może spowodować odczyn poszczepienny czy nieco gorsze samopoczucie. Można powiedzieć, że szczepionka wywołuje zachorowanie "na niby", a w efekcie odporność na daną bakterię czy wirusa. Taką samą odporność zdobyłoby dziecko po prawdziwej chorobie, ale ta obarczona jest przykrymi dolegliwościami i ryzykiem groźnych powikłań.

Jest jeszcze jeden argument za szczepieniami. Część zakażeń bakteryjnych (HiB, meningokoki, pneumokoki) może - w szczególnych przypadkach - przerodzić się w zakażenie uogólnione, groźne dla zdrowia i życia dziecka. Na niektóre z tych bakterii odpowiedzialnych za sepsę można dziecko zaszczepić i uchronić je przed takim niebezpieczeństwem.

Odporność na receptę

Decyzję o zaszczepieniu dziecka zawsze podejmują rodzice wspólnie z lekarzem, który zna swojego małego pacjenta, wie, na jakie zagrożenia jest narażony, jaki jest jego ogólny stan zdrowia. Warto porozmawiać o wszystkich za i przeciw. Na pewno dodatkowe szczepienia będą bardziej wskazane dzieciom z osłabioną odpornością, maluchom z rodzin wielodzietnych, przebywającym w dużych skupiskach rówieśników (żłobek, przedszkole). Jeśli małe dziecko przebywa w domu i rzadko kontaktuje się z obcymi, jest mniej narażone na zakażenia. Ale przed pójściem do przedszkola lepiej dodatkowo zaszczepić je na najgroźniejsze bakterie i wirusy. Szczepionki zalecane kupuje się na receptę (trzeba o nią poprosić lekarza) lub w przychodni (zależy to od zasad poradni, do której zapisane jest dziecko).

Szczepienia zalecane

Haemophilus influenzae typ B (Hib).

Bakteria ta przenosi się drogą kropelkową - wystarczy więc, że zainfekowany malec kaszle, kicha w towarzystwie innych dzieci i zakażenie gotowe. Gdy bakteria wtargnie do organizmu, głęboko w gardle tworzy kolonie. Na tym etapie może wywołać np. zapalenie gardła, ucha środkowego, oskrzeli. Przedostając się do krwiobiegu, dociera do różnych narządów i uszkadza je. Może wówczas dojść np. do ropnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia nagłośni, płuc czy stawów. Ponieważ Hib uodpornił się na wiele antybiotyków, leczenie nimi bywa nieskuteczne.

Zalety szczepienia

Dziecko zostaje uodpornione na szczep bakterii wywołujący bardzo groźne, dające poważne konsekwencje zakażenia. Szczepionka jest szczególnie wskazana dla dzieci z rodzin wielodzietnych, chodzących do żłobków, przedszkoli itp.

Jak podawać?

Szczepionkę (od 2007 roku obowiązkową) podaje się w 6.-8. tygodniu, 3.-4., 5.-6. i 16.-18. miesiącu życia.(np. Act-HIB, Hiberix, PedvaxHIB, HibTITER). Najlepiej zaszczepić dziecko jak najwcześniej (można już w 2. miesiącu życia), ponieważ najmłodsze dzieci najciężej przechodzą zakażenie. Jeśli szczepimy niemowlę w pierwszym półroczu życia, powinno ono otrzymać 3 dawki szczepionki w odstępach sześciotygodniowych i czwartą dawkę przypominającą w 2. roku życia.

Jeśli szczepimy dziecko po raz pierwszy, to powyżej pierwszego roku życia malca szczepi się zwykle tylko raz i wtedy na własny koszt.

Jeśli chcemy dziecku zaoszczędzić licznych wkłuć, możemy się zdecydować na odpłatną szczepionkę skojarzoną tzw. "5 w 1", czyli błonica, tężec, krztusiec, polio, Hib (Infanrix-IPV-Hib, Pentaxim). Jeśli równolegle wypada szczepienie przeciwko wzw typu B, to możemy się zdecydować na odpłatną szczepionkę tzw. "6 w 1" (Infanrix Hexa).

Ospa wietrzna

Dzieci przechodzą ją w miarę łagodnie (swędząca wysypka, temperatura, brak apetytu, ogólne rozbicie). Może jednak w skrajnych przypadkach grozić ropowicą skóry, zapaleniem mięśnia sercowego, móżdżku czy opon mózgowo-rdzeniowych.

Zalety szczepienia

Ospa wietrzna jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób, więc zarazić się nią bardzo łatwo. Chore dziecko musi być odizolowane od otoczenia. Dzięki szczepieniu dziecko uniknie odosobnienia, przykrej, swędzącej wysypki, trwałych śladów po niej oraz groźnych powikłań.

