Dojrzewanie u dziewcząt i chłopców. Na czym polega?

Dojrzewanie to zdecydowanie najbardziej burzliwy okres w życiu człowieka. Ten etap, rozciągnięty pomiędzy dzieciństwem a dorosłością, upływa pod znakiem zmian hormonalnych i somatycznych, które prowadzą do osiągnięcia dojrzałości płciowej.

Dojrzewanie młodego człowieka wiąże się z bardzo intensywnymi i gwałtownymi przemianami biologicznymi, emocjonalnymi i społecznymi. Proces ten jest regulowany hormonalnie. Ma to związek z układem podwzgórze - przysadka - gonady.

Dojrzewanie charakteryzuje się wieloma przeobrażeniami:

  • w budowie i wyglądzie ciała. Mówi się o dojrzewaniu biologicznym,
  • postawach wobec własnej i drugiej płci. To dojrzewanie psychoseksualne,
  • psychice i kształtowaniu osobowości - dojrzewanie psychiczne,
  • pełnieniu roli społecznej. To dojrzewanie społeczne.

Dojrzewanie : kiedy się rozpoczyna?

Dojrzewanie płciowe jest uzależnione od czynników genetycznych, płciowych, środowiskowych, klimatycznych czy kulturowych. Można powiedzieć, że proces ten rozpoczyna się w momencie, gdy do mózgu dociera sygnał do rozpoczęcia produkcji hormonów płciowych. Przysadka wydziela gonadotropiny, które stymulują gonady - jajniki u dziewcząt i jądra u chłopców - do produkcji hormonów: estrogenów u dziewczynek i testosteronu u chłopców. Hormony te rozpoczynają dojrzewanie płciowe.

Dojrzewanie przebiega inaczej u dziewczynek i chłopców, co ma to związek z hormonami płciowymi właściwymi dla kobiet i mężczyzn. Zarówno u dziewcząt, jak i chłopców proces rozpoczyna się od zmian sylwetki ciała. Zmiany fizyczne idą w parze z dojrzewaniem psychicznym, psychoseksualnym i społecznym.

Dojrzewanie dziewcząt   

U każdej dziewczynki okres dojrzewania może rozpocząć się w innym czasie i przebiegać w indywidualny sposób. Pierwsze objawy dojrzewania mogą pojawić się już w 8. roku życia, średnio jednak obserwuje się je około 10.-11. roku życia.

Pierwszymi objawami dojrzewania u dziewczynek jest zmieniony zapach potu, szybciej przetłuszczające się włosy, pojawienie się niedoskonałości cery, rozwój włosów łonowych oraz początek rozwoju piersi. Z czasem zaokrąglają się biodra, piersi zaczynają rosnąć i zmieniać swój kształt. Występuje pierwsza miesiączka, zwykle nie wcześniej niż 2-3 lata po pojawieniu się pierwszych symptomów rozwoju piersi. Charakterystyczne dla okresu dojrzewania u dziewcząt jest to, że dochodzi do tak zwanego skoku pokwitaniowego, czyli nagłego wzrostu. Pojawia się on u dziewczynek pomiędzy 8. a 13. rokiem życia.

U dziewczynek w okresie dojrzewania wzrasta stężenie estrogenów, a także testosteronu i dehydroepiandrosteronu - jednak w niewielkiej ilości. Zmiany hormonalne są mniej gwałtowne niż u chłopców, szybciej następuje rozwój emocjonalny niż seksualny.

Co należy wiedzieć o cyklu miesiączkowym?

Zobacz wideo

Dojrzewanie chłopców

Chłopcy zaczynają dojrzewać już w 9. roku życia, zazwyczaj średnio w 11. roku życia. Symptomem pokwitania u chłopców jest najczęściej tak zwany skok pokwitaniowy, który pojawia się najczęściej pomiędzy 10. a 15. rokiem życia.

Pierwsze objawy dojrzewania u chłopców to zmieniony zapach potu, powiększenie jąder lub penisa, rozwój włosów łonowych, szybki skok wzrostu, zmieniony głos. Pojawia się wzwód i nocne polucje. Normalny dla chłopców w okresie pokwitania jest nasilony pociąg seksualny. Wraz z produkcją testosteronu, zaczyna pojawiać się napięcie seksualne i potrzeba jego rozładowania.

Początkowo widoczne zmiany u chłopców dotyczą tylko narządów płciowych, czyli penisa i moszny. Z czasem zwiększa się masa mięśniowa, barki stają się szersze, a sylwetka coraz bardziej przypomina męską.

Pokwitanie u chłopców trwa od 2 do 5 lat i nie jest to zależne od momentu rozpoczęcia dojrzewania. Średnio przypada na 12.-13. rok życia. Proces dojrzewania trwa średnio 4-5 lat.

Opóźnione i przedwczesne dojrzewanie

Każde dziecko rozwija się w swoim tempie, a proces dojrzewania jest złożony. Wpływa na niego wiele czynników genetycznych, środowiskowych i socjalno-ekonomicznych, w tym znaczącą rolę odgrywa sposób odżywiania się.

W patologii dojrzewania specjaliści wyróżniają dwie grupy zaburzeń:

  • przedwczesne dojrzewanie,
  • opóźnione dojrzewanie.

W naszej szerokości geograficznej przedwczesne dojrzewanie rozpoznaje się, gdy cechy dojrzewania pojawiają się przed ukończeniem 8. roku życia u dziewcząt i przed ukończeniem 9. roku życia u chłopców. Z kolei opóźnione dojrzewanie rozpoznaje się w przypadku braku obecności  jakichkolwiek objawów dojrzewania po ukończeniu 13 lat u dziewcząt oraz po ukończeniu 14 lat u chłopców. Obserwacja wymaga konsultacji lekarskiej.

Więcej o:
Copyright © Agora SA