Sarkoidoza, choroba Besniera-Boecka-Schaumanna (łac. sarcoidosis) to choroba układu odpornościowego, która charakteryzuje się powstawaniem ziarniniaków, czyli małych grudek zapalnych. Chorobą może być dotknięty każdy organ, choć zmiany najczęściej pojawiają się w węzłach chłonnych i płucach. Sarkoidoza płuc i węzłów chłonnych stanowi ponad 70 proc. przypadków.
Sarkoidozę diagnozuje się najczęściej u młodych dorosłych osób obu płci. Nieco częściej chorują na nią kobiety. Szczyt zachorowań przypada na 20-29 lat. W Polsce notuje się 10 zachorowań na 100 tysięcy osób. Sarkoidoza znana jest zaledwie od około 130 lat.
Prof. Lucyna Mastalerz, specjalista alergologii, chorób płuc i chorób wewnętrznych z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego zauważa, że sarkoidoza dość często towarzyszy innym chorobom z autoagresji. Tak jest na przykład w przypadku choroby Hashimoto albo cukrzycy insulinozależnej typu 1. W obu tych chorobach dochodzi do tworzenia się autoprzeciwciał, które atakują zdrowe komórki organizmu.
Zwykle kosztują niewiele, nie wymagają skierowania ani żadnych przygotowań. Nie bolą i nie kradną zbyt wiele czasu, a mogą właśnie czas ci ofiarować. Proste badania na wagę zdrowia:
Sarkoidoza - przyczyny
Pomimo rozwoju metod immunogenetycznych i postępu badań diagnostycznych nie ustalono przyczyny sarkoidozy. Wiadomo, że nie jest chorobą zakaźną, a choć zauważono jej częstsze występowanie w obrębie niektórych rodzin, nie znaleziono dowodów na jej dziedziczenie.
Sarkoidoza najczęściej zajmuje węzły chłonne wnęk płucnych, płuca, gałki oczne, skórę, ale może także występować w śliniankach, sercu, w układzie nerwowym, mięśniach, kościach oraz w innych narządach. Układ odpornościowy sprawia, że limfocyty i makrofagi niepotrzebnie gromadzą się w narządach w formie ziarniny.
Sarkoidoza - objawy i przebieg choroby
Przebieg choroby jest bardzo zróżnicowany: od postaci ostrej, bardzo często ulegającej samoistnej remisji, do postaci przewlekłej, która może prowadzić do włóknienia i dysfunkcji zajętych narządów. Sarkoidoza może też przebiegać bezobjawowo.
Objawy sarkoidozy mogą się pojawić nagle, ale zwykle postępują stopniowo. Jej mało specyficznymi objawami, których doświadcza nawet 40 procent chorych, są:
- zmęczenie, osłabienie, złe samopoczucie,
- utrata apetytu, utrata masy ciała, bóle o różnym natężeniu,
- suchość oczu, zamazane widzenie,
- skrócenie oddechu, suchy, ostry kaszel,
- uszkodzenia skóry,
- podwyższona temperatura ciała, nocne poty.
Sarkoidoza może dotknąć każdy narząd, dlatego objawy mogą dotyczyć organu, w którym choroba się rozwija. Objawy skórne (sarkoidoza skórna) mogą mieć charakter zmian guzkowych, guzowatych i naciekowych.
Sarkoidoza płuc i węzłów chłonnych objawia się takimi dolegliwościami jak: kaszel, duszność, świszczący oddech, ucisk, pieczenie. Można wyczuć powiększone węzły chłonne szyi, pach, czasami pachwin. W obrębie układu oddechowego sarkoidoza najczęściej objawia się jako choroba restrykcyjna płuc, a w obrazie rentgenowskim płuc może przypominać gruźlicę lub chłoniaka.
Do objawów ocznych należą: zapalenie błony naczyniowej oka, tęczówki i ciała rzęskowego oraz siatkówki, co może być przyczyną utraty ostrości widzenia, a nawet ślepoty.
Sarkoidoza przebiegająca z zajęciem układu kostnego może powodować torbielowate rozszerzenia kości krótkich dłoni i stóp. Choroba często zajmuje mięsień sercowy oraz układ moczowy. Objawem sarkoidozy może być także podwyższone stężenie wapnia.
Sarkoidoza u dzieci
Sarkoidoza u dzieci występuje o wiele rzadziej niż u dorosłych. Przed czwartym rokiem życia choroba manifestuje się triadą objawów. To ziarnina w obrębie skóry, stawów i oka. Z kolei sarkoidoza płuc, sarkoidoza węzłowa i oczna dotyczy dzieci starszych.
Sarkoidoza u dzieci zwykle ulega samoistnej remisji w ciągu dwóch-trzech lat. Tylko niektórzy pacjenci wymagają terapii. Śmiertelność z powodu sarkoidozy wynosi około pięciu proc.
Sarkoidoza - leczenie
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Ponieważ nie ma jednego diagnostycznego testu rozpoznania sarkoidozy, chorobę rozpoznaje się na podstawie obrazu klinicznego, radiologicznego i histopatologicznego przynajmniej jednego narządu, po wykluczeniu innych znanych przyczyn powstania ziarniny.
Jak przebiega leczenie? Bywa, że dochodzi do samoistnego ustąpienia choroby bez leczenia. Terapię stosuje się wówczas, gdy chory ma przewlekłe objawy ze strony układu oddechowego, które nie pozwalają mu funkcjonować, a zwłóknienie w płucach postępuje. Zawsze leczy się sarkoidozę układu nerwowego, narządu wzroku, serca. Poważne objawy leczy się steroidami oraz innymi lekami specjalistycznymi, które łagodzą objawy choroby.
