Zakażenie układu moczowego u dziecka. Objawy, przyczyny i leczenie ZUM

Zakażenie układu moczowego u dziecka (ZUM) to stan zapalny dróg moczowych, który jest wywołany obecnością bakterii, rzadziej wirusów lub grzybów. Wyróżnia się kilka postaci klinicznych ZUM. Infekcja dolnych dróg moczowych znana jest jako zapalenie pęcherza moczowego, a infekcja górnych dróg moczowych jako odmiedniczkowe zapalenie nerek.

Zakażenia dróg moczowych należą do najczęstszych chorób infekcyjnych wieku dziecięcego, przy czym o ile do 2. roku życia częściej chorują chłopcy, w późniejszym wieku ZUM zwykle dotyka dziewczynek, ze względu na budowę anatomiczną (szerzeniu się zakażenia sprzyja krótka cewka moczowa u dziewczynek). Powszechne są nawroty infekcji.

Zakażenie układu moczowego u dziecka - przyczyny

Zakażenie układu moczowego u dziecka najczęściej wywołują bakterie Gram-ujemne, szczególnie Escherichia coli, choć infekcję mogą wywoływać także inne bakterie oraz wirusy i grzyby. Patogeny odpowiedzialne za ZUM dostają się do pęcherza poprzez cewkę moczową (na przykład z jelita), pęcherz i moczowody do nerek (droga wstępująca), choć do zakażenia może dojść także przez krew lub chłonkę.

Kolonizacji układu moczowego sprzyjają różne czynniki. Jest to na przykład antybiotykoterapia, która wpływa na zmiany w obrębie flory bakteryjnej, nadmierna kolonizacja bakteryjna ujścia cewki, za która odpowiadają złe nawyki higieniczne, zaparcia, stany zapalne okolicy krocza. Nie bez znaczenia są wrodzone wady układu moczowego oraz zaburzenia czynności pęcherza moczowego.

Zakażenie układu moczowego u dziecka - objawy

Zakażenie układu moczowego u dziecka to infekcja bakteryjna zarówno dotycząca dolnych róg moczowych (znana jest jako zapalenie pęcherza moczowego) oraz górnych dróg moczowych (znana jako odmiedniczkowe zapalenie nerek). ZUM może mieć postać gorączkową, dyzuryczną lub bezobjawową, co zależy od wieku. Objawy ogólne oraz gorączka zwykle występują w przypadku noworodków i niemowląt. U dzieci starszych pojawiają się objawy dyzuryczne.

Do objawów infekcji dolnych dróg moczowych należą:

• ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
• częstomocz,
• parcie na pęcherz,
• u małych dzieci pojawia się ból brzucha, kolka jelitowa, brak apetytu.

Do objawów infekcji górnych dróg moczowych należą:

• ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
• częstomocz,
• parcie na pęcherz.
• bolesność okolicy lędźwiowej,
• gorączka,
• ból brzucha, nudności i wymioty, brak apetytu,
• u starszych dzieci może dojść do nietrzymania moczu.

Objawy zakażenia układu moczowego zależą od wieku dziecka. Stopień ich natężenia może być różny, od łagodnego po ostre, choć u dzieci objawy mogą być niejasne lub niespecyficzne (na przykład jedynym objawem może być gorączka). To dlatego przy podejrzeniu zakażenia układu moczowego u gorączkującego dziecka zaleca się wykonanie posiewu moczu.

Zakażenie układu moczowego u dziecka - diagnostyka i leczenie

Zwykle postawienie diagnozy oraz leczenie odbywają się w oparciu o objawy bądź wyniki testów laboratoryjnych. Szczególnie przydatne jest badanie moczu, w którym przy zakażeniu układu moczowego wykrywa się obecność erytrocytów, leukocytów oraz bakterii. Pomocna są również badania krwi, takie jak morfologia krwi obwodowej, OB i CRP. Kluczowy jest wynik posiewu moczu. Z uwagi na to, że u dzieci próbki moczu mogą zostać zanieczyszczone podczas pobierania moczu, za granicę wyniku dodatniego uznaje się 105 CFU/ml dla próbki ze środkowego strumienia moczu.

Co ważne Światowa Organizacja Zdrowia nie zaleca, a wręcz odradza stosowanie woreczków do pobierania próbek, ze względu na wysokie ryzyko zanieczyszczenia. U dzieci, które nie korzystają z nocników i toalet, stosuje się cewnikowanie.

Leczenie zakażenia układu moczowego u dziecka polega na podaniu antybiotyków lub chemioterapeutyków. Czas trwania leczenia powinien wynosić 7-10 dni (terapia odmiedniczkowego zapalenia nerek - 14 dni).Dzieci w stanie ciężkim, wymiotujące lub odwodnione powinny być leczone w szpitalu.

Zakażenie układu moczowego  wymaga szybkiej reakcji - zarówno diagnostyki i wdrożenia leczenia, jak i wykluczenia bądź potwierdzenia istnienia wady układu moczowego. Źle poprowadzone leczenie ZUM u dzieci może prowadzić do uszkodzenia nerek i sepsy.