Antybiogram w wielu krajach jest standardową procedurą stosowaną przed rozpoczęciem antybiotykoterapii. W Polsce często jeszcze specjaliści, lecząc infekcję, przepisują antybiotyk opierając się nie na wyniku badania, ale swoim wyczuciu. Tymczasem terapia jest skuteczna tylko wtedy, gdy antybiotyk "jest trafiony", czyli gdy bakterie będące przyczyną zakażenia są wrażliwe na substancje w nim zawarte.
Test CRP - Czego możemy się z niego dowiedzieć?
Kiedy wykonuje się antybiogram? Antybiogram powinno się wykonać przed każdą kuracją antybiotykową, obowiązkowo przy ciężkich lub nawracających infekcjach, kiedy ustalenie zarówno patogenu, jak i skutecznego leku, jest utrudnione.
Antybiogram - na czym polega?
Antybiogram jest wynikiem badania, które polega na pobraniu wymazu od pacjenta oraz na wyhodowaniu z próbki bakterii, która odpowiada za stan chorobowy. Jeśli ta jest w niej obecna, to na specjalnej pożywce ujawni się już po kilku godzinach. Cechami charakterystycznymi danej bakterii są kolor, kształt i inne właściwości.
Gdy tak się stanie, bakteria zostanie wyhodowana, można przystąpić do oceny wrażliwości drobnoustrojów na konkretny antybiotyk. Stwierdzenie która substancja działa na bakterię, a która jest nieskuteczna, jest możliwe po upływie doby.
Wynik antybiogramu określa, czy dany szczep bakterii jest na konkretny antybiotyk:
- wrażliwy (antybiotyk podaje się wówczas w standardowych dawkach),
- średniowrażliwy (może wymagać większej dawki leku),
- oporny (wówczas konieczne jest szukanie innego rodzaju antybiotyku).
Dostępne są trzy metody określania lekowrażliwości drobnoustrojów na leczenie danym antybiotykiem. To metoda dyfuzyjno-krążkowa, metody rozcieńczeniowe i metoda gradientowo-dyfuzyjna. Szczegółowe wytyczne dla lekarzy zostały opracowane przez Komitet ds. Oznaczania Wrażliwości Drobnoustrojów Francuskiego Towarzystwa Mikrobiologicznego (fr. Comité de l’Antibiogramme de la Societé Française de Microbiologie).
Rodzaje wymazów
Ponieważ próbka do badania pobierana jest zwykle z okolicy, w obrębie której rozwija się zakażenie, można pobrać:
- wymaz z gardła (najczęściej wykonywany antybiogram u dziecka),
- wymaz z nosa,
- wymaz z ucha,
- wymaz z rany,
- wymaz z cewki moczowej,
- wymaz ze spojówki i rogówki oka,
- wymaz z pochwy,
- wymaz z okolic odbytu,
- badaniu można też poddać płyny ustrojowe takie jak mocz (posiew moczu), żółć, płyn stawowy, płyn opłucnowy, płyn owodniowy, płyn mózgowo-rdzeniowy, krew.
Antybiogram - przygotowanie do badania
Z uwagi na to, że badanie może dotyczyć różnych miejsc ciała, każde badanie wymaga nieco innych przygotowań.
Aby wykonać posiew moczu z antybiogramem, przed oddaniem moczu do analizy należy być na czczo, a do badania oddać mocz poranny.
Przed pobieraniem wymazu z gardła i wymazem z nosa nie należy płukać ani gardła, ani nosa. Nie mniej ważne jest, by na trzy godziny przed badaniem nie stosować kropli do nosa, zwłaszcza zawierających antybiotyk. Nie należy również używać doustnych antybiotyków czy tabletek do ssania o działaniu odkażającym. Na trzy godziny przed badaniem niewskazane są gumy do żucia, cukierki do ssania i napoje. Najlepiej być na czczo. Nie należy też myć zębów, gdyż pasta działa bakteriobójczo. Warto jedynie przepłukać jamę ustną przegotowaną wodą.
Wymaz z pochwy wykonuje ginekolog za pomocą wziernika dopochwowego i specjalnej szpatułki. Kobiety planujące antybiogram pochwy nie powinny przed badaniem stosować leków dopochwowych, a także unikać irygacji. Wskazana jest wstrzemięźliwość seksualna.
Ile kosztuje antybiogram? Czy warto?
Antybiogram może być zlecony przez lekarza. Wówczas badanie jest bezpłatne. Jeśli nie jest wykonywane w ramach leczenia refundowanego, można je wykonać prywatnie. Koszt antybiogramu zależy od rodzaju badania i laboratorium. Zwykle jednak nie przekracza kilkudziesięciu złotych (zwykle około 30-50 zł).
Wielu lekarzy jest zdania, że stosowanie nietrafionych antybiotyków zdarza się z Polsce zbyt często. To niepokojące zarówno na szkodliwość stosowania nieskutecznych antybiotyków, ale i fakt, że przypadkowe terapie skutkują uodpornianiem się coraz większej ilości szczepów bakterii na antybiotyki. Wykonywanie antybiogramów ma zatem sens i jest jak najbardziej wskazane.
Należy przy tym pamiętać, że antybiogram pozwala na zwiększenie skuteczności antybiotykoterapii, ale nie daje pewności, na jaki rodzaj antybiotyku jest wrażliwa dana bakteria.
