Zespół jelita drażliwego u dziecka. Jak sobie z nim radzić?

Zespół jelita drażliwego, inaczej zespół jelita nadwrażliwego, zespół jelita nadpobudliwego (IBS - Irritable Bowel Syndrom) to nie tyle przewlekła choroba przewodu pokarmowego, co grupa objawów o nieznanej przyczynie, które występują jednocześnie. To czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego, które mogą dotyczyć zarówno chłopców, jak i dziewczynek. Obserwuje się, że objawy chorobowe najczęściej pojawiają się w i po okresie dojrzewania.

Zespół jelita drażliwego - przyczyny i objawy

Przyczyny zespołu jelita drażliwego nie są jednoznacznie określone. Uznaje się, że odpowiadają za niego zarówno czynniki fizyczne, jak i psychiczne. Nie bez znaczenia są predyspozycje genetyczne, a także przewlekły bądź silny stres, zaburzenia lękowe czy depresja. Specjaliści wskazują również na rolę zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego, nadwrażliwość narządową (nadmierne reakcje na zjawiska fizjologiczne), nietolerancje pokarmowe czy przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego.

Dzieciom, które cierpią z powodu zespołu jelita drażliwego, towarzyszą sensacje ze strony układu pokarmowego, takie jak:

• ból brzucha,
• biegunki,
• parcie na stolec,
• zaparcia,
• zgaga,
• nudności,
• nadmierne odbijanie,
• wzdęcia,
• uczucie niecałkowitego wypróżnienia,

ale również zmiany nastroju, lęki, zaburzenia snu.

W przypadku dzieci warto zwrócić uwagę na takie niepokojące sygnały, jak wybudzenia ze snu, utrata masy ciała, nasilone wymioty, obecność krwi w stolcu.

Bóle brzucha zwykle mają charakter skurczowy, lokalizują się w podbrzuszu bądź w okolicy pępka. Ból brzucha nasila się zwłaszcza około godziny po spożytym posiłku oraz pod wpływem stresu, a wycisza po wypróżnieniu. Częstym objawem zespołu jelita drażliwego jest obecność śluzu w kale i wzdęcia.

Dolegliwości mają charakter nawracający, a zespół jelita drażliwego może przebiegać z okresami zaostrzeń oraz remisji. Typowe dla IBS jest to, że objawy występują w różnych kombinacjach i stopniach nasilenia. Charakterystyczne dla ataku bólowego są częstsze wypróżnienia oraz luźniejsze stolce podczas.

Kryteria rozpoznania zespołu jelita drażliwego obejmują objawy, które pojawiają się minimum raz w tygodniu, przez co najmniej trzy miesiące.

Zespół jelita drażliwego - diagnostyka i leczenie

Ponieważ przyczyny występowania IBS nie są znane, rozpoznanie zespołu jelita drażliwego u dziecka lekarz stawia zazwyczaj na podstawie wykluczeń. Oznacza to, że przed postawieniem diagnozy wyklucza inne schorzenia, takie jak stany zapalne, wady anatomiczne, nowotwory czy inne choroby (choroba Leśniowskiego-Crohna, choroby pasożytnicze, nietolerancja laktozy, zespoły złego wchłaniania, celiakia).

Zespół jelita drażliwego jest wywołany zaburzeniami pracy jelit - nie ma związku z nieprawidłowościami biochemicznymi, wadami budowy anatomicznej, obecnością guzów lub chorób jelita. W badaniach - tak laboratoryjnych, jak i obrazowych - nie znajduje się żadnych nieprawidłowości.

W leczeniu zespołu jelita wrażliwego podstawowe znaczenie ma zmodyfikowana codzienna dieta oraz psychoterapia. Nie ma skutecznego i przyczynowego leczenia IBS.

Jak i co powinno jadać dziecko, które cierpi na zespół jelita drażliwego?

• Porcje posiłków powinny być niewielkie, jedzone  częściej.
• Warto wykluczyć żywność o wysokiej zawartości tłuszczu, a także produkty mleczne oraz pokarmy wzdymające. Należy również unikać produktów, które zawierają sztuczne substancje słodzące.
• Pomocne może być stosowanie probiotyków - zarówno w postaci suplementów diety, jak i pochodzących z produktów spożywczych, takich jak jogurt czy kefir.
• Bardzo ważne jest optymalne nawadnianie, czyli picie dostatecznej ilości wody.

Przy nasileniu objawów zespołu jelita drażliwego u dziecka można stosować leki, które mają działanie objawowe.  Na skurcze i bóle brzucha pomogą preparaty rozkurczowe, które tonują dolegliwości. W leczeniu biegunek czy zaparć warto sięgać po leki, które regulują częstość wypróżnień oraz ruchową czynność jelit. O wsparcie farmakologiczne warto zapytać pediatrę. Czasem zalecane są środki uspokajające lub leki przeciwdepresyjne.