Jak podawać?

Przeciw ospie wietrznej można szczepić (np. Varilrix) dzieci od 9. miesiąca życia. Do 13. roku życia obowiązuje jedna dawka szczepionki, a po 13. roku życia dwie dawki w odstępie 6 tygodni.

WZW A

Powszechnie zwane "żółtaczką pokarmową". To choroba związana z brakiem higieny podczas przygotowywania i spożywania posiłków. Na tę chorobę najczęściej zapadają dzieci uczęszczające do żłobka, przedszkola i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej (podstawowa przyczyna - brak nawyku mycia rąk). Specjaliści przestrzegają przed możliwym wzrostem zachorowań, związanym z migracją ludności (dużo zachorowań jest za naszą wschodnią granicą, wzw A występuje na południu Europy). Zdecydowanie warto zaszczepić dziecko, jeśli mamy zamiar jechać na wakacje do ciepłych krajów (basen Morza Śródziemnego, Azja).

Zalety szczepienia

Wirus A, w przeciwieństwie do B i C, nie powoduje groźnego przewlekłego zapalenia wątroby, które w przyszłości mogłoby spowodować groźne dla życia konsekwencje, ale wywołana nim choroba jest męcząca, dokuczliwa, wyłącza dziecko na wiele miesięcy z aktywnego życia, chodzenia do przedszkola czy szkoły. Warto uchronić przed nią malca. Szczególnie zaleca się szczepić dzieci z przewlekłymi schorzeniami wątroby, hemofilia, nieswoistymi zapaleniami jelit.

Jak podawać?

Szczepionkę (np. Havrix junior, Avaxim, Vaqta Ped) podaje się dwa razy, w odstępie 6-12 miesięcy. Można szczepić dzieci, które już ukończyły pierwszy rok życia. Odporność pojawia się 2 tygodnie po pierwszej dawce i utrzymuje się przynajmniej przez ok. 10 lat.

Można zaszczepić dziecko szczepionką skojarzoną (np. Twinrix Ped), chroniącą zarówno przed WZW typu A, jak i WZW typu B (czyli tzw. żółtaczką wszczepienną) (dotyczy dzieci nie szczepionych wzw B, co obecnie prawie się nie zdarza).

Grypa

Pediatrzy radzą, by dzieci - zwłaszcza te, które chodzą do żłobka, przedszkola, szkoły podstawowej - szczepić przeciwko grypie, chorobie zakaźnej, łatwo przenoszącej się drogą kropelkową. Prawdziwa grypa jest bowiem, wbrew powszechnemu mniemaniu, poważną chorobą, przebiegającą z wysoką gorączką i nierzadko - groźnymi powikłaniami, które mogą dotyczyć m.in. układu oddechowego, krwionośnego i nerwowego.

Zalety szczepienia

Dziecko jest uodpornione na aktywny w danym sezonie wirus grypy. Nawet jeśli zachoruje, przebieg grypy będzie lżejszy, bez ryzyka powikłań. Szczepienie łagodzi także przebieg innych infekcji wirusowych. Szczególnie zalecane u chorych na astmę, cukrzycę, przewlekłe choroby serca, nerek.

Jak podawać?

Dzieci można szczepić już od 7. miesiąca życia. Od 7. do 36. miesiąca życia podaje się 0,25 ml jednorazowo i powtarza po 4 tygodniach Od 3. roku życia - 0,5 ml jednorazowo, w przypadku gdy dziecko było już kiedykolwiek szczepione na grypę, lub dwukrotnie w odstępie 4 tygodniowym, gdy szczepimy je po raz pierwszy. U dziecka, które było już szczepione w ubiegłych latach, wystarczy jednorazowe szczepienie w danym roku. Szczepionki przygotowywane są na każdy sezon (np. Influvac, Fluvirin, Isiflu Zonale , Begrivac, Fluarix, Vaxigrip, Vaxigrip Junior)

Kleszczowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu

To jedna z dwóch groźnych chorób wywoływanych przez zainfekowane kleszcze. Na szczęście na tę (w przeciwieństwie do boreliozy) mamy uodporniające szczepionki (np. FSME-Immun-Junior do 15. roku życia, FSME-Immun powyżej 15. roku życia, Encepur K).

Zalety szczepienia

Szczepionkę zaleca się dzieciom, które albo zamieszkują tereny szczególnie nawiedzane przez kleszcze (zwłaszcza północno-wschodnia Polska), albo spędzają tam wakacje. O mapę takich rejonów można poprosić w punkcie szczepień w poradni dziecięcej lub w sanepidzie. Dzięki szczepieniu unikniemy ryzyka bardzo poważnej choroby. Oraz (częściowo) stresu po każdym kontakcie z kleszczem.

