Mówiąc paciorkowiec (łac. Streptococcus) mamy na myśli paciorkowce, streptokoki. To kuliste bakterie Gram dodatnie, tlenowe lub względnie beztlenowe. Na rodzinę tę składa się kilka grup bakterii.
Wiele gatunków paciorkowców jest nieszkodliwa, ponieważ u człowieka stanowi część flory jamy ustnej, skóry, jelit i górnych dróg oddechowych. Niektóre jednak są chorobotwórcze, stąd paciorkowiec może wywoływać wiele różnych infekcji i odpowiadać za takie choroby jak zapalenie: gardła, zatok przynosowych, opon mózgowo-rdzeniowych, płuc czy zapalenie ucha środkowego.
Gatunki paciorkowców są klasyfikowane na podstawie ich właściwości hemolitycznych. Dzielą się na kilka rodzajów:
Streptococcus pyogenes, czyli paciorkowiec ropny (grupa A) pojawia się na skórze i błonie śluzowej gardła. Wywołuje paciorkowcowe zapalenie gardła o podłożu bakteryjnym, anginę, szkarlatynę, różę, liszajec zakaźny, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok. Paciorkowiec w gardle rzadko spotykany jest u dzieci poniżej 3. roku życia, częściej dotyka dzieci w wielu przedszkolnym i szkolnym (skupiska ludzkie sprzyjają rozprzestrzenianiu się bakterii, a co za tym idzie, także infekcji).
Streptococcus agalactiae, czyli paciorkowiec bezmleczności (grupa B) zasiedla jamę nosowo-gardłową, układ pokarmowy i pochwę. Jest niebezpieczny zwłaszcza dla noworodków (odporność na tę grupę bakterii pojawia się nieco później) oraz kobiet w ciąży. Zakażenie paciorkowcem u noworodka jest obarczone wysoką śmiertelnością. Paciorkowce z grupy B wywołują podobne choroby jak paciorkowce z grupy A.
Streptococcus pneumoniae, potocznie pneumokoki, dwoinka zapalenia płuc to rodzaj paciorkowca, który występuje w gardle i zatokach nosowych u wielu zdrowych dzieci i dorosłych. Pneumokoki nie zostały zakwalifikowane do żadnej z grup paciorkowców. Są najbardziej groźne dla dzieci do 2. roku życia, osób w podeszłym wieku oraz dla ludzi obniżoną odpornością.
Bakteria ta najczęściej jest obecna w jamie nosowej i gardle, ponieważ łatwo dochodzi do zasiedlenia nimi ich śluzówki. Nadmierna kolonizacja w obrębie tkanki wywołuje infekcje. Ten rodzaj paciorkowca najczęściej prowadzi do:
Zakażenie Streptococcus pneumoniae jest najczęstszą przyczyną zapalenia ucha środkowego u dzieci. Zdarza się, że infekcja tym paciorkowcem prowadzi do rozwoju posocznicy, czyli sepsy.
Paciorkowiec u dziecka może wywoływać zarówno niegroźne infekcje, jak i choroby zagrażające życiu. Ich przebieg zależy od ogólnego stanu zdrowia dziecka i gatunku bakterii. Infekcje leczy się z reguły antybiotykami. Wybór leku zależy od gatunku bakterii.
Infekcję wywołaną przez paciorkowca u dzieci leczy się:
Ponieważ rośnie odporność paciorkowca na antybiotyki, przez podaniem leku należy wykonać antybiogram.