Dializy (gr. diálysis, tłumaczone jako rozpuszczanie, rozdzielanie) z definicji są metodą oczyszczania roztworów koloidalnych z elektrolitów przy użyciu błony półprzepuszczalnej. Oznacza to, usuwają z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii i zgromadzoną w nadmiarze wodę, których nie mogą usunąć nerki. Dializa zastępuje nerki, prowadzi do normalizacji stężeń wielu elektrolitów oraz innych substancji. Pomaga także w uzyskaniu równowagi metabolicznej poprzez usuwanie z krwi szeregu toksycznych związków.
Nerki to narządy, które spełniają funkcję wydalniczą. Są filtrem, ponieważ usuwają z organizmu produkty przemiany materii i toksyny, a zatrzymują niezbędne składniki. Nerki wpływają również na ciśnienie krwi, regulują objętość płynów ustrojowych i pH organizmu, biorą udział w procesach krwiotwórczych. Są bardzo ważne dla funkcjonowania całego organizmu. Zdarza się, że nerki nie działają prawidłowo. Choć mają zdolność adaptacyjną, a gdy jedna nerka stopniowo przestaje pracować, jej funkcje przejmuje druga, i tak czasem potrzebują wsparcia. W przypadku, gdy w niewłaściwy sposób zaczynają pracować obydwie nerki i dojdzie do upośledzenia ich funkcji, konieczne jest dializowanie.
Co powinniśmy wiedzieć o nerkach? Dowiecie się z tego filmu:
Dializy - wskazania
Dializy w nefrologii stosuje się u pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek, którzy nie kwalifikują się do zabiegu przeszczepienia nerki bądź oczekują na zabieg. Osoby takie nie mogłyby żyć bez dializy z powodu nagromadzenia toksyn we krwi. Zabiegi hemodializy wykorzystuje się w leczeniu zatruć. W takiej sytuacji celem zabiegu jest usunięcie z krwi toksycznej substancji.
Dializa to leczenie nerkozastępcze, które powinno być stosowane u pacjentów, których nerki nie działają prawidłowo, filtracja kłębuszkowa jest bardzo mała. Wskazaniem do rozpoczęcia dializy jest też niepoddające się kontroli przewodnienie lub nadciśnienie tętnicze, rozwijające się niedożywienie białkowo-kaloryczne.
Rodzaje dializy
Dializy nerek to filtrowanie krwi przy użyciu sztucznej błony półprzepuszczalnej poza organizmem lub przy użyciu płynu dializacyjnego i otrzewnej jako naturalnej błony filtrującej. Metody dializy są stosowane w zależności od stanu chorego. Najczęściej stosowane są dwie metody zabiegu dializy:
- hemodializa, czyli dializa pozaustrojowa,
- dializa otrzewnowa (CAPD).
Hemodializa jest najpopularniejszą formą dializ w Polsce. Polega na pozaustrojowym filtrowaniu krwi. Zwykle wykonywana jest trzy razy w tygodniu, a pojedyncza sesja trwa nawet sześć godzin. Hemodializę stosuje się przy przewlekłej i ostrej niewydolności nerek oraz w przypadku zatruć. Na czym polega zabieg? Krew płynie do maszyny, gdzie jest oczyszczana, a następnie wraca do organizmu osoby dializowanej. Krew krąży dotąd, aż zostanie wystraczająco oczyszczona. Można ją przeprowadzić w szpitalu lub w domu. Zabiegi są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Dializy otrzewnowe stosuje się w zaawansowanej przewlekłej niewydolności nerek. Pacjent na stałe musi mieć wszczepiony cewnik do jamy otrzewnej. Za jego pomocą do organizmu wprowadza się płyn dializacyjny, który filtruje krew. Płyn jest usuwany również przez cewnik, ponieważ każdy ma dwa kanały: żylny i tętniczy. Błoną filtrującą krew jest otrzewna. Gdy dializy muszą być wykonywane bardzo często i przez długi czas, wykonuje się przetokę tętniczo-żylną.
Niezależnie od rodzaju stosowanej dializy jej cele są takie same. To: usunięcie szkodliwych produktów przemiany materii oraz nadmiaru wody, a także wyrównanie zaburzeń elektrolitowych oraz gospodarki kwasowo-zasadowej (normalizacja pH krwi).
Dializy - przeciwwskazania i powikłania
Przeciwwskazaniem do zastosowania dializy jest rozsiana choroba nowotworowa, ciężki zespół otępienny, zaburzenia psychiczne uniemożliwiające przestrzeganie zasad i wymogów leczenia narkozastępczego.
Możliwe są powikłania dializy nerek. Te dzieli się na infekcyjne i nieinfekcyjne. Powikłaniem dializy otrzewnowej nerek jest zapalenie otrzewnej, przerwanie naczynia krwionośnego czy zator naczyniowy. Typowym powikłaniem w przypadku hemodializy jest spadek lub wzrost ciśnienia tętniczego krwi, jak również kurcze mięśni oraz krwawienia z miejsca wkłucia igieł do dializy. Inne możliwe powikłania przy dializach to ból głowy, spadek ciśnienia tętniczego krwi, nudności i wymioty czy krwawienie z miejsca podłączenia drenu.
Przeczytaj także: Choroby nerek u dzieci. Objawy, diagnostyka i leczenie
