Konflikt serologiczny: co to jest? Wyjaśniamy
Wiele przyszłych matek obawia się, że grozi im konflikt serologiczny. Co to takiego? Konfliktem serologicznym nazywana jest niebezpieczna dla zdrowia i życia dziecka sytuacja, jaką wywołuje konflikt pomiędzy grupami krwi matki i dziecka. Kiedy brak jest zgodności pomiędzy grupą krwi matki i dziecka, szczególnie w przypadku układu Rh, organizm matki może zareagować immunologiczną odpowiedzią, zwaną immunizacją. Co prawda niezgodność grup krwi nie zawsze musi prowadzić do konfliktu serologicznego, ale jeśli krew dziecka trafi do krwiobiegu matki, pojawi się reakcja immunologiczna jej organizmu. Wystarczy niewielka ilość krwi dziecka - już 0,2 ml krwi dziecka obecne w krwiobiegu matki może doprowadzić do wystąpienia konfliktu serologicznego. W ramach immunizacji organizm matki wytwarza w takiej sytuacji przeciwciała anty-D, które skierowane są przeciwko krwinkom dziecka. Jeśli przeciwciała te dostaną się do krwiobiegu dziecka (przez łożysko lub podczas porodu), zaczną atakować i niszczyć czerwone krwinki dziecka.
Konflikt serologiczny: przyczyny najczęściej występujące
Gdy podczas ciąży lub w czasie porodu dojdzie do zmieszania krwi płodu i matki, może wystąpić konflikt serologiczny. Przyczyny tego zjawiska to z reguły sytuacje, w których zostaje naruszona bariera łożyskowa, a zatem:
- krwawienie śródciążowe,
- zabiegi wewnątrzmaciczne podczas ciąży,
- ciąża pozamaciczna,
- poronienie,
- poród.
Przeciek płodowo-matczyny jest czynnikiem uruchamiającym w organizmie matki produkcję przeciwciał, których zadaniem jest atakowanie krwinek płodu (rozpoznawanych przez organizm matki jako zagrożenie). Konflikt serologiczny stosunkowo rzadko zachodzi w pierwszej ciąży, do zmieszania krwi dziecka i matki najczęściej dochodzi dopiero podczas porodu. Antygeny pozostają jednak w organizmie matki, gotowe zaatakować czerwone krwinki płodu, rozwijającego się podczas kolejnej ciąży. Immunizacja nie zawsze jednak musi zostać zainicjowana z powodu ciąży. Przeciwciała może wyprodukować również organizm kobiety, która w przeszłości miała przetaczaną krew. Wówczas do konfliktu serologicznego może dojść także podczas pierwszej ciąży.
Konflikt serologiczny: skutki
Warto wiedzieć, czym grozi konflikt serologiczny. Skutki tej reakcji immunologicznej organizmu matki dla niej samej nie stanowią żadnego zagrożenia, natomiast dla dziecka mogą być bardzo niebezpieczne. Gdy produkowane przez organizm matki przeciwciała anty-D napotkają czerwone krwinki dziecka, zaatakują komórki jego krwi i doprowadzą do ich rozpadu. W efekcie u dziecka rozwinie się niedokrwistość, a w konsekwencji może dojść do niedotlenienia, a nawet uszkodzenia narządów wewnętrznych dziecka. Przeciwciała anty-D, które w czasie trwania ciąży przenikną barierę łożyskową, mogą wywołać u dziecka chorobę hemolityczną, ciężką niedokrwistość i uogólniony obrzęk płodu. Z kolei konflikt serologiczny, który ujawni się dopiero podczas porodu, prowadzić może do ciężkiej żółtaczki hemolitycznej. Pojawia się ona w pierwszej dobie życia dziecka. Do jej leczenia można stosować fototerapię, jeśli jednak nie przyniesie ona efektów, konieczna może być transfuzja krwi. Regularne przetoczenia krwi dziecka w łonie matki są stosowane natomiast w wypadku konfliktu serologicznego uaktywnionego w czasie ciąży. Ich celem jest leczenie niedokrwistości, a systematyczne ich powtarzanie jest niezbędne, gdyż antygeny matki wciąż regularnie niszczą produkowane przez organizm dziecka krwinki. Dlatego zdecydowanie lepiej jest zapobiegać wystąpieniu konfliktu serologicznego. Ciężarne kobiety mające grupę krwi z czynnikiem Rh ujemnym mogą przyjąć szczepionkę z immunoglobuliną anty-D, która zlikwiduje obecne w krwiobiegu matki krwinki dziecka, zapobiegając tym samym powstaniu przeciwciał.
Konflikt serologiczny może wystąpić gdy... ?
Najkrócej rzecz ujmując: konflikt serologiczny może wystąpić, gdy zachodzi konflikt pomiędzy grupami krwi matki i dziecka. Najczęściej dochodzi do niego, gdy przyszła matka ma grupę krwi Rh ujemną, zaś dziecko dziedziczy po ojcu grupę krwi z czynnikiem Rh+. Pojawia się wówczas najczęściej występujący rodzaj konfliktu serologicznego. Nie jest to jednak jedyna sytuacja prowadząca do konfliktu serologicznego. Również wówczas, gdy mamy do czynienia z konfliktowym zestawieniem w zakresie grup głównych krwi matki i dziecka, może pojawić się reakcja ze strony organizmu matki, ma ona jednak znacznie łagodniejszy przebieg. Niemniej również wówczas, gdy przyszła matka ma np. grupę krwi 0, a w żyłach płodu płynie krew grupy A, AB lub B, organizm ciężarnej może wytworzyć przeciwciała, które mogą stanowić zagrożenia dla zdrowia, a nawet życia dziecka.
Zobacz też: Beta HCG - badanie, dzięki któremu dowiesz się czy jesteś w ciąży. Na czym polega i jakie są normy?
