Borelioza - objawy, rozpoznanie, leczenie

Borelioza jest najczęstszą chorobą odkleszczową, która atakuje tkankę łączną, mięśniową i nerwową. Można się nią zakazić w bardzo prosty sposób - bakterie przenoszone są przez kleszcze. Jakie są objawy boreliozy? Jak się ją rozpoznaje i leczy? Czy można jej zapobiegać?
Zobacz wideo

Borelioza, inaczej krętkowica kleszczowa lub choroba z Lyme, jest wieloukładową chorobą zakaźną, którą wywołują bakterie należące do krętków. Jest przenoszona na człowieka oraz niektóre zwierzęta przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Do zakażenia dochodzi poprzez ślinę lub wymiociny kleszcza.

Przypadki boreliozy są najczęściej notowane od wiosny do jesieni, najwięcej w okresie żerowania nimf kleszczy. W Polsce rejonem szczególnie zagrożonym jest północna część kraju, zwłaszcza województwo podlaskie, warmińsko-mazurskie i zachodniopomorskie.

Borelioza występuje na terenie całej Europy. Nazwa choroby - borelioza - pochodzi od nazwiska francuskiego biologa Amédée Borrela, na którego cześć nazwano również rodzaj bakterii Borrelia. To stosunkowo młoda choroba, którą rozpoznaje się od drugiej połowy lat 80. XX wieku. Jako pierwszy rumień wędrujący z ukąszeniem przez kleszcza powiązał Arvid Afzelius. Miało to miejsce w 1909 roku.

Borelioza - objawy

W obrębie boreliozy wyróżnia się trzy fazy kliniczne:

  1. wczesną miejscową (ograniczoną),
  2. wczesną rozsianą,
  3. późną.

Wczesnym objawem boreliozy, pojawiającym się w ciągu jednego do trzech tygodni od ukłucia kleszcza, jest rumień wędrujący (rumień pełzający). W miejscu ukąszenia pojawia się pojedyncza rumieniowa plama lub grudka na skórze, która szybko ulega powiększeniu. Charakterystyczne jest jego obwodowe szerzenie się i centralne ustępowanie (rumień jest jaśniejszy od środka). Rumień wędrujący występuje w około 30 procent przypadków boreliozy. Mogą również pojawić się objawy grypopodobne, czyli takie dolegliwości jak gorączka, ból głowy i osłabienie. Wczesne objawy zakażenia ustępują w ciągu trzech miesięcy. Rumień to jednoznaczny symptom boreliozy.

Jeśli nie zostaną włączone antybiotyki, borelioza przechodzi w fazę rozsianą. W ciągu dwóch tygodni do kilku miesięcy pojawiają się objawy wtórne. Może to być zapalenie stawów, zaburzenia neurologiczne i kardiologiczne. U niektórych osób może rozwinąć się postać wczesna rozsiana (stadium wczesne rozsiane). Choroba może przebiegać pod postacią zapalenia stawów, neuroboreliozy lub zapalenia mięśnia sercowego.

Po około roku od zakażenia borelioza przechodzi w postać przewlekłą. Po latach od zakażenia u części nieleczonych chorych rozwijają się późne objawy boreliozy. Dochodzi do zanikowego zapalenia skóry, przewlekłego zapalenia stawów, powikłań neurologicznych.

Borelioza - rozpoznanie i leczenie

Jeśli dojdzie do ukąszenia przez kleszcza, należy go jak najszybciej usunąć pęsetą lub specjalnym przyrządem, który można kupić w aptece. Kleszcza należy chwycić tuż przy skórze i pociągnąć. Miejsce po ukąszeniu trzeba zdezynfekować. Usunięcie kleszcza w ciągu doby po ukąszeniu wyraźnie zmniejsza prawdopodobieństwo zakażenia. Nie jest jednak prawdą czy regułą, że od momentu ugryzienia musi upłynąć jakiś czas, by doszło do zakażenia.

Nie wolno kleszcza wykręcać czy wyciskać bądź smarować tłuszczem, ponieważ prowokowane są wymioty, które zwiększają ilość śliny kleszcza wydalanej do krwi. To automatycznie zwiększa ryzyko zakażenia.

Borelioza jest rozpoznawana na podstawie testów serologicznych (dodatnich) oraz występowania typowych objawów klinicznych. Badania serologiczne krwi polegają na wykrywaniu przeciwciał IgM i IgG przeciw Borrelii. Zaleca się diagnostykę dwustopniową: badania z zastosowaniem testu serologicznego o wysokiej czułości: ELISA, test immunofluorescencyjny, technika jakościowa ELFA. W przypadku wyniku dodatniego lub wątpliwego konieczne jest zastosowanie testu potwierdzenia.

Nie istnieje test, który może wykluczyć bądź potwierdzić boreliozę. W dodatku, wynik negatywny któregoś z badań nie wyklucza boreliozy. Najczęściej diagnoza stawiana jest na podstawie objawów klinicznych, po wykluczeniu innych schorzeń.?

Boreliozę leczy się za pomocą antybiotyków z grupy penicylin, cefalosporyn oraz tetracyklin. Wybór leku oraz czas terapii zależą od postaci choroby. Niekiedy występują nawroty choroby, które wymagają powtórnej antybiotykoterapii. Szybko wyleczona choroba nie zostawia szkód w organizmie.

Borelioza - zapobieganie

Ponieważ nie ma szczepionki przeciw boreliozie, a jej przebycie nie daje odporności, by unikać zakażenia boreliozą należy unikać ukąszenia przez kleszcze. Co robić?

  • Unikać miejsc, w których występuje dużo kleszczy (gęste lasy, zarośla).
  • Nie mniej ważne jest noszenie ubrań, które szczelnie okrywają ciało (bluzy bądź koszule z długimi rękawami, długie spodnie, zakryte buty, nakrycia głowy).
  • Nie należy siadać na zwalonych pniach drzew, ponieważ mogą na nich bytować nimfy kleszczy.
  • Kluczowe jest stosowanie środków odstraszających kleszcze oraz sprawdzanie ciała i wzięcie prysznica po pobycie w lesie czy na łące.
Więcej o:
Copyright © Agora SA