Choroby serca u dzieci: objawy, diagnostyka i leczenie

Choroby serca u dzieci mają głównie charakter wrodzony. Jeśli są poważne, najczęściej wykrywa się już w badaniach prenatalnych, ale również u noworodków i niemowląt. Nie oznacza to jednak, że wady i schorzenia serca nie mogą pojawić się w późniejszym wieku. Jakie są ich przyczyny? Najczęściej odpowiadają nieprawidłowości chromosomalne i genowe, wpływ środowiska, czynniki infekcyjne i cukrzyca u matki. Należy podkreślić, że w 90 proc. przypadków nie udaje się ustalić przyczyny wady wrodzonej serca u dziecka.

Jakie są wady wrodzone serca u dzieci?

Najczęstsze choroby serca u dzieci

Najczęściej diagnozowaną wrodzoną wadą serca u dzieci jest ubytek przegrody międzykomorowej. W wielu przypadkach ubytki zamykają się samoistnie. Częstą wadą wrodzoną serca jest także ubytek przegrody międzyprzedsionkowej, przetrwały przewód tętniczy, jak również wady zastawki tętnicy płucnej i aorty, zwężenie cieśni aorty, tetralogia Fallota, zwężenie drogi odpływu prawej komory. Wady wrodzone serca to strukturalne nieprawidłowości budowy serca oraz zaburzenia położenia serca i wielkich naczyń w klatce piersiowej.

Oprócz wad wrodzonych wśród chorób serca wyróżnia się również takie, które pojawiają się u dzieci zdrowych. Nabyte wady serca manifestują się zwykle po przebytej ciężkiej bądź powikłanej infekcji. Najczęściej dotyczą zastawek i prowadzą do ich nieodwracalnego uszkodzenia. Efektem może być ich zwężenie lub niedomykalność, co skutkuje postępującą niewydolnością serca.

Chorobą serca u dzieci, która rozwija się w wyniku infekcji wirusowych lub bakteryjnych jest zapalenie mięśnia sercowego. Może ono doprowadzić do ciężkiego i nieodwracalnego uszkodzenia mięśnia sercowego. Jakie są objawy choroby? To nagłe pogorszenie wydolności fizycznej po infekcji wirusowej (np. grypie), dolegliwości bólowe w klatce piersiowej, dyskomfort odczuwany w okolicy klatki piersiowej.

U dzieci diagnozuje się również zaburzeniach rytmu serca. Mówi się o nich wówczas, gdy rytm serca odbiega od przyjętej dla danego wieku normy. Zbyt szybki rytm to tachykardia (tachyarytmia), a zbyt wolny rytm to bradykardia (bradyarytmia). Rytm serca bywa też całkowicie niemiarowy. Zaburzenia rytmu serca, czyli arytmie, mogą pojawić się w każdym wieku, a i występować sporadycznie, okresowo lub stale. Serce dziecka, które ma arytmię może być prawidłowe lub zmienione.

Choroby serca u dzieci - objawy

Choroby serca u małych dzieci bardzo często przebiegają bezobjawowo, a i maluchy nie są w stanie ocenić własnego zdrowia i samopoczucia, dostrzec niepokojących sygnałów i powiedzieć o nich rodzicom. To dlatego bywa tak, że chorobę serca zaczyna podejrzewać lekarz, który podczas badania usłyszy niepokojące szmery. Niektóre wady i choroby serca przez długi czas mogą nie dawać żadnych objawów klinicznych, dlatego są wykrywane dopiero u dorosłych.

Jakie mogą być objawy choroby serca? Dziecko:

• szybko się męczy. Nawet niewielki wysiłek wywołuje trudności z oddychaniem,
• nadmiernie się poci bez wyraźnego powodu,
• miewa wokół ust siną obwódkę,
• choć raz traciło przytomność,
• miewa objawy zasłabnięcia,
• skarży się na ból lub kłucie w klatce piersiowej.

Wystąpienie objawów, które mogą wskazywać na choroby serca u dzieci zdrowych zawsze wymaga pilnej konsultacji kardiologicznej.

Choroby serca u dzieci - diagnostyka i leczenie

Wnikliwa diagnostyka chorób serca u dzieci jest bardzo ważna. Pierwszym krokiem do postawienia diagnozy jest wywiad dotyczący rodziny dziecka, zwłaszcza ewentualnych wad serca, a także przebiegu ciąży.

Podstawowym badaniem serca jest echokardiografia, nazywana też USG serca. Badanie opiera się na rejestracji przepływów krwi w jamach serca i naczyniach krwionośnych. Wykorzystuje się także badanie radiologiczne (RTG) klatki piersiowej, które umożliwia ocenę położenia, wielkości i kształtu serca oraz rysunku naczyniowego pól płucnych. Przy podejrzeniu wrodzonych wad serca u dzieci wykonuje się też pomiar pulsoksymetryczny (ocena natlenowania krwi). Podczas kwalifikacji dziecka do leczenia operacyjnego przeprowadza się cewnikowanie serca oraz badanie angiokardiograficzne.

Leczenie chorób serca u dzieci zależy od przyczyny choroby. Wiele schorzeń można leczyć farmakologicznie, inne wywołują potrzebę leczenia operacyjnego. Większość złożonych wad serca może być skorygowana całkowicie podczas pierwszej operacji.