Ból głowy u dzieci często są lekceważone i specjaliści przyznają, że diagnostyka, a zatem i ich leczenie, niejednokrotnie są niepotrzebnie opóźnione. Przez bóle głowy czasem cierpią już niemowlęta. Przyczyną mogą być: zwykłe zmęczenie, nadmiar bodźców, łagodna infekcja, ale też poważniejsze schorzenie. Istotne, by w zależności od przyczyny, właściwie reagować. Często podpowiedzią są objawy towarzyszące.
Ból głowy u dzieci - te same powody, inne konsekwencje
Wiele przyczyn bólu głowy u dzieci pokrywa się z tymi, które powodują dolegliwości u dorosłych. Każdego czasem głowa boli bez uchwytnego powodu, przez hałas, brak odpowiedniej ilości tlenu i ruchu, odwodnienie, z głodu, niewyspania, gorączki czy po przebywaniu w zadymionym pomieszczeniu lub spędzeniu kilku godzin przed telewizorem albo ekranem komputera.
Sprawdź, ile powinno pić dziecko w zależności od wieku (tabela)
Dorośli najczęściej dość szybko umieją uporać się z takimi dolegliwościami, jednak w przypadku dzieci nawet one grożą poważnymi konsekwencjami.
Odwodnienie u niemowlęcia często wymaga leczenia szpitalnego, a niekontrolowana gorączka prowadzi do drgawek i innych powikłań. Dziecko wypuszczone z domu bez śniadania może w szkole zasłabnąć, stracić przytomność. Nigdy nie pal w pomieszczeniu, w którym przebywają dzieci. Bierne palenie prowadzi do wielu dysfunkcji układu oddechowego i sprzyja rozwojowi choroby nowotworowej w przyszłości.
Nie lekceważ gorączki u dziecka i nie oceniaj jej "na oko" (trzeba wcześniej zaopatrzyć się w pewny i łatwy w obsłudze termometr). Jej wysokość to ważny wskaźnik powagi sytuacji, dodatkowo pomocny pediatrze przy stawianiu diagnozy.
Ból głowy u dziecka - częste przyczyny
Poza niehigienicznym stylem życia i gorączką, częste przyczyny bólu głowy u dzieci to:
- infekcje - niejednokrotnie od bólu głowy zaczyna się wirusówka czy bakteryjne zapalenie dróg oddechowych. Ból poprzedza gorączkę i inne objawy. Jeśli nie obserwujesz sygnałów przeziębienia, to może być też infekcja dróg moczowych (czasem towarzyszą jej wymioty, uznawane za objaw zatrucia pokarmowego),
- problem z zatokami - zazwyczaj bólowi głowy towarzyszy katar, ale nie musi tak być. Zdarza się, że to właśnie zalegająca wydzielina powoduje dolegliwości,
- zapalenie opon mózgowych - bólowi głowy zazwyczaj towarzyszy gorączka, sztywność szyi (karku) i wymioty - potrzebna jest natychmiastowa pomoc lekarska,
- niedokrwistość (anemia), ale też inne problemy z krwią,
- zarażenie pasożytami - owsiki, tasiemce czy glista ludzka - pasożyty sprzyjają bólom głowy, bo mogą powodować problemy ze snem (np. przy owsicy dzieci się drapią, odczuwają w nocy silne swędzenie okolic odbytu), podbierać substancje odżywcze, sprzyjać niedokrwistości, etc. Dzieci, które mają robaki, często są blade, nie mają apetytu, uskarżają się na ból brzucha,
- nadciśnienie tętnicze (dzieciom także się zdarza, dlatego ważne jest, by i u nich je kontrolować)
- alergia
- wady wzroku - często objawiają się bólem głowy,
- uraz głowy - ból może pojawić się zaraz po urazie, ale też kilka dni później, jednak zawsze wymaga konsultacji z lekarzem. Gdy dziecko uskarża się na silny ból głowy, warto ustalić, czy przypadkiem nie uderzyło się ostatnio. Czasem tak bywa, że dziecko nie informuje nas o urazie (np. w szkole) i nasza reakcja jest nieadekwatna do sytuacji. Np. dołączające się do bólu wymioty interpretujemy jako infekcję, a nie być może objaw neurologiczny. Czytaj: wstrząs mózgu i jego objawy,
- problemy neurologiczne - bóle głowy są ostre i często się powtarzają, głównie rano, ale także w nocy, towarzyszą im wymioty, zawroty głowy, drgawki,
- stres, a nawet depresja - problemy emocjonalne to kolejna dziecięca przypadłość, która bywa lekceważona. Tymczasem depresja coraz częściej dopada najmłodszych, a jest chorobą zagrażającą życiu.
