Skaza krwotoczna (nazywana też plamicą lub purpurą) to zaburzenie hemostazy, czyli mechanizmu utrzymywania krwi w obrębie naczyń krwionośnych, przejawiające się skłonnością do krwawień w obrębie tkanek i narządów.
Skaza krwotoczna może być wrodzona, albo pojawić się w wyniku niektórych chorób na każdym etapie życia. Może być niebezpieczna, gdyż prowadzi niekiedy do trudnych do opanowania krwawień.
W zależności od tego który z mechanizmów hemostazy jest zaburzony, skazy krwotoczne dzielone są na:
Jeśli zauważymy u dziecka objawy, które budzą podejrzenie skazy krwotocznej, powinniśmy skonsultować się z lekarzem. W trakcie wywiadu lekarskiego będziemy na pewno spytani czy w rodzinie dziecka nie było przypadków stwierdzonej skazy krwotocznej lub podobnych objawów. Aby zdiagnozować skazę krwotoczną konieczne będzie przeprowadzenie badań laboratoryjnych układu krzepnięcia wśród których oznaczona zostanie: liczba płytek krwi, czas krwawienia, czas protombinowy (PT), czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT) i czas trombinowy (TT).
Taka postać skazy krwotocznej daje objawy w postaci płaskich lub grudkowatych wykwitów na skórze i błonach śluzowych układu pokarmowego i moczowego, które mogą niekiedy krwawić.
W przypadku wrodzonej naczyniowej skazy krwotocznej (choroby Rendu-Oslera-Webera) charakterystyczne są krwawienia z nosa, krwiomocz i ślady krwi w kale (spowodowane krwawieniami w obrębie układu pokarmowego).
Skazy krwotoczne, które nie mają podłoża genetycznego (nabyte) są spowodowane nadmiernym wysiłkiem , przyjmowanymi lekami lub zmianami hormonalnymi. Zdarza się też, że mają podłoże psychosomatyczne.
Naczyniowe skazy krwotoczne u niemowląt mogą przyjmować formę płaskich naczyniaków, które w większości przypadków wchłaniają się same i nie są groźne dla zdrowia. Niekiedy nie zmniejszają się z wiekiem dziecka i konieczne jest leczenie poprzez naświetlanie.
Przy skazie krwotocznej płytkowej nieprawidłowości dotyczą trombocytów, czyli płytek krwi, odpowiedzialnych za jej krzepnięcie.
Niedobór trombocytów (małopłytkowość) może być wrodzona - wówczas konieczny jest przeszczep komórek krwiotwórczych i przetaczanie krwi. Jeśli jest to przypadłość nabyta, wówczas leczenie polega na wyeliminowaniu lub wyleczeniu przyczyny skazy krwotocznej. Może również zajść potrzeba przetaczania krwi.
Skaza krwotoczna osoczowa występuje, gdy w krwi brakuje czynników krzepnięcia, jest ich zbyt mało albo są nadmiernie zużywane. Wrodzonymi skazami krwotocznymi osoczowymi są hemofilia i choroba von Willebranda.
Hemofilia objawia się krwawieniami do stawów, mięśni, w obrębie przewodu pokarmowego, krwawieniami wewnątrzczaszkowymi, a także spowodowanymi zranieniami lub zabiegami chirurgicznymi.
Rzadką, dziedziczną formą skazy krwotocznej jest Choroba von Willebranda. Postępowanie w tej chorobie jest podobne jak w przypadku hemofilii - należy zapobiegać krwawieniom i podawać leki hamujące krwawienie. Charakterystycznymi objawami są: krwawienia z dziąseł i nosa, krwawienia do przewodu pokarmowego, wylewy krwi do stawów i mięśni, krwotoki przy urazach i zabiegach chirurgicznych a także długie krwawienia miesiączkowe.
Chory powinien być pod stałą kontrola specjalisty i okresowo badać krew. Ważne jest hamowanie krwotoków i uzupełnianie żelaza. W okresie bezobjawowym nie jest konieczne leczenie, trzeba jednak unikać urazów i ryzykownych aktywności.
Jeśli mamy świadomość zaburzeń krzepliwości krwi u dziecka, powinniśmy mieć przygotowany zimny opatrunek uciskowy, który wykorzystamy w przypadku urazu. Dziecko trzeba niezwłocznie przewieźć do szpitala, gdzie lekarze będą umieli zatrzymać krwotok i udzielić niezbędnej pomocy.