Mastka (łac. smegma) to mazista i serowata, biała lub żółta wydzielina, która gromadzi się w okolicy narządów płciowych. Składa się ze stłuszczonych i złuszczonych komórek nabłonkowych naskórka, flory bakteryjnej oraz łoju, zawiera również resztki moczu. Mastka produkowana jest z mikroskopijnych wypukłości błony śluzowej powierzchni napletka i komórek, które stale rosną. Kiedy następuje ich zwyrodnienie tłuszczowe, oddzielają się - tworzy się mastka. Jej funkcja jest dość istotna. Wydzielina zapewnia odpowiednie nawilżenie narządów rozrodczych, a jej obecność zapobiega suchości okolic intymnych i podrażnieniom.
Mastka u dziecka
Mastkę produkują zarówno kobiety, jak i mężczyźni, stąd jest ona obecna tak u dziewczynek, jak i u chłopców. Jej obecność na każdym etapie życia jest zjawiskiem naturalnym.
Mastka u dzieci i niemowląt pojawia się w ciągu pierwszych miesięcy życia, początkowo w niewielkiej ilości. Jej wytwarzanie wzrasta od młodości aż do okresu dojrzałości płciowej. W największej ilości mastka występuje w okresie dojrzewania. Wejście w średni wiek wiąże się ze spadkiem jej wytwarzania.
U dziewczynek mastka gromadzi się pod napletkiem żołędzi łechtaczki oraz w fałdach mniejszych warg sromowych i zapewnia odpowiednie nawilżenie okolic intymnych. U chłopców mastka gromadzi się pod napletkiem (fałd skórny, który osłania całkowicie lub częściowo żołądź prącia, czyli jego zwieńczenie), przeważnie na szyjce żołędzi. Pełni funkcję nawilżającą - pomaga utrzymać wysoką wilgotność żołędzi, nawilża skórę. U niemowląt zbierająca się pod napletkiem wydzielina pełni jeszcze inną rolę - stopniowo oddziela napletek od główki prącia. Trzeba pamiętać, że odklejanie się napletka jest procesem, który następuje samoistnie i jest rozciągnięty w czasie. Nie należy go przyspieszać.
Mastka u dziecka - dlaczego trzeba ją usuwać?
Choć teoretycznie nadmiar smegmy jest zwykle wypłukiwany przez strumień moczu, a obecność mastki u dziecka jest uzasadniona, z przyczyn zdrowotnych zaleca się jej usuwanie, ponieważ zalegająca wydzielina u dziecka może być przyczyną:
- nieprzyjemnego zapachu,
- zaczerwienienia, obrzęku czy rozwoju stanu zapalnego okolic intymnych,
- podrażnień w obrębie narządów płciowych,
- ograniczenia ruchu napletka (pojawiają się trudności ze zsunięciem napletka z prącia),
- stworzenia środowiska sprzyjającego rozwojowi bakterii, co może skutkować stanem zapalnym żołędzi. Gromadząca się na żołędzi mastka stanowić może pożywkę dla rozwoju bakterii.
Brak higieny okolic narządów płciowych bądź niedostateczne przestrzeganie jej zasad może być przyczyną różnych powikłań, ponieważ gromadząca się pod napletkiem wydzielina oraz brud mogą doprowadzić do stanu zapalnego. Najczęściej jest to zapalenie napletka u chłopców, które objawia się: zaczerwienieniem i świądem napletka. Penis jest nabrzmiały i opuchnięty, pojawia się biała maź bądź ropa, a także trudności z oddawaniem moczu. Wówczas niezbędna jest wizyta u lekarza i wdrożenie leczenia.
Mastka. Jak się jej pozbyć u dziecka?
Choć gromadzenie się mastki u dziecka jest w pełni naturalne i nie stwarza zagrożenia dla zdrowia - i tak należy ją usuwać ze względu na ryzyko pojawiania się stanów zapalnych. Jak się jej pozbyć?
Do pozbycia się mastki u dziecka wystarczają podstawowe zabiegi higieniczne. Najprostszym sposobem na jej usunięcie jest zmiana codziennej higieny osobistej, dokładne oczyszczenie okolic narządów płciowych (delikatne mycie prącia czy okolic łechtaczki wodą). Dbając o miejsca intymne u chłopców trzeba pamiętać, że należy je myć codziennie podczas kąpieli. Jak to robić? Delikatnie odciągając napletek - nie dalej niż do pierwszego oporu. Warto pamiętać, że skóra napletka jest bardzo delikatna, dlatego nie można nic robić na siłę.
Ponieważ u małych chłopców napletek może być przytwierdzony do prącia, nie wolno go nadmiernie zsuwać w celu usunięcia mastki. Grozi to bowiem pęknięciem skóry, może też doprowadzić do stulejki patologicznej. Stan ten jest fizjologiczny, a oczyszczanie narządów rozrodczych do czasu, kiedy napletek stanie się ruchomy, powinno być ograniczone.
