Zdjęcie pantomograficzne jest badaniem specjalistycznym, stosowanym powszechnie w stomatologii i chirurgii szczękowo-twarzowej, polegającym na prześwietleniu zębów, kości szczęki, żuchwy, stawów skroniowo-żuchwowego i zatok szczękowych. Funkcjonuje pod wieloma innymi nazwami, takimi jak: RTG panoramiczne zębów, zdjęcie rentgenowskie twarzoczaszki lub panorama.
Badanie RTG zębów wykorzystuje specjalny aparat (pantomograf), który jest źródłem promieniowania rentgenowskiego. Dzięki niemu można uzyskać wynik badania - zdjęcie pantomograficzne, które pozwala na ocenę: stanu uzębienia (także zębów niewidocznych w jamie ustnej, na przykład zatrzymanych), kości szczęki i żuchwy, stawów skroniowo-żuchwowych i zatok szczękowych.
Na zdjęciu pantomograficznym można dostrzec zmiany, które nie dają żadnych objawów i są przez to niemożliwe do zaobserwowania gołym okiem, takie jak na przykład próchnica pod wypełnieniami czy koronami protetycznymi, zanik kości w przypadku paradontozy, torbiele czy niewypełnione w czasie leczenia stomatologicznego kanały. To dlatego wskazań do wykonania zdjęcia pantomograficznego jest wiele. Są to między innymi:
usuwanie zębów, czyli ekstrakcja, zwłaszcza w przypadku konieczności usunięcia wyrżniętych lub zatrzymanych zębów. Dzięki zdjęciu pantomograficznemu można ustalić kształt zęba czy jego stosunek do struktur i zębów sąsiadujących,
Chociaż podczas wykonywania zdjęcia pantomograficznego wykorzystuje się bezpieczne dawki promieniowania RTG, trzeba pamiętać, że nie są one obojętne dla organizmu. To dlatego istnieją przeciwwskazania do wykonania zdjęcia pantomograficznego. Najpoważniejszym ograniczeniem jest ciąża, ponieważ promieniowanie rentgenowskie może być szkodliwe dla płodu.
Wykonanie zdjęcia pantomograficznego nie wymaga żadnego przygotowania i jest bezbolesne. Nie stosuje się środków kontrastowych, dlatego dodatkowe badania nie są wymagane. Wykonanie zdjęcia trwa kilkanaście sekund, a wynik otrzymuje się po kilkunastu minutach. RTG panoramiczne zębów wymaga tylko zdjęcia biżuterii czy okularów (metalowe elementy) i stania w bezruchu podczas przeprowadzania zdjęcia.
Do badania używa się pantomografu, a jego praca polega na ruchu głowicy aparatu (źródło promieniowania RTG) i rejestratora. Głowica aparatury obraca się wokół głowy pacjenta, a zdjęcie pojawia się na ekranie komputera. Wynikiem badania jest dokładne zdjęcie warstw twarzoczaszki. Widać na nim zęby, okoliczne tkanki i kości.
Zdjęcie RTG pantomograficzne można wykonać w pracowniach RTG, przychodniach i gabinetach stomatologicznych, tak prywatnych, jak i współpracujących z NFZ. Wykonywanie refundowanych zdjęć rentgenowskich w zakresie stomatologii jest bardzo ograniczone. By wykonać płatne badanie należy mieć skierowanie od stomatologa. Cena zdjęcia pantomograficznego wynosi kilkadziesiąt złotych (zwykle 50-70 zł).