Nerki to parzyste narządy układu moczowo-płciowego, których kształt przypomina ziarno fasoli. Nerka zwykle waży nie więcej niż 150 g, ma około 12 cm długości i 6 cm szerokości.
Gdzie są nerki? Nerki położone są w jamie brzusznej, w przestrzeni zaotrzewnowej, ściślej mówiąc po obu stronach kręgosłupa, za żołądkiem i pod wątrobą, na wysokości dwóch ostatnich kręgów piersiowych i trzech pierwszych kręgów lędźwiowych, choć lewa nerka zlokalizowana jest nieco niżej. Nerki sąsiadują z wątrobą i pęcherzykiem żółciowym, żołądkiem i śledzioną. Bezpośrednio z nerkami związane są gruczoły nadnerczowe (nadnercza), położone w okolicy górnych biegunów nerek.
Nerki pełnią wiele funkcji:
Do zadań nerek należy usuwanie z moczem szkodliwych produktów przemiany materii, zatrzymywanie składników niezbędnych dla organizmu, które ulegają przefiltrowaniu, regulacja objętości płynów ustrojowych i osmolarności, wpływ na ciśnienie tętnicze krwi czy wpływ na równowagę kwasowo-zasadową (pH) krwi. Krótko mówiąc prawidłowo działające nerki są niezbędne, by zachować zdrowie. Nerki, które nie wypełniają swoich funkcji, uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie. Upośledzenie funkcji nerek jest zagrożeniem życia.
Budowa nerki jest dość skomplikowana. Niemniej warto znać kilka faktów. Co warto wiedzieć o nerkach?
Choroby nerek mogą być wadami rozwojowymi (ich rozwój rozpoczyna się w 4. tygodniu życia płodowego). To na przykład wrodzone wodonercze, zdwojenie moczowodu, wrodzona nerka torbielowata, nerka podkowiasta czy agenezja (brak) nerki.
Wiele chorób nerek wiąże się z mutacjami genetycznymi, ale mogą się one pojawiać także później. Najczęściej spotykane to: kłębuszkowe zapalenie nerek, kamica nerkowa, odmiedniczkowe zapalenie nerek, wielotorbielowatość nerek, nowotwory nerek czy niewydolność nerek (zarówno ostra, jak i przewlekła).
Na nerki chorują nie tylko dorośli, ale i dzieci. Sporo zamieszania może wywołać refluks moczowodowo-pęcherzowy u dzieci. Wówczas mocz, zamiast wypłynąć moczowodami do pęcherza moczowego i cewki moczowej, cofa się z pęcherza do moczowodów, a w przypadkach bardzo zaawansowanych - nawet do miedniczek nerkowych i nerek. Przyczyną jest wrodzona wada budowy układu moczowego.
Tematem, który spędza sen z powiek wielu rodzicom jest również rak nerki u dzieci. Najczęstszym nowotworem nerek u najmłodszych jest tak zwany guz Wilmsa. Stanowi on od 6-10% wszystkich nowotworów złośliwych u dzieci. Najczęściej chorują dzieci pomiędzy 1. a 5. rokiem życia. Szczyt zachorowania przypada pomiędzy 3. a 4. rokiem życia.
Ponieważ nawet poważne choroby nerek u dzieci często przebiegają bez charakterystycznych objawów, wykrywa się je dopiero w stadium schyłkowej niewydolności nerek. To dlatego tak ważne są profilaktyczne, wykonywane co najmniej raz w roku badania moczu.
Jeśli pojawią się niepokojące sygnały, należy przeprowadzić diagnostykę nerek. Wówczas wykorzystuje się takie badania jak USG czy urografia. Ważnym badaniem, które pozwala ocenić wygląd nerek, ich ukrwienie, funkcję wydzielniczą, a także ich wady oraz zmiany zapalne, jak również wydalanie moczu z przestrzeni nerek, jest scyntygrafia nerki. Może być ono wykonywana także u niemowląt i dzieci.