Skala Tannera, znana też jako skala oceny dojrzewania płciowego (z ang. sexual maturity rating, SMR) pozwala określić stadium dojrzałości płciowej dzieci, nastolatków i dorosłych. Jest pomocna w ocenie dojrzewania płciowego i diagnozowaniu nieprawidłowości w tym zakresie. Termin pochodzi od nazwiska Jamesa Mourilyana Tannera, który skalę stworzył.
Siatki centylowe - w jaki sposób pomagają nam ocenić rozwój dziecka?
Skala Tannera - zastosowanie
Skala Tannera opiera się na założeniu, że cechy morfologiczne (widoczne w wyglądzie zewnętrznym) są bezpośrednim odwzorowaniem zmian zachodzących w organizmie. Tym samym skala Tannera ocenia rozwój owłosienia płciowego u dziewcząt i chłopców, narządów płciowych u chłopców i piersi u dziewcząt. Badanie dojrzałości płciowej zwykle zawiera pomiar tempa wzrostu.
Badanie skalą Tannera wykorzystywane jest w procesie diagnostycznym przedwczesnego, zbyt intensywnego czy opóźnionego pokwitania. Podstawowym zastosowaniem skali jest monitorowanie rozwoju dzieci i młodzieży w celu wykrycia potencjalnych anomalii. Stosuje się odrębne skale Tannera dla chłopców i dziewcząt.
Skala Tannera - jak z niej korzystać?
Korzystanie ze skali Tannera nie jest skomplikowane. Na podstawie wyników możliwe staje się przyporządkowanie badanej osoby do jednego ze stadiów rozwojowych.
Skala Tannera określa 5 stadiów rozwoju i przyporządkowuje im wiek występowania. Jej pierwsze stadium odpowiada okresowi przed pokwitaniem. Zakończony rozwój płciowy stwierdza się w stadium 5, kiedy narządy płciowe osiągnęły rozmiar, kształt i proporcje osobnika dojrzałego płciowo.
Skala Tannera - badanie u chłopców
Stadia dojrzewania wedle skali Tannera u chłopców prezentują się następująco:
Faza 1 - przed pokwitaniem
- Jądra: rozmiar poniżej 4 ml lub dłuższy promień < 2,5 cm
- Owłosienie łonowe: brak widocznego owłosienia zawierającego pigment
- Prącie: brak wzrostu
- Przyrost wzrostu na poziomie 5–6 cm na rok
Faza 2
- Jądra: powyżej 4 ml bądź promień większy niż 2,5 cm
- Owłosienie łonowe: minimalny wzrost, pigmentacja u podstawy prącia
- Prącie: wczesny, nieznaczny wzrost
- Przyrost wzrostu na poziomie 5-6 cm na rok
Faza 3
- Jądra: powyżej 6 ml bądź promień większy niż 3 cm
- Owłosienie łonowe: wzrost ciemnych, kręcących się włosów
- Prącie: zwiększona długość i grubość, długość stanowi około 3/4 długości worka mosznowego,
- Przyrost wzrostu na poziomie 7-8 cm na rok
- Możliwa ginekomastia, łamanie się głosu, przyrost tkanki mięśniowej
Faza 4
- Jądra: powyżej 10 ml bądź promień większy niż 4 cm
- Owłosienie łonowe: gęste, ograniczone do okolicy łonowej
- Prącie: zwiększona długość oraz nieznacznie grubość, długość zbliżona do długości worka mosznowego,
- Przyrost wzrostu na poziomie 10 cm na rok
- Pojawia się owłosienie pod pachą, mutacja głosu, trądzik
Faza 5
- Jądra: powyżej 15 ml bądź promień większy niż 5 cm
- Owłosienie łonowe: rozprzestrzenienie się na wewnętrzną powierzchnię ud, nieznaczny rozrost na wyższe partie podbrzusza
- Osiągnięcie ostatecznego rozmiaru prącia w wieku około 16 lat
- Stopniowe zahamowanie wzrostu w wieku około 17 lat
- Trzeciorzędne cechy płciowe: owłosienie na bokach twarzy, dojrzała, męska postura, zanik ginekomastii
Skala Tannera - badanie u dziewcząt
Stadia dojrzewania wedle skali Tannera dziewczyn prezentują się następująco:
Faza 1 - przed pokwitaniem
- Piersi: otoczka brodawki piersiowej blada i płaska lub nieznaczne uwypuklenia
- Owłosienie łonowe: brak widocznych włosów łonowych lub meszek
- Przyrost wzrostu na poziomie 5-6 cm na rok
Faza 2
- Piersi: powiększenie otoczki brodawek sutkowych (stadium pączka), minimalne uwypuklenie i poszerzenie
- Owłosienie łonowe: pierwsze włosy łonowe w okolicach warg sromowych
- Przyrost wzrostu na poziomie 7-8 cm na rok
Faza 3
- Piersi: dalszy rozrost otoczki brodawek sutkowych, uwypuklenie konturów piersi
- Owłosienie łonowe: rozrost ciemnych, kręcących się w okolicy wzgórka łonowego
- Przyrost wzrostu na poziomie 7-8 cm na rok
Faza 4
- Piersi: otoczka brodawki piersiowej i brodawka są uwypuklone, tworzą wtórny wzgórek
- Owłosienie łonowe: włosy łonowe występują do styku ud i krocza
- Przyrost wzrostu na poziomie 7 cm na rok
Faza 5
- Piersi: dojrzały kształt, silnie pigmentowane brodawki sutkowe
- Owłosienie łonowe: włosy łonowe rozwijają się w okolicy ud
- Stopniowe zahamowanie wzrostu w wieku około 17 lat.