Zazwyczaj afty nie stanowią zagrożenia dla zdrowia dziecka, ale bywają bardzo bolesne i mogą utrudniać maluchowi jedzenie i picie, co staje się poważnym problem. Afty stają się ogromną przeszkodą także przy myciu zębów a nawet mówieniu. Dziecko staje się marudne i płaczliwe. Choć nie mamy lekarstwa, które przyniosłoby natychmiastową ulgę, to możemy różnymi metodami łagodzić dolegliwości i starać się zapobiec nawrotom aftowego zapalenia jamy ustnej.
Jak wyglądają afty?
Afty to zmiany w jamie ustnej, w formie niedużych białych ubytków, otoczonych czerwoną obwódką, występujące na śluzówce wyściełającej wewnętrzną stronę policzków, czasem też na języku i podniebieniu. Ich pojawieniu się może towarzyszyć powiększenie węzłów chłonnych.
Można wyróżnić różne typy aft:
- Afty małe (afty Mikulicza) - są drobne, zaledwie kilkumilimetrowe i utrzymują się przez około 10-14 dni. Często zdarzają się ich nawroty, ale jeśli pojawiają się w jamie ustnej częściej niż co 3 miesiące, trzeba skonsultować się z lekarzem.
- Afty duże (afty Suttona) - to nieregularne w kształcie zmiany, które obejmują większy obszar śluzówki jamy ustnej (ponad centymetrowy) i sięgają głębiej, przez co są bardziej bolesne. Mogą pojawiać się także na podniebieniu miękkim lub na ściance gardła. Dodatkowo chory może odczuwać objawy ogólnoustrojowe - osłabienie i powiększenie węzłów chłonnych. Afty duże mogą dokuczać nawet przez kilka tygodni, a na ich miejscu mogą tworzyć się blizny.
- Afty opryszczkopodobne - wywołane wirusem opryszczki Herpes simplex - występują licznie ale są drobne.
Co powoduje afty?
Przyczyny tworzenia aft (poza zmianami spowodowanymi przez wirusa opryszczki) nie są dokładnie poznane. Uważa się, że najczęściej powodować je mogą:
- zranienia w jamie ustnej - często cierpią na nie dzieci noszące niewygodny aparat ortodontyczny lub nawykowo przygryzające policzki, afty mogą tworzyć się też w miejscu drobnych uszkodzeń śluzówki wywołanych zadrapaniem paznokciem lub zabawką, czy nieumiejętnym używaniem szczoteczki do zębów;
- osłabienie układu odpornościowego - często afty pojawiają się u dzieci, które niedawno chorowały albo ząbkują;
- zaburzenia autoimmunologiczne;
- stres;
- niedobory witaminy B12, cynku, żelaza lub kwasu foliowego;
- stany zapalne w obrębie układu pokarmowego;
- alergie kontaktowe na pokarm;
- u starszych dzieci i dorosłych pojawienie się aft może być reakcją na SLS (Sodium Lauryl Sulfate - laurylosiarczan sodu), który jest składnikiem spieniającym w większości past do zębów.
Skłonność do nawracających aft jest przypadłością dziedziczną.
Jak łagodzić dolegliwości przy aftach u dzieci?
Dziecko, które cierpi z powodu aftowego zapalenia jamy ustnej powinno unikać drażniących, a więc gorących, kwaśnych i ostrych pokarmów. Pomocne może być ssanie kostek lodu i ulubiona forma terapii wszystkich maluchów - zastąpienie innych przekąsek lodami.
Miejscowo na ranki można stosować różne żele o działaniu przeciwbólowym i osłaniającym oraz płukanki łagodzące stany zapalne. Powinniśmy też zadbać o podniesienie odporności dziecka.
Afty u niemowląt
Afty to częsta infekcja jamy ustnej u niemowląt. Przyczyną może być wirus, który przenosi się przez pocałunki. Najczęstszą przyczyną aft u małych dzieci jest kontakt z wirusem opryszczki. To bardzo rozpowszechniony wirus - większość osób jest jego nosicielami. Niemowlęta, których układ odpornościowy nie jest jeszcze dojrzały, nie potrafią sobie z nim radzić. Dorośli, w których organizmie znajduje się wirus, nawet gdy nie mają objawów w postaci opryszczki wargowej mogą zarazić nim niemowlę. Ze względu na takie ryzyko dzieci nie powinno się nigdy całować w usta. Wirus opryszczki jest szczególnie niebezpieczny dla wcześniaków, noworodków i dzieci z zaburzeniami odporności.
U większości niemowląt objawy aftowego zapalenia jamy ustnej utrzymują się przez około 7-10 dni.
Objawy aftowego zapalenia jamy ustnej u niemowląt
Afty są dla dzieci bardzo dokuczliwe. Niemowlę czuje ból i ma kłopoty ze ssaniem i przyjmowaniem wszelkich pokarmów. Często przy aftowym zapaleniu jamy ustnej oprócz objawów miejscowych pojawia się także gorączka i złe samopoczucie, zdarza się również nieprzyjemny zapach z ust i wymioty. U niemowląt afty stają się niebezpieczne, gdy z ich powodu dziecko nie może ssać piersi i zaczyna się odwadniać.
Leczenie aft u niemowląt
Gdy dolegliwości związane z aftowym zapaleniem jamy ustnej są bardzo nasilone, powinniśmy zgłosić się po pomoc do pediatry. Lekarz może zalecić preparat do smarowania zmian, który złagodzi ból i pozwoli dziecku na swobodniejsze jedzenie i picie. Można również podawać niemowlęciu leki przeciwgorączkowe. W cięższych przypadkach stosuje się także leki antywirusowe.
Pojawienie się aft w buzi niemowlęcia, może mieć też inne przyczyny niż infekcja. Mogą być spowodowane obniżeniem odporności, ale też być sygnałem innych poważnych zaburzeń np. alergii lub chorób autoimmunologicznych, dlatego trzeba dokładnie obserwować objawy i częstotliwość nawrotów, by ustalić jaki czynnik powoduje dolegliwości dziecka.
