Hiperglikemia (przecukrzenie) jest charakterystyczną cechą cukrzycy. Pojawia się, kiedy w organizmie brakuje insuliny, na przykład w typie 1 cukrzycy lub gdy organizm nie potrafi jej odpowiednio wykorzystać. To na przykład insulinooporność w cukrzycy typu 2. U osób zdrowych hiperglikemia to sygnał ostrzegawczy. Przedłużające się przecukrzenie może bowiem wywołać stan przedcukrzycowy, a także cukrzycę.
Cukrzyca: problem narodowy, a wiemy o niej tak niewiele. Poznaj najważniejsze fakty (nie mity)
Kiedy się mówi o hiperglikemii?
U zdrowego człowieka glikemia na czczo powinna zawierać się w granicach 70-99 mg/dl. Dwie godziny po posiłku nie powinna zaś przekraczać 140 mg/dl. U chorych na cukrzycę typu 1 prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo nie może przekraczać 110 mg/dl, a dwie godziny po posiłku - 140 mg/dl. U chorych na cukrzycę typu 2 prawidłowe wartości utrzymują się w zakresie 123-185 mg/dl. Warto pamiętać, że wartości stężenia cukru na czczo i po posiłku mogą być różne u każdego diabetyka.
Ponieważ hiperglikemia to stan, w którym poziom cukru we krwi wzrasta ponad poziom prawidłowy, mówi się o niej, gdy stężenie glukozy przekroczy górne granice normy. Tym samym hiperglikemia to stężenie glukozy we krwi, które na czczo wynosi 100-125 mg/dl (nieprawidłowa glikemia na czczo) lub dwie godziny po posiłku 140-199 mg/dl (nieprawidłowa tolerancja glukozy). Zjawiskiem odwrotnym do hiperglikemii jest hipoglikemia, czyli zbyt niski poziom cukru we krwi.
Hiperglikemia: przyczyny
Hiperglikemia jest najczęściej skutkiem nieleczonej lub źle leczonej cukrzycy. U osób zdrowych wskazywać może na niezdiagnozowaną cukrzycę. To najczęstsza przyczyna występowania chronicznej hiperglikemii. Jakie są przyczyny hiperglikemii u osób chorych? To:
- zbyt niska dawka insuliny lub doustnego leku hipoglikemizującego,
- błędy leczeniu: pominięcie dawki, za wczesne spożycie posiłku od podania insuliny,
- przerwanie leczenia, czyli odstawienie insuliny lub doustnych leków hipoglikemizujących,
- błędy dietetyczne, na przykład zwiększone spożycie pokarmów, zbyt obfity posiłek bogaty w węglowodany, podjadanie między posiłkami,
- za mała aktywność fizyczna,
- sytuacje stresowe, silne emocje,
- choroby, na przykład infekcje górnych dróg oddechowych czy zakażenie układu moczowego i inne.
Hiperglikemia: objawy
Umiarkowana hiperglikemia zwykle nie daje objawów, ponieważ organizm się do niej przyzwyczaja. Im poziom cukru we krwi jest wyższy, tym objawy hiperglikemii są bardziej wyraźne i dotkliwe.
Objawy hiperglikemii są podobne do objawów cukrzycy. To między innymi:
- uczucie wzmożonego pragnienia,
- oddawanie dużych ilości moczu, zwłaszcza w nocy,
- uczucie zmęczenia, senność,
- złe samopoczucie,
- problemy ze wzrokiem, niewyraźne widzenie,
- problemy ze skórą. Może pojawić się suchość, świąd, stany zapalne, trudne gojenie się ran,
- wrażenie suchości w jamie ustnej, może pojawić się również zapach acetonu z ust,
- bóle głowy, zaburzenia koncentracji,
- przewlekłe zaparcia lub biegunki.
Hiperglikemia: powikłania
Choć umiarkowana hiperglikemia nie daje niepokojących czy dokuczliwych objawów, jest szkodliwa. Utrzymujący się podwyższony poziom glukozy we krwi może prowadzić do ostrych i przewlekłych powikłań cukrzycy. Powodują bardzo poważne zaburzenia metaboliczne w całym organizmie.
Ostrym powikłaniem hiperglikemii, które może rozwinąć się w ciągu kilku dni jest kwasica ketonowa, która jest stanem zagrożenia życia. Wymaga zdecydowanych kroków, hospitalizacji i niezwłocznego wdrożenia leczenia. Jej objawami są bóle brzucha, nudności, wymioty, jak również stężenie glukozy we krwi >250 mg%. Kwasica ketonowa może doprowadzić do śpiączki hiperglikemicznej, a nawet śmierci.
Powikłania przewlekłe rozwijają się w ciągu kilku lat. Hipoglikemia może doprowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów, zaburzeń widzenia, uszkodzenia nerek, zaburzeń czucia, rozwoju chorób układu krążenia (zawał serca, udar).
Hiperglikemia: zapobieganie
Jeśli poziom glukozy we krwi jest wysoki, należy dążyć do tzw. wyrównania cukrzycy, czyli osiągnięcia jak najlepszych wartości glikemii. Hiperglikemii można i trzeba zapobiegać. Co robić? Najważniejsze jest właściwe leczenie, które prowadzi specjalista. Nie mniej ważna jest właściwa dieta, jak również aktywność fizyczna. Kluczowe są systematyczne badania kontrolne.
