Znamiona barwnikowe u dzieci, czyli pieprzyki, są zmianami rozrostowymi w obrębie skóry, zbudowanymi z komórek barwnikowych skóry tzw. melanocytów. Występują często zarówno u najmłodszych, jak i starszych pacjentów. Zmiany są różnorodne. Może być ich kilka i wiele. Mogą być różnej wielkości i barwy, czasami są wypukłe. Większość znamion to zmiany łagodne. Dzieci rodzą się z niewielką liczbą pieprzyków, ich liczba wzrasta z wiekiem. Najwięcej znamion rozwija się w okresie dojrzewania. Znamiona barwnikowe u dzieci można podzielić na wrodzone i nabyte: typowe i atypowe.
ABCDE czerniaka - jak odróżnić zwykłe znamię od śmiertelnie niebezpiecznej zmiany
Znamiona wrodzone u dzieci obserwuje się po urodzeniu i we wczesnym okresie noworodkowym. To zwykle pojedyncze zmiany, najczęściej w jednolitym kolorze, które mogą osiągać duże rozmiary. Czasem obejmują różne części ciała dziecka (tzw. znamiona kąpielowe). Należy mieć na uwadze, że duże znamiona wrodzone mogą się wiązać z ryzykiem pojawienia się w przyszłości nowotworu złośliwego w ich obrębie.
Typowe znamiona barwnikowe nabyte pojawiają się w późniejszym okresie rozwoju dziecka. Takie pieprzyki charakteryzują się niskim ryzykiem rozwoju nowotworu w obrębie znamienia. Jak wyglądają?
Nabyte znamiona barwnikowe u dzieci najczęściej pojawiają się na obszarach narażonych na promieniowanie słoneczne. To twarz, kończyny czy plecy.
Nabyte znamiona barwnikowe atypowe pojawiają się w okresie młodzieńczym lub po okresie dojrzewania. Jak wyglądają? Mają:
Nabyte znamiona barwnikowe atypowe czasami ulegają zezłośliwieniu. Choć ryzyko zachorowania na przykład na czerniaka złośliwego w wieku dziecięcym jest niskie, należy zachować czujność.
Znamiona barwnikowe u dzieci mogą stanowić podłoże dla nowotworu skóry. Szczególnie niebezpieczne są olbrzymie znamiona wrodzone. Aby ocenić ryzyko transformacji złośliwej znamion barwnikowych stosuje się regułę ABCDE, która wskazuje na:
Co zatem powinno niepokoić? O tym, że zmiana przybiera charakter złośliwy, świadczy kilka cech znamienia barwnikowego: asymetria, niejednolite zabarwienie, średnica >5 mm, szybkie w czasy zmiany znamienia oraz nieregularność brzegów.
Czynnikami zwiększającymi ryzyko przemiany znamienia barwnikowego w na przykład czerniaka jest znaczna liczebność znamion, a także nadmierne narażenie na promieniowanie słoneczne, szczególnie osób o jasnej karnacji. Im większy pieprzyk u dziecka, tym większe ryzyko transformacji nowotworowej.
Czy wszystkie pieprzyki u dzieci trzeba usuwać? Nie. Większość znamion nie wymaga interwencji chirurgicznej, ponieważ nie ma wskazań do profilaktycznego usuwania znamion skóry niepodejrzanych w badaniu dermatoskopowym.
Z pewnością jednak wszystkie należy obserwować i kontrolować. Lekarz - dermatolog lub chirurg dziecięcy - co kilka miesięcy powinien oceniać charakter znamion barwnikowych, ich wielkość, wygląd i zabarwienie.
Do leczenia chirurgicznego kwalifikowane są znamiona:
Leczenie chirurgiczne znamion barwnikowych u dzieci polega na usunięciu zmiany z niewielkim ma marginesem skóry. Każdą zmianę poddaje się badaniu histopatologicznemu. Małe dzieci wymagają zwykle znieczulenia ogólnego, u starszych stosuje się znieczulenie miejscowe. Duże znamiona wymagają często zabiegów w znieczuleniu ogólnym lub wieloetapowych oraz z wykorzystaniem metod chirurgii plastycznej.