Zapalenie mięśnia sercowego: przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie mięśnia sercowego (łac. miocarditis, ang. myocarditis) to proces zapalny, który toczy się w warstwie mięśniowej serca. Najczęstszymi przyczynami zapalenia są infekcje wirusowe lub bakteryjne. W przebiegu choroby dochodzi do nacieku zapalnego w obrębie serca, który prowadzi do jego uszkodzenia. Zapalenie mięśnia sercowego może przebiegać piorunująco, w sposób ostry, podostry lub przewlekły. ZMS może wystąpić u każdego - bez względu na wiek, stan zdrowia czy płeć.

Anatomia człowieka - serce. Co warto o nim wiedzieć?

Zapalenie mięśnia sercowego: przyczyny

Przyczyny ZMS mogą być różne. Zapalenie mięśnia sercowego powstaje najczęściej w wyniku zakażeń. Najczęściej rozwija się przy infekcji gardła, dróg oddechowych albo po jej ustąpieniu, może mieć też związek z zakażeniem układu pokarmowego.

Czynniki, które mogą być przyczyną zapalenia mięśnia sercowego to:

• infekcje wirusowe, wywołane przez enterowirusy, wirus różyczki, wirus grypy, wirus polio, HCV, wirus ospy wietrznej i półpaśca. Etiologia wirusowa jest najczęstszą przyczyną ZMS,
• infekcje bakteryjne, wywołane na przykład przez Haemophilus influenzae, Salmonella typhi, Zapalenie mięśnia sercowego pochodzenia bakteryjnego jest rzadkie u pacjentów bez obniżonej odporności,
• infekcje pierwotniakowe, na przykład Toxoplasma gondi,
• infekcje grzybicze, wywołane przez Aspergillus, Candida,
• infekcje pasożytnicze,
• reakcje immunologiczne, alergiczne,
• czynniki toksyczne, wywołane przez leki, toksyny, metale ciężkie,
• choroby metaboliczne, takie jak nadczynność i niedoczynność tarczycy, choroby niedoborowe, na przykład beri-beri, choroby neurologiczne,
• czynniki fizyczne, takie jak porażenie prądem elektrycznym, wysoka gorączka i promieniowanie.

Zapalenie mięśnia sercowego: objawy

Przebieg i objawy zapalenia mięśnia sercowego są bardzo różne, głównie zależą od etiologii, ogólnego stanu zdrowia pacjenta, zdolności obronnych układu immunologicznego, a także od wieku i płci.

Główne symptomy i dolegliwości w przebiegu zapalenia mięśnia sercowego to ból w klatce piersiowej, szybkie narastanie objawów niewydolność serca: osłabienie i męczliwość, duszność wysiłkowa, obrzęki kończyn, suchy kaszel, oddawanie moczu w nocy, uczucie kołatania serca spowodowane zaburzeniami rytmu serca lub nagła śmierć sercowa. Należy wiedzieć, że objawy sercowe mogą wystąpić nawet kilka tygodni od momentu wystąpienia pierwszych objawów zwiastunowych, takich jak zmęczenie i duszności.

Zapalenie mięśnia sercowego: diagnostyka i leczenie

Zapalenie mięśnia sercowego jest jednostką chorobową, która manifestuje się w rożny sposób. Jej rozpoznanie jest dość trudne, ponieważ nie ma swoistych badań diagnostycznych, które by to umożliwiały.

W diagnostyce zapalenia mięśnia sercowego wykonuje się takie badania jak:

• EKG, echokardiografia,
• CRP i OB, IgM, badania przeciwko wirusom uszkadzającym mięsień sercowy,
• rezonans magnetyczny serca.

Zapalenie mięśnia sercowego można podejrzewać na podstawie wyników badania elektrokardiograficznego (EKG), podniesionego poziomu CRP i/lub OB i podwyższonych IgM (serologia) skierowanych przeciwko wirusom uszkadzającym mięsień sercowy. Złotym standardem jest biopsja mięśnia sercowego wykonywana pod kontrolą angiografii. Pobrany wycinek poddawany jest badaniu histopatologicznemu pod mikroskopem. Badanie to pozwala na ocenę histologiczną, immunohistochemiczną i molekularną.

Leczenie zapalenia mięśnia sercowego zależy od przyczyny i stanu ogólnego pacjenta. Infekcje bakteryjne leczy się antybiotykami, zaś podstawą leczenia infekcji wirusowych jest odpoczynek w łóżku. Leczenie objawowe jest jedyną formą leczenia wirusowego zapalenia mięśnia sercowego. Kwestią kluczową jest identyfikacja czynnika etiologicznego, ponieważ umożliwia to włączenie specyficznego leczenia, które korzystnie wpływa na rokowanie.

Zapalenie mięśnia sercowego: powikłania

U większości chorych nie dochodzi do żadnych powikłań. Objawy zapalenia mięśnia sercowego ustępują po kilku dniach lub tygodniach. Jednak pomimo postępu w diagnostyce i leczeniu ZMS jest jednostką o niepewnym rokowaniu. Zdarzają się również powikłania. Głównym jest postępująca niewydolność serca. W przebiegu choroby mogą wystąpić zaburzenia rytmu, nagły zgon, zatory obwodowe i mikrotętniaki lewej komory. By zapobiegać chorobie i uniknąć związanych z nią zagrożeń, należy dbać o odporność, przeciwdziałać chorobom infekcyjnym, a gdy się pojawią, jak najwcześniej podjąć leczenie.