Autyzm - co to za choroba i kogo dotyka najczęściej?
Czym jest autyzm? Terminu autyzm używa się do opisu grupy schorzeń o charakterze neurorozwojowym, które przekładają się na komunikację i interakcje społeczne.
W spektrum autyzmu wymienia się:
- autyzm dziecięcy - nieprawidłowe przetwarzanie informacji prowadzi do problemów ze zrozumieniem otaczającego świata. Do tego dochodzą trudności w komunikacji z rówieśnikami oraz lęk przed najmniejszą zmianą w najbliższym otoczeniu.
- autyzm atypowy - występuje po ukończeniu trzeciego roku życia, mniej uciążliwe czynniki tworzą mylne wrażenie łagodnego przebiegu choroby.
- zespół Aspergera - w tym przypadku objawy są podobne do autyzmu, ale chory nie ma problemów z mową oraz nie wykazuje obniżonych zdolności intelektualnych.
- zespół Retta - niepełnosprawność ruchowa oraz problemy komunikacyjne.
- upośledzenie procesu niewerbalnego uczenia.
- zaburzenie rozwoju o charakterze całościowym.
Spektrum autyzmu występuje bez względu na kulturę czy zaplecze ekonomiczne. Zgodnie z Centrum Kontroli i Prewencji Chorób Autyzm częściej diagnozowany jest u chłopców. Badanie z 2016 roku w grupie 8-latków w 11 miejscach rozsianych na terenie Stanów Zjednoczonych wykazało stosunek 4 do 1. Do grupy czynników, które mogą mieć wpływ na wystąpienie spektrum autyzmu u dziecka, zalicza się mutacje genetyczne, spektrum autyzmu w rodzinie, infekcje wirusowe w okresie ciąży, wcześniactwo czy choroby autoimmunologiczne u matki. Nie bez znaczenia jest też wyższy wiek rodziców oraz leki przyjmowane w ciąży.
Autyzm - cechy charakterystyczne z podziałem na miesiące
Jak rozpoznać autyzm i na co zwrócić uwagę? Poniżej znajduje się opis charakterystycznych zachowań (lub ich braku), na które rodzice mogą zwrócić uwagę na kolejnych etapach rozwoju dziecka. Pierwsze symptomy autyzmu pojawiają się do piątego roku życia, ale rodzice autystycznych dzieci na podstawie własnych obserwacji zwracają uwagę na powtarzające się zachowania dziecka już na etapie niemowlęcym. Oto cechy autyzmu, które obserwuje się najczęściej:
- Od dnia narodzin problemy z utrzymaniem kontaktu wzrokowego.
- Do 9. miesiąca życia brak reakcji na imię oraz brak mimiki, która odzwierciedlałaby zaskoczenie lub złość.
- Do 12. miesiąca brak zaangażowania w typowe gry interaktywne (zabawa akuku)
- Po 12. miesiącu opanowanie tylko kilku gestów lub niestosowanie ich wcale, na przykład machanie ręką.
- Do 15. miesiąca: brak potrzeby dzielenia się z innymi swoimi zainteresowaniami (pokazywanie zabawek).
- 18 miesięcy - brak reakcji na obiekty wskazywane przez inne osoby.
- Po 24. miesiącu brak empatii, dziecko nie reaguje na uczucia innych: smutek.
- Do 30. miesiąca brak zabawy w tak zwane udawanie: serwowanie niewidzialnej herbaty, karmienie lalki na niby, zabawa z udziałem figurek.
- Od 36. miesiąca problemy z wyrażaniem własnych uczuć i odczytywaniem uczuć innych.
- Do 60. miesiąca brak chęci do zabawy naprzemiennej.
Autyzm: jak rozpoznać chorobę? Kto stawia diagnozę?
