Potworniak - objawy, przyczyny i leczenie

Potworniak jest nowotworem, który ma nie tylko osobliwy wygląd, ale i bywa nieprzewidywalny. Komórki, które go tworzą, nie bez powodu nazywa się komórkami bądź tkankami zbłąkanymi czy zagubionymi. Potworniaki lokalizują się przede wszystkim w jajnikach lub jądrach. Jakie są przyczyny ich powstawania? Jakie objawy dają guzy? Na czym polega ich leczenie?

Potworniak (łac. teratoma) jest nowotworem, który składa się z wielu komórek i tkanek pochodzących z różnych części ciała. Guzy nie mają jednorodnej budowy histologicznej, stanowią mieszaninę przemieszanych różnych tkanek. Pojawia się w nim tkanka chrzęstna, kostna, nerwowa czy mięśniowa, jak również gruczoły, skóra, a czasem zdeformowane zęby. Niektóre tkanki (tworzące potworniaki dojrzałe) mogą wytwarzać w nadmiarze hormony, co wywołuje zaburzenia hormonalne. To najczęściej hormony tarczycy i serotonina.

Tarczyca nami rządzi! Na pewno wiesz, jak pracuje ten narząd?

Zobacz wideo

Jak i dlaczego powstaje potworniak?

Dokładna przyczyna powstawania potworniaków nie jest poznana. Obserwuje się, że nowotwory powstają najczęściej u dzieci przed trzecim rokiem życia (to guzy krzyżowo-ogonowe oraz guzy jądra). Drugim szczytowym okresem jest wiek powyżej 12. roku życia (to najczęściej guzy jajnika u dziewcząt).

Jakie są przyczyny powstawania potworniaków? Tego niestety nie wiadomo. Podejrzewa się, że zmiany te wywodzą się z komórek zarodkowych zdolnych do samoodnawiania i różnicowania. W prawidłowym procesie rozwoju organizmu powstają trzy listki zarodkowe: ektoderma, endoderma oraz mezoderma. Na późniejszych etapach zmieniają się one w poszczególne tkanki całego organizmu. Każda ma określone miejsce oraz funkcje. Jak powstają potworniaki? One także wywodzą się z listków zarodkowych, ale przyczyną ich powstania są komórki (mówi się o nich zagubione bądź zbłąkane), które lokują się nie na swoim miejscu.

Podział potworniaków: niedojrzałe i dojrzałe

Potworniaki dzieli się na niedojrzałe oraz dojrzałe, co jednocześnie świadczy o ich złośliwości, daje też odpowiedź na pytania o budowę czy jak szybko rośnie potworniak jajnika czy jądra.

Zgodnie z zaleceniami klasyfikacji nowotworów wyróżnia się potworniaki dojrzałe (nowotwory łagodne) i niedojrzałe (nowotwory złośliwe):

  • potworniak niedojrzały zawiera tkanki ze wszystkich trzech listków zarodkowych, które nie są w pełni dojrzałe pod względem histologicznym. Nie mają ściśle określonych funkcji. Wyróżnia je szybki wzrost i naciekanie na okoliczne narządy. Mogą dawać przerzuty i wydzielać w nadmiarze gonadotropinę kosmówkową,
  • potworniak dojrzały to nowotwór, w którego skład wchodzą najczęściej komórki dojrzałe, czyli w pełni zróżnicowane. Ich wzrost jest powolny i wieloletni, mogą jednak osiągnąć duże rozmiary. Najczęściej spotykaną odmianą potworniaka dojrzałego jest torbiel skórzasta. Potworniaka dojrzałego z utkaniem tkanki tarczycowej określa się mianem wola jajnikowego. Jego obecność może dawać objawy nadczynności tarczycy. W potworniaku dojrzałym może dojść do rozwoju raka potworniakowego lub mięsaka potworniakowego.

Potworniak - objawy

Potworniaki najczęściej lokalizują się w: okolicach gonad (jądra, jajniki), kręgosłupie, śródpiersiu, przestrzeni zaotrzewnowej, nosogardzieli, pęcherzu, wątrobie. Potworniaki dojrzałe najpowszechniej lokalizują się w jajnikach i jądrach.

Potworniak jądra czy jajnika objawy daje różne. Są to zwykle:

  • bóle podbrzusza,
  • obrzęki jąder, ból jądra, zgrubienia i nierówności, uczucie ciężkości w mosznie,
  • uczucie pełności w brzuchu,
  • zaburzenia miesiączkowania u kobiet,
  • upławy u kobiet,
  • niestrawność, wzdęcia, zaparcia, brak apetytu, uczucie pełności w żołądku, nudności, wymioty,
  • ból podczas oddawania moczu bądź wypróżniania się.

Potworniak - diagnostyka i leczenie

U większości pacjentów do wykrycia potworniaka dochodzi przypadkowo podczas wykonywania badań obrazowych, takich jak USG czy tomografia komputerowa.

Leczenie potworniaka polega na wycięciu guza. Ma to szczególnie duże znaczenie, gdy nowotwór ma postać niedojrzałą. Zabiegi przeprowadza się metodą laparoskopową lub podczas klasycznej operacji, w zależności od wskazań i możliwości u konkretnego pacjenta.

W przypadku stwierdzenia podczas badania histopatologicznego zmian o charakterze łagodnym, nie wdraża się dodatkowego leczenia. Potworniak złośliwy wymaga leczenia z zastosowaniem radioterapii lub chemioterapii.

A co z kwestią potworniak jajnika a ciąża? Najważniejsza jest kontrola położnicza, która pozwala zmniejszyć odsetek interwencji chirurgicznych. Leczenie operacyjne guzów w ciąży zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego.

Więcej o:
Copyright © Agora SA