Zęby mleczne to czasowe i pierwsze pokolenie zębów. Ich zawiązki pojawiają się już w życiu płodowym, choć najczęściej zaczynają rosnąć około 6. miesiąca życia. U dzieci pojawia się zazwyczaj dwadzieścia zębów mlecznych, które z czasem są zastępowane zębami stałymi. Maluchy mają ich po dziesięć w szczęce i w żuchwie.
Zęby mleczne: budowa i cechy szczególne
Ząb mleczny składa się z korzenia i korony. Korzeń zęba znajduje się w dziąśle, w zagłębieniu kości zwanym zębodołem. Korona zęba jest widoczna w jamie ustnej. Oddziela je od siebie szyjka zęba. We wnętrzu zęba znajdują się kanały korzeniowe z żywą miazgą oraz komorą.
Zęby mleczne, dokładnie tak, jak zęby stałe, są zbudowane ze:
- szkliwa, które pokrywa całą koronę od szyjki. Szkliwo osłania i chroni zęby. Ponieważ jest podatne na działanie kwasów i bakterii, często pojawiają się na nich ubytki próchnicowe,
- zębiny, która okala miazgę i znajduje się pod szkliwem,
- cementu, inaczej kostniwa, który utrzymuje zęby w dziąśle,
- miazgi, która jest tkanką żywą, wypełniającą komorę zębową i kanały korzeniowe. Ochraniania ją szkliwo i zębinę.
Ze względu na kształt koron i korzeni oraz wykonywaną czynność zęby mleczne u dziecka dzielą się na trzy grupy: siekacze, kły i trzonowce. W uzębieniu mlecznym nie ma zębów przedtrzonowych. W każdym łuku znajdują się 4 siekacze, 2 kły i 4 trzonowce.
Wiadomo, że mleczaki różnią się od zębów stałych zarówno budową i wyglądem, jak i wielkością. Zęby mleczne są mniejsze, drobniejsze, a i bardziej białe. Mają cieńsze szkliwo i są słabiej zmineralizowane. To dlatego są bardziej narażone na próchnicę.
Na powierzchni mleczaków widoczna jest „linia porodowa”, czyli granica między częścią szkliwa powstałą w życiu płodowym i po porodzie. Charakterystyczne dla pierwszego uzębienia są szpary, dzięki którym łuki zębowe szczęki i żuchwy są przygotowane na pojawienie się zębów stałych.
Rodzice często zastanawiają się, czy zęby mleczne mają korzenie, a jeśli tak, to jak wygląda korzeń zęba mlecznego. Okazuje się, że mleczaki mają korzenie, a te są i cieńsze, i mniejsze niż korzenie zębów stałych. Jeżeli wypadające zęby mleczne nie mają korzenia, świadczy to o zresorbowaniu się korzenia przed wymianą uzębienia.
Kiedy wyrzynają się zęby mleczne?
Mleczaki rosną w określonej kolejności, co jest uwarunkowane genetycznie. Wyrzynanie zębów trwa najczęściej około dwóch lat. Z reguły najpierw pojawiają się dolne siekacze, czyli jedynki. Ma to miejsce w 6–10 miesiącu życia. Następnie wyrastają górne siekacze (jedynki). Przypada to na 8–12 miesiąc życia. W dalszej kolejności wyrzynają się górne siekacze boczne, to jest dwójki. Dzieje się to w 9–13 miesiąc życia, a następnie dolne siekacze boczne (dwójki) w 10–16 miesiąc życia.
W dalszej kolejności pojawiają się górne trzonowce pierwsze, co przypada na 13–19 miesiąc życia oraz dolne pierwsze trzonowce, które rosną w 14–18 miesiącu. Potem, w 16–23 miesiącu życia, przychodzi kolej na górne i dolne kły. Jako ostanie wyrzynają się dolne drugie trzonowce (w 23–31 miesiącu życia) oraz górne drugie trzonowce (w 25–33 miesiąc życia).
Co każdy rodzić powinien wiedzieć, na temat ząbkowania?
Kiedy wypadają zęby mleczne?
Wypadanie mleczaków, a co za tym idzie proces wymiany zębów mlecznych na stałe, rozpoczyna się między 6. a 13. rokiem życia i trwa kilka lat. Proces ten poprzedza zanikanie, czyli resorpcja korzeni zębów mlecznych, które zostają zastąpione przez zęby stałe.
W jakiej kolejności wypadają mleczaki? Proces rozpoczynają dolne i górne siekacze, które dziecko traci w 6–7 roku życia. Następnie wypadają górne i dolne drugie siekacze (w 7–8 roku życia), dolne i górne pierwsze trzonowce (w 9–11 rok życia), dolne kły (w 9–12 rok życia) i górne oraz dolne drugie trzonowce (w 10–12 rok życia). Jako ostatnie wypadają górne kły (w 10–12 roku życia).
Zęby mleczne: kiedy należy je usuwać?
O ile to tylko możliwe, nie usuwa się zębów mlecznych. Trzeba o nie dbać, a w razie konieczności leczyć. To ważne, ponieważ zachowanie mleczaków umożliwia właściwe umiejscowienie zębów stałych w szczęce i żuchwie.
Jednak czasami usunięcie mleczaka jest konieczne. Dzieje się tak przy zmianach zgorzelinowych, przetokach i innych dużych problemach. W ten sposób nie tylko usuwa się czynnik wywołujący u dziecka ból, ale i chroni się przed uszkodzeniem zawiązki zębów stałych. Należy pamiętać, że przedwcześnie usunięte mogą skutkować wadami zgryzu, a nieleczone zwiększają ryzyko próchnicy, która może się przenieść na zęby stałe.
