Skaza krwotoczna (nazywana też plamicą lub purpurą) to zaburzenie hemostazy, czyli mechanizmu utrzymywania krwi w obrębie naczyń krwionośnych, przejawiające się skłonnością do krwawień w obrębie tkanek i narządów.
Skaza krwotoczna może być wrodzona, albo pojawić się w wyniku niektórych chorób na każdym etapie życia. Może być niebezpieczna, gdyż prowadzi niekiedy do trudnych do opanowania krwawień.
W zależności od tego który z mechanizmów hemostazy jest zaburzony, skazy krwotoczne dzielone są na:
- skazy naczyniowe,
- skazy płytkowe - wynikające z niedoboru płytek krwi,
- skazy osoczowe - wynikające z niedoboru lub braku osoczowych czynników krzepnięcia,
- skazy mieszane (złożone).
Jakie są objawy skazy krwotocznej - co powinno nas zaniepokoić?
- krwawienia bez poważnej przyczyny, np. z nosa,
- pojawianie się siniaków i drobnych czerwonych plamek (wybroczyn) nawet przy lekkich urazach,
- intensywne krwawienie nawet przy drobnych urazach lub w trakcie zabiegów (np. dentystycznych),
- długie i obfite miesiączki u dziewczynek,
- nawracające wylewy domięśniowe.
Skaza krwotoczna - diagnoza
Jeśli zauważymy u dziecka objawy, które budzą podejrzenie skazy krwotocznej, powinniśmy skonsultować się z lekarzem. W trakcie wywiadu lekarskiego będziemy na pewno spytani czy w rodzinie dziecka nie było przypadków stwierdzonej skazy krwotocznej lub podobnych objawów. Aby zdiagnozować skazę krwotoczną konieczne będzie przeprowadzenie badań laboratoryjnych układu krzepnięcia wśród których oznaczona zostanie: liczba płytek krwi, czas krwawienia, czas protombinowy (PT), czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT) i czas trombinowy (TT).
Skaza krwotoczna naczyniowa
Taka postać skazy krwotocznej daje objawy w postaci płaskich lub grudkowatych wykwitów na skórze i błonach śluzowych układu pokarmowego i moczowego, które mogą niekiedy krwawić.
W przypadku wrodzonej naczyniowej skazy krwotocznej (choroby Rendu-Oslera-Webera) charakterystyczne są krwawienia z nosa, krwiomocz i ślady krwi w kale (spowodowane krwawieniami w obrębie układu pokarmowego).
Skazy krwotoczne, które nie mają podłoża genetycznego (nabyte) są spowodowane nadmiernym wysiłkiem , przyjmowanymi lekami lub zmianami hormonalnymi. Zdarza się też, że mają podłoże psychosomatyczne.
Naczyniowe skazy krwotoczne u niemowląt mogą przyjmować formę płaskich naczyniaków, które w większości przypadków wchłaniają się same i nie są groźne dla zdrowia. Niekiedy nie zmniejszają się z wiekiem dziecka i konieczne jest leczenie poprzez naświetlanie.
Skaza krwotoczna płytkowa
Przy skazie krwotocznej płytkowej nieprawidłowości dotyczą trombocytów, czyli płytek krwi, odpowiedzialnych za jej krzepnięcie.
Niedobór trombocytów (małopłytkowość) może być wrodzona - wówczas konieczny jest przeszczep komórek krwiotwórczych i przetaczanie krwi. Jeśli jest to przypadłość nabyta, wówczas leczenie polega na wyeliminowaniu lub wyleczeniu przyczyny skazy krwotocznej. Może również zajść potrzeba przetaczania krwi.
Skaza krwotoczna osoczowa
Skaza krwotoczna osoczowa występuje, gdy w krwi brakuje czynników krzepnięcia, jest ich zbyt mało albo są nadmiernie zużywane. Wrodzonymi skazami krwotocznymi osoczowymi są hemofilia i choroba von Willebranda.
Hemofilia objawia się krwawieniami do stawów, mięśni, w obrębie przewodu pokarmowego, krwawieniami wewnątrzczaszkowymi, a także spowodowanymi zranieniami lub zabiegami chirurgicznymi.
Rzadką, dziedziczną formą skazy krwotocznej jest Choroba von Willebranda. Postępowanie w tej chorobie jest podobne jak w przypadku hemofilii - należy zapobiegać krwawieniom i podawać leki hamujące krwawienie. Charakterystycznymi objawami są: krwawienia z dziąseł i nosa, krwawienia do przewodu pokarmowego, wylewy krwi do stawów i mięśni, krwotoki przy urazach i zabiegach chirurgicznych a także długie krwawienia miesiączkowe.
Jak wygląda leczenie skazy krwotocznej?
Chory powinien być pod stałą kontrola specjalisty i okresowo badać krew. Ważne jest hamowanie krwotoków i uzupełnianie żelaza. W okresie bezobjawowym nie jest konieczne leczenie, trzeba jednak unikać urazów i ryzykownych aktywności.
Co robić w przypadku urazu u dziecka ze skazą krwotoczną?
Jeśli mamy świadomość zaburzeń krzepliwości krwi u dziecka, powinniśmy mieć przygotowany zimny opatrunek uciskowy, który wykorzystamy w przypadku urazu. Dziecko trzeba niezwłocznie przewieźć do szpitala, gdzie lekarze będą umieli zatrzymać krwotok i udzielić niezbędnej pomocy.
