Katar u dziecka. Przyczyny, objawy, leczenie

Katar to potoczna nazwa nieżytu nosa (łac. rhinitis, stgr. coryza), która obejmuje objawy zapalenia błony śluzowej nosa, a niekiedy również zatok przynosowych. Towarzyszy mu wiele nieprzyjemnych dolegliwości.

Katar u dziecka - objawy

Klasycznymi objawami kataru są:

• kichanie,
• świąd w nosie i gardle (drapanie),
• wyciek płynnej wydzieliny z nosa lub jej spływanie po tylnej ścianie gardła,
• zatkany nos,
• kaszel,
• pieczenie spojówek,
• osłabienie,
• ból głowy,
• stan podgorączkowy.

Nieżyt nosa diagnozuje się, gdy jego objawy trwają co najmniej dwa dni oraz dłużej niż godzinę przez większość tych dni.

Przeziębienie czy grypa? Wiesz, jak je rozpoznać?

Katar u dziecka - przyczyny

Katar u dziecka może mieć różne przyczyny. Najczęściej wywołują go alergie, infekcje wirusowe i bakteryjne. Nieżyt nosa może mieć również podłoże:

• hormonalne (przy niedoczynności tarczycy czy w ciąży),
• polekowe,
• odruchowe (chemiczne, mechaniczne, emocjonalne). Na przykład utrzymywanie się wycieku o nieprzyjemnej woni z jednego przewodu nosowego może być związane z obecnością ciała obcego.

Alergiczny katar u dziecka

Katar u dziecka to często reakcja na alergen oddziałujący drogą wziewną. Jest reakcją błony śluzowej na oddziaływanie alergenów. Czynnikami, które wywołują taką reakcję są zwykle pyłki roślinne, roztocza kurzu domowego, zarodniki pleśni, sierść i naskórek zwierząt.

Alergiczny katar u dziecka może mieć być sezonowy lub przewlekły. Sezonowość nieżytu nosa związana jest z alergią na pyłki i okresami ich podwyższonego stężenia w powietrzu. W przypadku "uczulenia na kurz" objawy utrzymują się przez cały rok, przy czym zwykle nasilają się w okresie grzewczym. Katar alergiczny najczęściej rozwija się przed 10. rokiem życia, choć potrafi zaskoczyć także później.

Objawem alergicznego nieżytu jest wodnista i przezroczysta wydzielina, która leje się z nosa. Nie zasycha i nie towarzyszy jej gorączka. Charakterystyczne są również napady kichania, świąd nosa i podniebienia, a także uczucie zatkania nosa. Często pojawia się zapalenie spojówek, manifestujące się łzawieniem, zaczerwienieniem i świądem oczu, zapalenie zatok przynosowych czy uczucie zatkania uszu.

Infekcyjny katar u dziecka

Najczęstszą przyczyną kataru u dziecka są infekcje wirusowe, które rozprzestrzeniają się drogą kropelkową. W większości przypadków za dolegliwości odpowiadają rinowirusy, ale również wirusy paragrypy, wirus grypy i adenowirusy.

Katar wywołany przez wirusy zwykle trwa od tygodnia do 10 dni. Początkowo wydzielina z nosa jest wodnista, pojawia się uczucie zatkanego nosa, kichanie, gorączka. Z biegiem czasu wydzielina kataralna staje się bardzie mętna. Jeżeli zmienia swój kolor na żółty bądź zielony lub trwa długo, istnieje ryzyko, że pojawiło się zapalenie bakteryjne. Katar wirusowy ma bowiem tendencje do nadkażania, często też toruje drogę innym patogenom lub poprzedza infekcję bakteryjną. Katar u dziecka, ile trwa?

O ile u małego dziecka katar średnio trwa od 10 do 14 dni, leczony czy nieleczony, to u starszego dziecka, ośmio-dziesięcioletniego może być podobnie jak u dorosłego, czyli katar będzie trwać około siedmiu dni

- mówiła nam pediatra, dr Ewa Miśko-Wąsowska. Ciągły katar u dziecka? To najczęściej przewlekły katar alergiczny. Ale musimy pamiętać, że za normę uważa się od ośmiu do dziesięciu infekcji rocznie, może nam się wydawać, że maluch ciągle choruje. - Dotyczy to zwłaszcza tych najmłodszych dzieci, które zaczynają uczęszczać do żłobka lub przedszkola - wskazuje dr Ewa Miśko-Wąsowska. - Biorąc pod uwagę, że infekcje przypadają na pewien sezon, jesień-zima-wczesna wiosna, może to sprawiać wrażenie, że dziecko ciągle choruje. Łatwo zatem policzyć, że w sezonie dzieci średnio zapadają na jedną-dwie infekcje w miesiącu - dodaje. 

Bakteryjny katar u dziecka

Katar u dziecka o podłożu bakteryjnym zwykle jest gęsty, żółty lub zielony. Może towarzyszyć mu gorączka powyżej 38,5 st. C oraz kaszel z odkrztuszaniem zielonkawej plwociny. Najczęstszymi patogenami wywołującymi bakteryjny katar u dziecka są bakterie: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenze, Moraxella catarrhalis, Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aereus. Katar bakteryjny może być powodować bardzo poważne powikłania, dlatego wymaga konsultacji z lekarzem i podjęcia leczenia.

Katar u dziecka - leczenie

Jeżeli u dziecka pojawia się katar, bardzo ważna jest szybka reakcja i właściwe postępowanie. Co robić? Kluczowe jest częste oczyszczanie nosa przy użyciu soli fizjologicznej lub wody morskiej, a także stosowanie domowych metod na przeziębienie. Pomoże czosnek, cebula, miód, malina czy czarny bez. Warto również robić inhalacje i sięgać po preparaty upłynniające i rozrzedzające wydzielinę. Bardzo ważne jest nawilżenie powietrza w mieszkaniu i utrzymywaniu optymalnej temperatury.

Katar u dziecka - leki są konieczne? Leczenie farmakologiczne kataru u dziecka zależy od jego podłoża i charakteru. Najczęściej jest ono objawowe. Podstawowymi i najczęściej stosowanymi grupami leków są leki przeciwhistaminowe, które silnie hamują rozszerzenie naczyń, a także leki obkurczające śluzówkę. Te przywracają drożność nosa. Stosuje się je zwykle do pięciu dni i łącznie z innymi lekami. Przy infekcjach o podłożu bakteryjnym włączane są antybiotyki (często o działaniu miejscowym).

W przypadku podejrzenia kataru alergicznego niezbędne jest przeprowadzenie diagnostyki oraz leczenie. Bardzo ważna jest eliminacja alergenu z otoczenia oraz terapia prowadzona lekami: antyhistaminowymi, antyleukotrienowymi i sterydami donosowymi.