Jak podawać?

Cykl szczepień obejmuje 3 dawki. Druga po 1-3 miesiącach po pierwszej, trzecia 9-12 miesięcy po drugiej. Można szczepić dzieci od 2. roku życia. Szczepienia najlepiej jest rozpocząć jesienią. Szczepienie trzeba powtarzać co 3-5 lat.

Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae)

To bakterie odpowiedzialne głównie za zapalenia płuc i ucha środkowego. Mogą też wywołać zapalenie zatok, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, wsierdzia i stawów, a także sepsę (zagrażające życiu ogólnoustrojowe zakażenie organizmu).

Zalety szczepienia

Dziecko zostaje uodpornione przeciwko szczepom bakterii wywołującym najgroźniejsze zakażenia. Szczepienie podnosi także ogólną odporność organizmu.

Jak podawać?

Dla niemowląt i małych dzieci przeznaczona jest szczepionka Prevenar , którą podaje się w tym samym cyklu co Hib, Di-Te-Per i polio, to znaczy w 6.-8. tygodniu, 3.-4., 5.-6. i 16.-18. miesiącu życia. Po 6. miesiącu życia podaje się dwie dawki i jedną przypominającą w 16.-18. miesiącu życia, po pierwszym roku życia dwie dawki, a po 2. roku życia do 5 roku życia jedną dawkę.

Powyżej 2. roku życia u dzieci bez tzw. czynników wysokiego ryzyka zachorowania można się ograniczyć do szczepienia szczepionkami przeznaczonymi dla dzieci starszych i dorosłych (Pneumo 23, Pneumovax 23, Procomvax).

Dawki przypominające co 3-5 lat.

Meningokoki (Neisseria meningitidis)

Meningokoki mogą wywołać bardzo groźne bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zagrażającą życiu sepsę (ogólne zakażenie organizmu).

Zalety szczepienia

Dziecko jest chronione przed groźnymi chorobami. Szczepionka w dużym stopniu oddala ryzyko sepsy meningokokowej. Zalecana jest dzieciom, które mieszkają na terenach, gdzie pojawiają się ogniska sepsy oraz nastolatkom.

Jak podawać?

Szczepionką (np. NeisVac-C, Meningitec) można szczepić dzieci od 2. miesiąca życia (trzy dawki w minimum miesięcznych odstępach). Dzieciom, które ukończyły już pierwszy rok życia, aplikuje się jedną dawkę szczepionki.

Rotawirusy

To wirusy wywołujące ostre biegunki. Ich konsekwencją jest odwodnienie organizmu (nawet takie, które zagraża życiu). Biegunkom rotawirusowym mogą towarzyszyć np. wymioty i gorączka.

Zalety szczepienia

Dziecko jest chronione przed infekcją, która bardzo często (w przypadku małych dzieci i nasilonych objawów) musi być leczona w szpitalu, bowiem silne odwodnienie zagraża życiu.

Jak podawać?

Szczepionką (np. Rotarix, Rota Teq) można szczepić maluchy począwszy od 6. tygodnia życia (Rorarix - dwie dawki, Rotateq - trzy dawki w odstępie 4-8 tygodni, doustnie). Cykl trzeba zakończyć nim dziecko ukończy pół roku.

Dla mamy i córki

Od niedawna dostępna jest jeszcze jedna nowoczesna szczepionka, uodparniająca na wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Jest on współodpowiedzialny za nowotwory szyjki macicy. Z jego powodu każdego dnia w Polsce umiera 5 kobiet. By się przed tym groźnym (i bardzo powszechnym) wirusem zabezpieczyć, warto pomyśleć o szczepionce. Dostępna jest szczepionka Silgard - chroni aż przed 4 typami wirusa HPV. Szczepienie podstawowe obejmuje 3 dawki (druga - dwa miesiące po pierwszej, a trzecia - 6 miesięcy później). Przeciwciała ochronne pojawiają się po miesiącu, a pełną odporność kobieta nabywa po 6 miesiącach. Najlepiej szczepić dziewczęta i kobiety, które jeszcze nie rozpoczęły współżycia płciowego. Odporność utrzymuje się długo - być może przez całe życie. Szczepionka stosowana jest od 6 lat i wiadomo tylko tyle, że skutecznie chroni przed zmianami w pochwie i szyjce macicy oraz brodawkowym płciowym wywołanym przez wirusa HPV przez co najmniej taki czas.

Więcej o: