Dysfagia, czyli zaburzone połykanie. Przyczyny i objawy

Dysfagia, czyli utrudnione przechodzenie pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka, może mieć różne przyczyny. Problemy najczęściej występują u osób starszych i pacjentów najmłodszych. Jakie są objawy dysfagii? Na czym polega diagnostyka i leczenie schorzenia?

Co to jest dysfagia?

Dysfagia, czyli zaburzone połykanie to utrudnione przechodzenie pokarmów z jamy ustnej do żołądka. To najbardziej swoisty objaw chorób przełyku. Nazwa dysfagia pochodzi od greckiego przedrostka dys - "trudność" oraz phagein "przełykać".

Połykanie to złożony proces, w którym uczestniczą mięśnie i receptory unerwione przez odpowiednie nerwy czaszkowe. W każdej fazie - ustnej, gardłowej i przełykowej - proces połykania może być zaburzony wskutek stanu zapalnego, zwężenia mechanicznego i uszkodzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego.

Problemy z przełykaniem oznaczają dysfunkcje fazy gardłowej związanej z przydechem oraz dysfunkcje przełykowej fazy połykania. Wyróżnia się tym samym dwa typy dysfagii:

  1. ustno-gardłową, spowodowaną chorobami części ustnej gardła i górnego zwieracza przełyku,
  2. przełykową - spowodowaną chorobami przełyku i dolnego zwieracza przełyku.

Dysfagia czynnościowa występuje w przebiegu nerwic czy schorzeń somatycznych bez podłoża organicznego (dysfagia na tle nerwowym).

Dysfagia ustno-gardłowa

Dysfagia ustno-gardłowa (górna) to sytuacja, w której ruch kęsa pokarmowego jest zaburzony brakiem koordynacji fazy ustnej i gardłowej. Trudności w przełykaniu związane są z zaburzeniem przechodzenia pokarmu do przełyku.

Dysfagię ustno-gardłową mogą powodować: urazy i choroby ośrodkowego układu nerwowego, udar mózgu, choroba Wilsona, stwardnienie rozsiane, nowotwory i stany zapalne jamy ustnej i gardła, stwardnienie zanikowe boczne, neuropatie obwodowe, choroba Parkinsona, pląsawica Huntingtona, guzy głowy i szyi, zabiegi operacyjne w tym rejonie, choroby mięśni (dystrofia, miastenia), zaburzenia koordynacji górnego zwieracza przełyku, wole, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa.

Dysfagia przełykowa

Dysfagia przełykową (dolna) oznacza trudności w przechodzeniu kęsów pokarmowych przez przełyk. Do najczęstszych chorób wywołujących dysfagię przełykową należą: nowotwory przełyku (zwłaszcza rak przełyku), rak wpustu, zwężenie pozapalne przełyku, zwężenie po oparzeniu przełyku, pierścień Schatzkiego, ciała obce, uchyłki przełyku, ucisk na przełyk od zewnątrz przez nowotwory lub tętniaki, bolesne skurcze przełyku, zapalenie przełyku, choroba refluksowa przełyku, cukrzyca. Mogą ją także wywołać niektóre leki.

Dysfagia - objawy i przyczyny

Zaburzeniom połykania mogą towarzyszyć różne objawy, wiele z nich wskazuje na konkretne przyczyny dysfagii. To między innymi:

  • chrypa
  • czkawka,
  • kaszel,
  • zgaga,
  • krztuszenie się,
  • łzawienie,
  • kichanie,
  • trudności w formowaniu kęsa pokarmowego,
  • trudności w rozpoczęciu połykania,
  • odruchy wymiotne,
  • zachłystywanie się w czasie połykania,
  • zatrzymywanie się kęsa pokarmowego,
  • uczucie zatrzymania pokarmu w przełyku,
  • rozpieranie,
  • odynofagia, czyli ból podczas przełykania.

Problemy z przełykaniem zwykle występują u osób starszych i pacjentów najmłodszych. To często występujące zaburzenie, które dotyczy około 14 proc. populacji po 50. roku życia*.

Dysfagia u dzieci może być wrodzona lub nabyta. Nabyta dysfagia często jest następstwem urazów przełyku, w tym spowodowanych ciałem obcym, bywa jednym z pierwszych objawów chorób neurologicznych. Może współistnieć z chorobami układowymi jak młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Sjögrena, Crohna, poliomyelitis czy sklerodermia.

Dysfagia - diagnostyka i leczenie

W diagnostyce dysfagii wykonuje się takie badania jak: kontrastowe badanie radiologiczne przełyku, ezofagoskopia z pobraniem materiału do badania histologicznego i mikrobiologicznego, manometria przełyku, ewentualnie tomografia komputerowa klatki piersiowej. Kluczowymi metodami diagnostycznymi w dysfagii jest badanie radiologiczne i ocena endoskopowa. W rozpoznawaniu zaburzenia należy uwzględnić wywiad, w którym znajdują się swoiste objawy dysfagii. Leczenie zaburzenia zależy od wywołującej ją przyczyny.

*) Źródło: Kawashima K, Motohashi Y, Fjushima I. Prevalence of dysphagia among community-dwelling elderly individuals as estimated using a questionnaire for dysphagia screening. Dysphagia. 2004; 19(4):266-71.

Wstydliwe dolegliwości, o których nie chcesz mówić nawet lekarzowi:

Zobacz wideo
Więcej o:
Copyright © Agora SA