Owsiki ludzkie (Enterobius vermicularis) należą do nicieni i są pasożytami, które zamieszkują wyłącznie organizm człowieka. Bytują w jelicie grubym, wyrostku robaczkowym oraz końcowym odcinku jelita cienkiego. Żywią się wyssaną treścią jelitową oraz zawartymi w niej substancjami. To robaki o białawej barwie ciała. Samica owsika osiąga rozmiar około centymetra, zaś samiec - około 3 milimetrów. Samice owsików ludzkich żyją około miesiąca. Samce giną zaraz po zaplemnieniu. Zarażenie owsikiem ludzkim jest jedną z najczęstszych infekcji pasożytniczych u małych dzieci.
Owsikami ludzkimi można zarazić się drogą doustną, przez połknięcie jaj lub poprzez ich wdychanie (mogą być obecne wszędzie). W żołądku wylęgają się z nich larwy, które przemieszczają się do miejsca docelowego - tam, gdzie jelito cienkie przechodzi w jelito grube i tam dojrzewają. W końcowej fazie życia, po zaplemnieniu, samica przemieszcza się w stronę odbytu. Wydostawszy się na zewnątrz nocą, w okolicy okołoodbytniczej składa nawet 12 tysięcy jaj, które zawierają larwy pasożyta i są pokryte lepką wydzieliną.
Ponieważ skóra zaczyna swędzieć, nosiciel - najczęściej dziecko - drapie się, a jajeczka owsika ludzkiego albo zostają pod jego paznokciami, albo osadzają się na prześcieradle bądź piżamie czy bieliźnie. Wystarczy, że dziecko weźmie do buzi nieumyte ręce lub śluz z jajeczek znajdujących się na materiale wyschnie, a lekkie jaja zaczną unosić się w powietrzu i osadzać na meblach. Tyle wystarczy, by doszło do kolejnego zarażenia. Zbyt rzadkie lub niedokładne mycie rąk to pierwszy krok do zarażenia.
Owsiki ludzkie - objawy zakażenia
Owsiki ludzkie wywołują chorobę zwaną owsicą. Jej przebieg zależy od liczby pasożytów i odporności żywiciela. Choroba atakują głównie dzieci, a rozwojowi choroby sprzyja przebywanie w dużych skupiskach, takich jak żłobki, przedszkola czy szkoły. Dorośli owsiki miewają rzadko, ponieważ z wiekiem nabywają odporności.
Objawami zakażenia owsikami ludzkimi są:
- silny i uporczywy świąd odbytu, który nasila się wieczorem i nocą, co zakłóca sen,
- bóle brzucha, zaburzenia wypróżniania, brak apetytu, nudności,
- zapalenie skóry, wysypka,
- rozdrażnienie, kłopoty z koncentracją,
- podkrążone oczy,
- zgrzytanie zębami,
- bóle głowy,
- w stolcu dziecka, na bieliźnie, piżamie bądź w okolicy odbytu dziecka można dostrzec małe białe niteczki, samice owsika ludzkiego.
Długotrwała obecność owsików ludzkim w organizmie może prowadzić do utraty masy ciała, zahamowania rozwoju fizycznego i psychicznego u dzieci, a u dziewczynek do zapalenia sromu i pochwy. Inne możliwe komplikacje to zapalenie jelita grubego, zapalenie wyrostka robaczkowego, a także zapalenie skóry wywołane ciągłym drapaniem okolic odbytu.
Owsiki ludzkie - rozpoznanie i leczenie
Obecność owsików stwierdza się laboratoryjnie. Wystarczy pobrać próbkę kału lub wymaz z okolicy odbytu (wykonuje się go przylepcem, który przypomina taśmę klejącą). Bardzo ważne jest, by badanie powtórzyć kilka razy. Czasem owsiki ludzkie są widoczne gołym okiem - w kale lub w obrębie krocza i odbytu.
Leczenie owsicy jest proste, ponieważ polega na podaniu preparatu doustnego, który działa na przewód pokarmowy. Jeśli owsiki ludzkie stwierdzono u dziecka, terapii farmakologicznej powinna zostać poddana cała rodzina, by uniknąć wzajemnego zarażania się. W tym kontekście kluczowe jest także podanie powtórnej dawki leku, ale i wyeliminowanie źródeł, by uniknąć zakażenia wtórnego. To dlatego należy wyprać pościel i piżamę, w których spało dziecko (a jeśli można - wygotować) i wyprasować. Nie mniej istotne jest wypranie bielizny oraz ręczników, umycie zabawek, starcie kurzu, a także dokładne wysprzątanie mieszkanie - jajeczka owsików mogą znajdować się bowiem wszędzie.
Kolejną ważną kwestią jest dieta. Ta może wesprzeć działanie leczenia farmakologicznego. Zaleca się jadłospis z ograniczeniem węglowodanów (cukrów), bogaty w białko i błonnik. Warto ograniczyć słodycze, a włączyć do jadłospisu warzywa, pieczywo razowe, kasze, a także inne zasobne w błonnik (suszone śliwki, jabłka). Ma to wpływ na szybsze usuwanie z organizmu toksyn i pasożytów z organizmu, a także odbudowywanie śluzówki.
Nawracające zakażenia, źle leczona bądź nieleczona owsica grożą nasilaniem objawów, co negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie i prowadzi do zaostrzenia objawów oraz dolegliwości, które wywołuje obecność w organizmie owsików ludzkich.
