Przepuklina pachwinowa to miękkie wybrzuszenie w pachwinie dziecka, w którym znajdują się wypchnięte z jamy brzusznej narządy. Jest to najczęściej spotykana wada wrodzona (stwierdza się ją u od 1 do 5% dzieci). Znacznie częściej występuje u chłopców i u wcześniaków. Najczęściej problem pojawia się z jednej strony ciała (częściej z prawej), choć zdarzają się również przepukliny pachwinowe obustronne. Co trzeci przypadek przepukliny udaje się wykryć do 6. miesiąca życia. Skłonność do powstania przepukliny jest dziedziczna.
Jak dochodzi do powstania przepukliny pachwinowej?
Nieprawidłowości mają swoje źródło w procesach zachodzących jeszcze w życiu płodowym. Jajniki lub jądra powstają we wczesnym etapie ciąży (między 12. a 14. tygodniem), ale początkowo znajdują się blisko nerek i dopiero później zaczynają się przemieszczać w dół na swoje docelowe miejsca. W otrzewnej - wyściełającej wnętrze brzucha, tworzy się wyrostek pochwowy, który uwypukla się do kanału pachwinowego. Jądra u chłopców zaczynaj zstępować w kierunku moszny. U dziewczynek jajniki przesuwają się ku dołowi brzucha.
Wyrostek pochwowy do ok. 20 tygodnia ciąży pozostaje połączony z jamą otrzewnową. Później powinien zasklepić się. Jeśli ten proces nie zakończy się i pomiędzy jamą brzuszną oraz moszną lub pachwiną pozostaną przewężone resztki kanału, wówczas może dochodzić do powstania przepukliny. Narządy, które powinny znajdować się w jamie brzusznej (najczęściej fragmenty jelita, choć czasem jajnik lub pęcherz moczowy) wsuwają się w niezarośnięty wyrostek pochwowy otrzewnej i przeciskają do moszny lub warg sromowych większych.
Objawy przepukliny pachwinowej u dzieci
- Zlokalizowane w pachwinie lub w mosznie widoczne wybrzuszenie, które uwydatnia się w czasie napinania przez dziecko mięśni brzucha (gdy płacze lub wypróżnia się).
- Przepuklina wyczuwana jest jako miękki i gładki guzek, którego zawartość można delikatnie i bezboleśnie wepchnąć na miejsce, do środka brzucha.
- Ból odczuwany jest wokół przepukliny.
Rodzaje przepuklin pachwinowych
W zależności od tego, jak przebiega kanał przepukliny, wyróżnia się dwa rodzaje tych wad:
- Przepuklina pachwinowa skośna (występująca najczęściej) przechodzi przez kanał pachwinowy do moszny lub warg sromowych. Może być to wada wrodzona lub nabyta, gdy na skutek większego wysiłku fizycznego ciśnienie w jamie brzusznej pokonuje słabsze miejsce - powiększenie kanału pachwinowego i wypycha przez nie narządy na zewnątrz.
- Przepuklina pachwinowa prosta - jest zawsze wada nabytą. Zdarza się rzadziej i jest zazwyczaj mniejsza. Nie jest umiejscowiona tak nisko jak przepuklina pachwinowa skośna.
Powstała przepuklina pogłębia się z czasem. Na początku jest zauważalna jako małe wybrzuszenie, które znika, gdy dziecko jest odprężone. Na tym etapie mówi się o przepuklinie odprowadzalnej, gdyż jej zawartość można bez problemu cofnąć do brzucha (chociaż gulka pojawi się znów po wysiłku). Worek przepuklinowy będzie się stopniowo powiększał, stwarzając zagrożenie. Przepuklina pachwinowa nigdy nie wchłania się samoistnie, dlatego koniecznej jest podjęcie leczenia.
Uwięźnięcie przepukliny pachwinowej
Przepuklina pachwinowa pogłębia się z czasem i może dojść do jej poważnego powikłania - uwięźnięcia. Może się tak stać przy każdym rodzaju przepukliny, choć najczęściej dotyczy to przepuklin skośnych. Mechanizm uwięzienia polega na tym, że gdy fragment jelita (zazwyczaj cienkiego) wysuwa się do worka przepuklinowego, pierścień kanału pachwinowego napina się tak, że blokuje jelitu możliwość powrotu do jamy brzusznej. Fragment przewodu pokarmowego zostaje w ten sposób uwięziony i zaciśnięty, przez co traci drożność, a krew nie może do niego swobodnie dopływać. Może to doprowadzić nawet do martwicy jelita. Pojawiają się objawy niedrożności jelit - wzdęcia, wymioty i pogorszenie stanu dziecka. Jeśli w przepuklinie zostanie uwięziony jajnik, zachodzi ryzyko jego zamartwicy.
Objawem uwięźnięcia przepukliny jest twardy i bolesny guzek. Dziecko reaguje płaczem i zaniepokojeniem. Później pojawia się również zaczerwienienie okolicy pachwiny lub moszny. W takiej sytuacji z dzieckiem trzeba jak najszybciej zgłosić się do lekarza, który będzie próbował wprowadzić zawartość uwięźniętej przepukliny do brzucha i przystąpi do dalszego leczenia.
Leczenie przepukliny pachwinowej
W przypadku stwierdzenia przepukliny pachwinowej (zarówno wrodzonej, jak i nabytej) nie stosuje się innego leczenia niż operacyjne. Możliwe są różne metody przeprowadzania samego zabiegu. Najczęściej wykonywane są tradycyjne zabiegi operacyjne. Przepuklinę można też usuwać metodą laparoskopową, której zaletą jest mniejszy uraz operacyjny, krótszy pobyt w szpitalu i szybszy powrót do sprawności.
Jeśli przepuklina nie ma tendencji do więźnięcia, termin zabiegu zostanie ustalony przez chirurga. Istotny będzie ogólny stan zdrowia dziecka - operację najlepiej zaplanować, gdy pacjent będzie w dobrej formie.
W przypadku przepukliny uwięźniętej operację trzeba przeprowadzić niezwłocznie.
