Skala Glasgow - ogólna charakterystyka
Skala Glasgow powstała w 1974 roku z inicjatywy dwóch angielskich neurologów, którzy byli członkami Instytutu Neuronauki i Psychologii. Bryan Jennett i Graham Teasdal wydali pierwszą wersję publikacji na temat tej skali w magazynie "The Lancet". Artykuł nosił tytuł "Ocena śpiączki i upośledzonej świadomości".
Skala Glasgow, GCS (od ang. Glasgow Coma Scale) jest stosowana w medycynie do oceny poziomu przytomności pacjenta po urazie głowy lub do śledzenia zmian poziomu świadomości w trakcie leczenia. Oceniania się odpowiedź wzrokową, słowną i ruchową, według trzech parametrów: otwieranie oczu, kontakt słowny, reakcja ruchowa.
Skala Glasgow - poziomy i oznaczenia
Otwieranie oczu punktuje się w skali 1-4 w następujący sposób:
- spontaniczne otwieranie oczu - 4 punkty,
- otwieranie oczu na polecenie - 3 punkty,
- otwieranie oczu na bodźce bólowe - 2 punkty,
- pacjent nie otwiera oczu - 1 punkt.
Kontakt słowny ocenia się w skali 1-5, gdzie:
- 5 punktów oznacza, że pacjent odpowiada logicznie, jest zorientowany co do miejsca, czasu i własnej osoby (wie kim jest, jak się nazywa i jaka jest data),
- 4 punkty, gdy pacjent udziela odpowiedzi w sposób splątany, jest zdezorientowany,
- 3 punkty, jeśli pacjent udziela nieadekwatnych odpowiedzi, nie na temat lub krzyczy,
- 2 punkty, kiedy pacjent wydaje niezrozumiałe dźwięki, pojękuje,
- 1 punkt oznacza brak reakcji.
Reakcja ruchowa oceniana jest w skali 1-6, gdzie:
- 6 punktów oznacza spełnianie ruchowych poleceń słownych, migowych,
- 5 punktów pacjent otrzymuje, gdy wykonuje ruchy celowe i potrafi zlokalizować bodziec bólowy
- 4 punkty, kiedy następuje reakcja obronna na ból, wycofanie, próba usunięcia bodźca bólowego
- 3 punkty, jeśli występuje patologiczna reakcja zgięciowa, odkorowanie (przywiedzenie ramion, zgięcie w stawach łokciowych i ręki, przeprost w stawach kończyn dolnych)
- 2 punkty - przy patologicznej reakcji wyprostnej, odmóżdżeniu (odwiedzenie i obrót ramion do wewnątrz, wyprost w stawach łokciowych, nawróceniu przedramion i zgięciu stawów ręki, kiedy jest przeprost w stawach kończyn dolnych, odwrócenie stopy)
- 1 punkt - kiedy pacjent pozostaje bez reakcji
Oceny uzyskane z tych trzech reakcji są sumowane. Łączna suma punktów może wynieść od 3 do 15. Przy sumowaniu należy zaznaczyć, z jakich składowych powstał wynik - np. GCS 12: 3/4 + 4/5 + 5/6). Taki zapis pozwala ocenić przytomność pacjenta i jego zaburzenia przytomności. W skali Glasgow zaburzenia te dzieli się na:
- 13-15 GCS - łagodne zaburzenia świadomości,
- 9-12 GCS - umiarkowane zaburzenia świadomości,
- 6-8 GCS - brak przytomności,
- 5 GCS - odkorowanie,
- 4 GCS - odmóżdżenie,
- 3 GCS - śmierć mózgu.
Utrata nawet jednego punktu GCS w skali Glasgow stanowi wskazanie do wykonania tomografii komputerowej głowy.
W pewnych sytuacjach ocena bywa utrudniona, jak w przypadku intubacji, kiedy przytomny pacjent nie toleruje rurki intubacyjnej, a wynik GCS jest wskazaniem do intubacji. Lub kiedy występuje niedowład i porażenie, a pacjent się nie porusza.
Skala Glasgow - stosowanie skali u dzieci
Skala Glasgow może być stosowana u dzieci od 4. roku życia. Dla młodszych dzieci stosuje się pediatryczną skalę Glasgow. Składa się ona także z trzech elementów. Oceniana są odpowiedź wzrokowa, słowna i ruchowa.
Skala Glasgow - zalety
W medycynie bardzo cenne jest, by jak najbardziej precyzyjnie posługiwać się terminami i pojęciami do określania różnych stanów. Dzięki skali Glasgow jest to łatwiejsze. Pracownicy służby zdrowia mogą dzięki jej wykorzystaniu niejednokrotnie uniknąć niejednoznaczności w stylu: "pacjent senny, nieprzytomny bądź w stanie śpiączki". Dzięki określeniu skali Glasgow możemy także dokładniej, precyzyjniej ocenić stan kliniczny i ewolucję zdrowia pacjenta. Skala jest prosta, nieskomplikowana i zrozumiała dla każdego.
To co przemawia na jej korzyść to także fakt, że można ją wykorzystywać wielokrotnie. Jest używana do innych - urazowych i nieurazowych patologii, ale nawet specjaliści z różnych dziedzin stosują ją w awaryjnych sytuacjach. Skala Glasglow jest bardzo przydatnym narzędziem we wczesnych etapach leczenia pacjentów, ponieważ zakłada skalę porównań odnoszącą się do innych osób przebywających w śpiączce.
