Anemia (niedokrwistość) u dzieci - przyczyny, najczęstsze objawy, zapobieganie anemii

Anemia to poważny problem zdrowotny. Zanim pokażą ją wyniki rutynowych badań, dostrzeżenie u dziecka typowych objawów może przyspieszyć diagnozę.

Anemia to często występujące zaburzenie krwi. Polega ona na spadku ilości zdrowych erytrocytów we krwi poniżej poziomu uważanego za normę. Ponieważ to czerwone krwinki zawierają hemoglobinę, odpowiedzialną za transport tlenu z płuc po całym organizmie, taki stan powoduje poważne konsekwencje zdrowotne. Może występować samoistnie lub być objawem innej choroby.

U małych dzieci niedokrwistość może prowadzić do spowolnienia rozwoju. Niezdiagnozowana i nieleczona anemia może się skończyć powikłaniami w postaci powiększenia śledziony i żółtaczki.

Typowe objawy anemii to:

  • blada cera i jaśniejszy kolor ust,
  • ogólne osłabienie,
  • drażliwość,
  • przyspieszona akcja serca,
  • obniżenie koncentracji,
  • zawroty głowy.

Te symptomy u dziecka łatwo jest przeoczyć, lub przypisać je okresowemu przemęczeniu, niewyspaniu, osłabieniu po chorobie. U niemowląt pierwszymi objawami anemii są pogorszenie apetytu i wolniejsze przybierania na wadze.

Przyczyny anemii mogą być różne. Generalnym powodem spadku ilości erytrocytów może być:

  • nadmierne niszczenie czerwonych krwinek,
  • utrata krwi,
  • zbyt mała produkcja czerwonych krwinek.

U dzieci spadek liczby erytrocytów może wynikać z:

  • błędów dietetycznych (niedobór żelaza lub witamin niezbędnych do jego syntezy),
  • niedawnych infekcji,
  • wpływu toksyn,
  • zażywania leków mających wpływ na morfologię krwi,
  • chorób układu trawiennego, zaburzających wchłanianie niezbędnych składników (np. celiakii),
  • niektórych chorób nowotworowych.

Dobór metody leczenie anemii zależy od jej przyczyny.

Przy podejrzeniu niedokrwistości ważne są 3 parametry oznaczane w badaniu krwi stężenie hemoglobiny (Hb), hematokryt (Ht) - stosunek objętości krwinek do objętości całkowitej krwi, liczba erytrocytów (krwinek czerwonych RBC).

Wyróżnia się różne typy niedokrwistości, w zależności od tego jaka jest jej przyczyna:

  • anemia megaloblastyczna - wywołana niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego,
  • anemia związana z niedoborem żelaza,
  • anemia aplastyczna,
  • sferocytoza,
  • talasemia,
  • niedobór enzymów szlaku glikolizy,
  • anemia sierpowata (niedokrwistość sierpowatokrwinkowa),
  • niedokrwistość hemolityczna autoimmunologiczna,
  • niedokrwistość hemolityczna związana z konfliktem serologicznym.

Niedokrwistość z niedoboru żelaza, witamin z grupy B lub kwasu foliowego

Niedokrwistość wywołana niedoborem żelaza jest najczęstszym typem anemii u dzieci. Przy niedoborze żelaza organizm nie produkuje wystarczającej ilości erytrocytów. Z kolei niedobór witamin z grupy B, jak i  kwasu foliowego zaburza wchłanianie żelaza zawartego w pokarmach.

Przyczyną takiej sytuacji może być zbyt uboga w żelazo, żelazo może być źle wchłaniane lub w zbyt dużych ilościach wytracane z organizmu. Niedobór żelaza pojawia się najczęściej u dzieci przed 2. rokiem życia. Wiąże się to ze zbyt dużą ilością mleka w diecie. Kolejnym etapem rozwoju dziecka, na którym rośnie ryzyko wystąpienia anemii z niedoboru żelaza jest okres dojrzewania u dziewczynek. Pojawianie się miesiączek i związanej z nimi utraty krwi, oznacza większe zapotrzebowanie na żelazo.

Czy istnieje dieta mamy karmiącej?

Anemia spowodowana utratą krwi

Różnego rodzaju krwawienia - spowodowane urazem lub zabiegiem chirurgicznym, zaburzenie krzepliwości krwi lub długotrwałe krwawienia związane z niektórymi chorobami mogą prowadzić do anemii. Aby jej zapobiec trzeba pamiętać o większym zapotrzebowaniu na żelazo w takich okresach.

Anemia hemolityczna - spowodowana niszczeniem krwinek czerwonych

Anemia może występować, gdy organizm zbyt wcześnie niszczy własne czerwone krwinki a szpik kostny nie jest w stanie na czas uzupełniać ich ilości. Może być to spowodowane infekcją lub przyjmowaniem niektórych leków. Niekiedy niszczenie komórek krwi jest spowodowane niewłaściwym funkcjonowaniem układu autoimmunologicznego, który zaczyna je atakować. Najczęstszymi typami anemii hemolitycznej o podłożu genetycznym są: anemia sierpowata, talasemia oraz dziedziczna sferocytoza.

Niedokrwistość związana z niedostateczną produkcją czerwonych krwinek

Gdy szpik kostny dziecka nie produkuje odpowiedniej ilości erytrocytów mamy do czynienia z anemią aplastyczną. Powodem mogą być infekcje lub przyjmowane leki np. antybiotyki. Anemia aplastyczna występuje też przy niektórych ciężkich chorobach genetycznych, przewlekłych i nowotworach dziecięcych.

Fizjologiczna anemia u niemowląt

W trakcie ciąży dziecko pobiera żelazo z organizmu matki i jeśli tylko w diecie mamy nie jest zbyt mało tego pierwiastka to noworodek urodzony o czasie przychodzi na świat z jego zapasem na 6 miesięcy.

Około 2. miesiąca życia u dzieci zauważany jest przejściowy spadek ilości czerwonych krwinek nazywany anemią fizjologiczną noworodków (nie wymagającą leczenia).

Naturalny pokarm jest ubogi w żelazo a zapasy zgromadzone w życiu płodowym wyczerpują się w 3.-6. miesiącu i u niemowlęcia pojawia się niedobór oraz spowodowana nim anemia. W tym okresie ważna jest odpowiednia dieta karmiącej mamy lub dobór dobrej mieszanki. Szczególnie niekorzystne jest podawanie dzieciom mleka krowiego, które zaburza wchłanianie żelaza.

Zapobieganie anemii

Nie wszystkim typom anemii u dzieci jesteśmy w stanie zapobiegać, ale w przypadku anemii spowodowanej niedoborem żelaza, witamin z grupy B lub kwasu foliowego możemy zadbać o odpowiednią dietę lub wspomóc się suplementacją.

Mleko modyfikowane podawane najmłodszym powinno być wzbogacane żelazem. Dla dzieci przed pierwszym rokiem życia niewskazane jest spożywanie mleka krowiego. W jadłospisie starszych dzieci nie powinno zabraknąć produktów pełnoziarnistych, czerwonego mięsa, jaj, zielonych i żółtych warzyw oraz pomidorów.

Więcej o:
Copyright © Agora SA