Istnieje szereg przesłanek, które mogą świadczyć o autyzmie u dziecka, ale część objawów łatwo pomylić z późniejszym rozwojem. Rodzice, którzy podejrzewają autyzm u dziecka, powinni skonsultować się ze specjalistą. Diagnozę stawia lekarz psychiatra na podstawie opinii specjalistów z różnych dziedzin: logopedy, psychologa, pedagoga specjalnego, neurologa oraz dodatkowej opinii psychiatry.
Autyzm - jak się objawia u osób dorosłych?
Autyzm to choroba wielowymiarowa, która u różnych osób może przebiegać w różnej formie, właśnie dlatego mówimy o spektrum zachowań. Podczas gdy część z chorych będzie potrzebowała wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, inni radzą sobie zupełnie sami. Dorośli z autyzmem często funkcjonują bez diagnozy. Jak objawia się autyzm w późniejszych latach?
- lęki społeczne,
- niechęć do zmian,
- poruszanie się w ramach utartych schematów,
- unikanie kontaktu wzrokowego,
- zainteresowanie jednym konkretnym obszarem,
- brak umiejętności odczytywania komunikatów niewerbalnych,
- brak empatii,
- trudności w budowaniu i podtrzymywaniu więzi,
- problemy z mową,
- nadwrażliwość na bodźce: zapachy, dźwięki, kolory.
Zobacz też: Autyzm u dzieci - przyczyny i objawy w relacjach społecznych
Autyzm: jak postępować, gdy podejrzewamy autyzm u dziecka?
Jak postępować w przypadku podejrzenia autyzmu u dziecka? Jak już wspomniano, najpierw bardzo ważna jest prawidłowa diagnoza i odróżnienie choroby od innych zaburzeń, na przykład zaburzenia rozwoju mowy. Niektóre choroby są bardzo podobne do autyzmu, który można wykluczyć poprzez specjalistyczną analizę oraz szereg badań. Podsumowując, potrzebna jest wszechstronna ocena dziecka. Warto obserwować dziecko i w razie wątpliwości skierować kroki do specjalisty, proces diagnozy rodzice często rozpoczynają w gabinecie psychologa.
Autyzm: jak leczyć? Dlaczego nie ma jednej metody?
Jak leczyć autyzm? Warto wiedzieć, że jest to choroba, która nie zna dwóch takich samych przypadków i dokładnie takie samo podejście powinno przyświecać procesowi leczenia. Nie ma jednej metody leczenia autyzmu, konieczne jest indywidualne podejście na wielu płaszczyznach: psychoterapia, praca nad funkcjonowaniem w grupie, dedykowana dieta dostosowana do częstych w tym przypadku problemów z układem trawienia.
Leczenie należy wdrażać we współpracy ze specjalistami, którzy potwierdzą, czy u dziecka faktycznie występuje autyzm, czy problem tkwi gdzie indziej. Po diagnozie na początku stosuje się szereg metod, które mają pomóc dziecku w przystosowaniu się do otoczenia. Bardzo ważne jest też zrozumienie, że autystyczny świat dziecka nie jest gorszy, jest po prostu inny. Charakterystyczne skupienie na jednej dyscyplinie sprzyja ponadprzeciętnym wynikom. Osoby ze spektrum autyzmu często osiągają sukces, który u innych byłby niemożliwy.
- Lionel Messi wybitny piłkarz, ma zdiagnozowany zespół Aspergera, (jedno z zaburzeń ze spektrum autyzmu)
- Sir Anthony Hopkins znany i ceniony aktor w wywiadach otwarcie mówi o zespole Aspergera i przyznaje, że patrzy na świat inaczej niż inni.
- Daryl Hannah, aktorka już w dzieciństwie została zdiagnozowana jako osoba z zaburzeniem ze spektrum autyzmu.
- Andy Warhol wybitny przedstawiciel pop-artu także zmagał się z zaburzeniami na tle autyzmu.
Zobacz też: Szczepionki powodują autyzm? W końcu jednoznaczna odpowiedź naukowców
