Hiperkalcemia u dziecka jest stosunkowo rzadkim zaburzeniem dotyczącym gospodarowaniem wapniem. Jego prawidłowe wchłanianie zależy od hormonów:
- parathormonu (PTH), który jest produkowany przez przytarczyce. Hormon pobudza wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego, uwalnianie jonów wapniowych z kości, zwiększa wchłanianie tego pierwiastka w nerkach,
- kalcytoniny wydzielanej przez komórki tarczycy, która hamuje wchłanianie i steruje wydalaniem wapnia, gdy w organizmie znajdzie się jego nadmiar.
To one decydują, jakie ilości wapnia przyjętego wraz pożywieniem wchłania organizm, jakie ma wydalić, a jakie uwolnić z kości. Należy przy tym pamiętać, że od prawidłowej ilości i stężenia wapnia zależy prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, mięśni, serca, kości, a także krzepnięcie krwi.
Wapń jest dostarczany do organizmu z pokarmami i płynami. Najważniejsze czynniki wpływające na stężenie wapnia to hormony, witamina D oraz czynność nerek. Prawie cały wapń w organizmie (99%) znajduje się w kościach. Tylko 1% wapnia znajduje się w płynie pozakomórkowym, w tym we krwi.
Hiperkalcemia u dziecka - przyczyny
Hiperkalcemia u dziecka jest objawem wielu poważnych chorób. Wywołuje ją najczęściej:
- nadmiar lub niekontrolowana produkcja hormonów - w większości przypadków jest konsekwencją nadprodukcji PTH (nadczynność przytarczyc, gruczolak przytarczyc),
- choroby nowotworowe, dające przerzuty do kości, powodujące nadmierne odwapnienie kości (zwłaszcza rak płuc, szpiczak, rak nerki). Nowotwory prowadzą do hiperkalcemii w różny sposób,
- długotrwałe unieruchomienie powodujące odwapnienie kości, choroby wrodzone (np. rodzinna hiperkalcemia), nadmiar witaminy D (zdecydowanie rzadziej).
Hiperkalcemia u dziecka - objawy
Objawy podwyższonego stężenia wapnia we krwi to zaburzenia: funkcji nerek, przewodu pokarmowego oraz zaburzenia sercowo-naczyniowe.
Objawami hiperkalcemii, czyli nadmiaru wapnia w organizmie, mogą być:
- zaburzenia czynności nerek. Pojawia się wielomocz, odwodnienie, kamica nerek,
- zaburzenia przewodu pokarmowego - utrata łaknienia, nudności, wymioty, zaparcia, wrzody żołądka i dwunastnicy, zapalenie trzustki, kamica żółciowa. Pojawia się metaliczny smak w ustach,
- zaburzenia sercowo-naczyniowe - nadciśnienie tętnicze, tachykardia (przyspieszone bicie serca), niemiarowość (nierówne bicie serca), inne zaburzenia pracy serca,
- inne zaburzenia wywołujące: osłabienie, ból głowy, senność, zaburzenia orientacji, osłabienie mięśni.
Nasilenie objawów hiperkalcemii u dziecka jest uzależnione od tego, jak bardzo stężenie wapnia w jego krwi przekracza normę. Łagodna hiperkalcemia zwykle nie powoduje żadnych objawów, a jeśli stężenie wapnia wzrasta powoli, wówczas nawet znaczna hiperkalcemia także może przebiegać bez objawów lub dolegliwości. W sytuacji, gdy stężenie wapnia we krwi przekroczy 3,75 mmol/l dochodzi do przełomu hiperkalcemicznego, który obejmuje wiele groźnych objawów. Są to między innymi zaburzenia świadomości, silne bóle brzucha, wymioty i nudności, odwodnienie, zaburzenia rytmu serca oraz śpiączka. Jeśli hiperkalcemia występuje przewlekle, prowadzi do odkładania wapnia i fosforanów w narządach. Wówczas mówi się o wapnicy.
Hiperkalcemia u dziecka - diagnoza i leczenie
Podstawą diagnozy jest badanie poziomu wapnia w surowicy krwi. Hiperkalcemię u dziecka stwierdza się, gdy stężenie wapnia w surowicy przekracza 2,75 mmol/l. Norma wynosi od 2,2 do 2,6 mmol/l. W kontekście wyników należy brać pod uwagę dwie kwestie. Po pierwsze w różnych laboratoriach zakres normy podawany na wyniku może się nieznacznie różnić. Po drugie hiperkalcemia u dziecka może być rozpoznana już przy niższych stężeniach tego pierwiastka. Normy są uzależnione od wieku.
By ustalić przyczynę choroby, należy również wykonać badania: stężenia kreatyniny, chlorków, fosforanów, magnezu, potasu, hormonu PTH oraz gazometria krwi.
Hiperkalcemia - leczenie
Leczenie hiperkalcemii u dziecka zależy od przyczyny zaburzeń. To dlatego opiera się ono na terapii choroby, która ją wywołała. Dąży się również do zmniejszenia ilości wapnia w surowicy. Powszechnie stosuje się obfite nawadnianie, które pozwala na zwiększenie wydalania wapnia z organizmu wraz z moczem.
Ponieważ hiperkalcemia jest objawem wielu poważnych chorób, nie może być bagatelizowana. Leczenie jest konieczne, ponieważ nadmiar wapnia we krwi wpływa na narządy wewnętrzne, czego skutki są groźne, a i mogą być nieodwracalne. Usunięcie przyczyny hiperkalcemii prowadzi do całkowitego wyleczenia.