Ból głowy u dzieci: trudna ocena sytuacji
Im młodsze dziecko, tym uważniej trzeba je obserwować. Niemowlak nie powie, że boli go głowa, a małe dziecko nie sprecyzuje czy ból się nasila, czy jest ostry, czy poprzedza go aura itp. Tymczasem to wszystko ma znaczenie przy wstępnej ocenie sytuacji i podejmowaniu przez lekarza decyzji co do pogłębienia diagnostyki i jej kierunku.
Kiedy to tylko możliwe, warto ustalić:
- czy ból jest ostry, czy przewlekły,
- gdzie dokładnie boli głowa (może: "cała"?),
- od czego zaczyna się atak i jak często wracają dolegliwości,
- o jakiej porze dnia głowa boli najczęściej,
- jakie inne objawy towarzyszą bólowi (np. wymioty, uczucie zatkania nosa),
- czy ból uruchamiają konkretne czynniki (hałas, światło, wysiłek, pozycja ciała),
- jaka jest reakcja na leczenie (czy np. ból ustępuje po lekach przeciwbólowych).
U najmłodszych dzieci niemal wszelkie dolegliwości najlepiej skonsultować z lekarzem. Niezależnie od tego, czy boli głowa, czy cokolwiek innego.
Ból głowy u dziecka - tego nigdy nie lekceważ
Szukaj jak najszybciej pomocy, jeśli:
- ból jest bardzo silny,
- podejrzewasz, że nasilające się dolegliwości dziecka to skutek urazu,
- dziecko wymiotuje,
- ma nierówne źrenice,
- traci świadomość i/lub przytomność,
- bólowi towarzyszą niedowłady (nawet przejściowe), dziecko przewraca się bez powodu,
- występują zaburzenia mowy, wzroku i słuchu,
- ból głowy wyrywa dziecko ze snu lub pojawia się rano,
- ból głowy wyraźnie zmienia zachowanie dziecka, powoduje np. spowolnienie,
- obserwujesz napady padaczkowe. To nie muszą być drgawki - u dziecka padaczka może objawiać się "zawieszeniem", natręctwami, charakterystycznym wygięciem ciała, itp. Więcej na ten temat
Bóle głowy u dzieci - choroba czasem gorsza od diagnostyki
Niestety, poważne choroby u dzieci objawiające się bólem głowy (w tym guz mózgu i padaczka) niejednokrotnie rozpoznawane są bardzo późno. Ich rzadkie występowanie nie usprawiedliwia wszystkiego. Są rodzaje schorzeń nowotworowych częstsze u dzieci niż dorosłych, a jednak, mimo wyraźnych objawów, dziecka nie wysyła się na konieczne badania, dopóki jego stan nie jest już bardzo poważny, co znacznie pogarsza rokowania.
Nie należy zwlekać z wizytą u lekarza, jeśli bólu głowy nie udaje się łatwo wyjaśnić, np. stylem życia i osiągnąć poprawy po usunięciu przyczyny (np. po uzupełnieniu płynów czy solidnej dawce snu). Prawdopodobnie pediatra zleci dziecku podstawowe badania (nieraz wystarcza badanie ogólne moczu, morfologia), by wstępnie ocenić, skąd wziął się uporczywy ból głowy. Jeśli sprawy nie wyjaśnią się, zapewne skieruje je do neurologa lub od razu do szpitala.
Badania, które pozwalają rozpoznawać poważne problemy neurologiczne, to elektroencefalografia (EEG) i rezonans magnetyczny, czasem tomografia komputerowa.
Pierwsze jest zupełnie nieinwazyjne i można je wielokrotnie powtarzać. Podjęcie decyzji o wykonaniu rezonansu głowy z kontrastem u dziecka nie jest łatwe, zwłaszcza gdy jest ono małe i wymaga znieczulenia ogólnego. Czasem jednak to badanie ratuje życie i rezygnacja z diagnostyki tylko niebezpiecznie odkłada ją w czasie.
