Witaminy z grupy K to substancje rozpuszczalne w tłuszczach. Witamina K1 (fitochinon), jest naturalną substancją zawartą w roślinach, którą możemy przyswoić pod postacią warzyw. Witamina K2 (menachinon) jest w mięsie, serach i jajach, jest substancją syntetyzowana przez bakterie. U dorosłych witaminę K wytwarzają bakterie zasiedlające jelito grube. Ostatnia z grupy - K3 (menadion) jest substancją syntetyczną, spełniającą funkcję prowitaminy.
Dlaczego witamina K jest taka ważna?
Witamina K jest niezwykle istotna dla prawidłowego krzepnięcia krwi. Zapobiega nadmiernym krwawieniom, które mogą być niezwykle niebezpieczne. Hamuje rozwój niektórych nowotworów i wpływa na gospodarkę wapniową organizmu, stąd jej niedobór może wiązać się ze zbyt niskim uwapnieniem kości (osteoporozą).
Objawy niedoboru witaminy K:
- zaburzenie krzepliwości krwi,
- trudne do opanowania krwawienia wewnętrzne i zewnętrzne,
- skaza krwotoczna u niemowląt (grążąca m.in. krwawieniami do mózgu),
- częste siniaki i wybroczyny na skórze,
- osteoporoza.
Podawanie witaminy K jest konieczne u noworodków
W czasie ciąży płód nie jest w stanie zgromadzić odpowiednio dużych zapasów witaminy K, gdyż substancja ta tylko w niewielkich ilościach przenika przez łożysko. Tuż po urodzeniu dziecku zaczyna brakować witaminy K. Jelita noworodka są jałowe i niedojrzałe. Tworząca się flora bakteryjna w pierwszych miesiącach życia nie jest jeszcze w stanie produkować odpowiedniej ilości witaminy, a w mleku matki jest jej za mało. Dzieci są narażone na wystąpienie skazy krwotocznej.
Noworodkom podaje się jednorazowy zastrzyk z witaminy K (możliwe jest też podanie doustne, jednak to mniej zalecane rozwiązanie).
Dawkowanie witaminy K
Zgodnie z najnowszymi zaleceniami witaminę K otrzymują profilaktycznie noworodki. Standardowo, urodzonym o czasie dzieciom, podaje się ją w szpitalu w formie zastrzyku domięśniowego z 1 mg witaminy K. Niekiedy podaje się po 2 mg doustnie, w kilku dawkach, ale jest to metoda uważana za mniej odpowiednią, gdyż nie daje pewności czy dziecko nie uleje i czy odpowiednia ilość witaminy K zostanie przyswojona przez jego organizm. Podanie doustne stosuje się jako alternatywę zastrzyku w przypadkach, gdy rodzice wyrażają swój sprzeciw lub gdy są przeciwwskazania medyczne - między innymi, gdy dziecko urodziło się przedwcześnie, cierpi na cholestazę lub matka w trakcie ciąży przyjmowała leki wpływające na przyswajanie witaminy K.
W przypadku dzieci urodzonych przed czasem dawki witaminy K podawanej w zastrzyku domięśniowym są uzależnione od ich wagi przy urodzeniu:
- wcześniakom ważącym od 500 g do 1000 g podaje się 0,2 mg witaminy K;
- od 1001 g do 1500 g - 0,3 mg;
- powyżej 1500 g - 0,5 mg.
Zapotrzebowanie na witaminę K
U starszych, zdrowych dzieci nie jest konieczne podawanie witaminy K. Najlepszym jej źródłem będzie zdrowa, zbilansowana dieta. Witamina K znajduje się w zielonych warzywach: szpinaku, sałacie, jarmużu, kapuście, szparagach, brokułach. Zawierają ją mięso, jaja, sery a także truskawki.
Zapotrzebowanie na witaminą K zależy od wieku, wagi i płci. Dzienne normy to:
- niemowlęta - 5-10 µg witaminy K
- młodsze dzieci:
1-3 lata - 15 µg;
4-6 lat - 20 µg;
7-9 lat - 25 µg
- chłopcy:
10-12 lat - 40 µg;
13-15 lat - 50 µg;
16-18 lat - 65 µg
- dziewczynki:
10-12 lat - 40 µg;
13-15 lat - 50 µg;
16-18 lat - 55 µg
- mężczyźni - 65 µg
- kobiety - 55 µg
Witamina K nie wchodzi w skład popularnych suplementów diety. Nie ma ustalonej bezpiecznej górnej dawki spożycia, choć jej nadmiar może wywoływać niepożądane objawy w postaci reakcji alergicznych.
Niedobory witaminy K u dorosłych
Organizm dorosłego człowieka potrafi syntetyzować witaminę K i zazwyczaj przyswaja odpowiednie jej ilości w diecie. U dorosłych niedobór witaminy K jest stanem bardzo rzadkim. Pojawia się u osób z zaburzeniami wchłaniania jelitowego (np. z chorobą Leśniowskiego-Crohna czy zapaleniem jelita grubego). Przyswajanie witaminy K może być też zaburzone na skutek przyjmowania niektórych leków: antybiotyków, obniżających poziom cholesterolu, przeciwzakrzepowych. W takich przypadkach lekarze przepisują specjalne dawki witaminy K.
