Alergia pokarmowa u dzieci i niemowląt

Alergia pokarmowa powoduje nie tylko kolki, biegunki i wysypki, lecz także utrudnia prawidłowy rozwój dziecka. Nie lekceważmy objawów, alergia pokarmowa może spowodować nawet wstrząs anafilaktyczny.

Alergia pokarmowa - objawy

Objawy alergii pokarmowej mogą się pojawić nawet u niemowląt karmionych wyłącznie piersią, bo alergeny z pokarmu przenikają do mleka matki. Jakie objawy powinny zaniepokoić rodziców? Mogą to być ustawiczne kolki, biegunka, wysypka zlewająca się w większe plamy, zbyt powolne przybieranie na wadze, śluz lub krew w stolcu. Jak diagnozować alergię pokarmową i dowiedzieć się, który składnik wywołuje problem?

Alergia pokarmowa u niemowląt - diagnozowanie

Walki z alergią nie zaczyna się od eliminowania produktów, lecz od starannej obserwacji i ustalenia zależności pomiędzy tym, co je mama, a momentem, gdy u malucha pojawiają się objawy alergii pokarmowej. U niemowląt niełatwo ustalić, co wywołuje alergię pokarmową, choć najczęściej winowajcą jest mleko krowie lub jajka, a konkretnie zawarte w nich białka. Konieczna będzie konsultacja z lekarzem, który musi przeprowadzić dokładny wywiad z rodzicami, zwłaszcza z matką, jeśli ta karmi piersią.

Dopiero wtedy, po zbadaniu objawów alergii pokarmowej u niemowlaka, pod kontrolą lekarza, eliminuje się konkretne produkty. Ważne, żeby dieta nadal była dobrze zbilansowana i dostarczała wszystkich potrzebnych składników odżywczych.

Alergia pokarmowa - testy

Do pierwszego roku życia u dzieci nie stosuje się testów na przeciwciała – ani z krwi, ani skórnych. Gdy trudno w trakcie wywiadu ustalić, które produkty mogą uczulać niemowlę, można wykonać test prowokacyjny. W trakcie takiego testu na alergię pokarmową dziecku (lub matce karmiącej piersią) podaje się podejrzewany o wywoływanie alergii produkt – jednak ze względu na niebezpieczeństwo wystąpienia silnych objawów, a nawet wstrząsu anafilaktycznego, trzeba koniecznie wykonywać test pod kontrolą lekarza.

U dzieci często diagnozuje się „skazę białkową”, czyli alergię na białka mleka. Często zaleca się wówczas przejście z mleka matki na mleko modyfikowane. Jednak zanim podejmiemy taką decyzję, trzeba koniecznie wyczerpać wszystkie możliwości zidentyfikowania konkretnego alergenu. Gdy dziecko zaczyna już jeść inne pokarmy, nowe produkty należy wprowadzać do diety ostrożnie, obserwując, czy nie pojawi się niepożądana reakcja.

Alergia pokarmowa u dzieci powyżej pierwszego roku życia

Kiedy nasz maluch ma już przynajmniej rok i pojawią się objawy świadczące o alergii pokarmowej, można wykonać testy alergiczne. Jednak tak samo jak u niemowląt, podstawą jest obserwacja i wywiad przeprowadzany przez lekarza specjalistę. Testy to jedynie uzupełnienie diagnostyki.

Testy na alergię pokarmową polegają na zbadaniu obecności przeciwciał we krwi lub reakcji na skórze, która też związana jest z działaniem naszego układu odpornościowego. Alergia pokarmowa to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na jakiś składnik naszej diety, który u większości dzieci i dorosłych nie wywołuje negatywnych efektów. Nie należy alergii mylić z nietolerancją pokarmową, która nie jest związana z układem odpornościowym.

Alergenami są zazwyczaj konkretne białka zawarte w określonych produktach spożywczych (np. białko kazeina w mleku). Ich obecność we krwi wywołuje odzew ze strony układu odpornościowego. Może to być szybka reakcja (pojawiają się przeciwciała IgE), często połączona z ze zmianami skórnymi (plamy na twarzy, szyi, górnej części ciała) i bólem brzucha; może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, a w konsekwencji nawet śmierci. Jeśli reakcja jest oddalona w czasie (12-48 godzin) i ma nieswoiste objawy, we krwi podwyższa się poziom przeciwciał IgG. Taką alergię pokarmową znacznie trudniej zdiagnozować jedynie poprzez obserwację. Niepokojące są takie objawy jak nieprawidłowy rozwój dziecka, przewlekłe zaparcia lub biegunki, problemy skórne (w tym atopowe zapalenie skóry), stałe zmęczenie i zły nastrój.

O ile testy IgE zrobimy łatwo w wielu miejscach, to testy IgG są trudniej dostępne. Zawsze muszą być przeprowadzone w wyspecjalizowanych laboratoriach, ważne też, żebyśmy sprawdzili, czy są certyfikowane i mają walidację – inaczej będą po prostu niewiarygodne. Nie korzystajmy z testów domowych – mogą wprowadzić nas w błąd. Podjęta na ich podstawie decyzja o zmianie diety może raczej zaszkodzić niż pomóc.

Alergia pokarmowa u dzieci i dorosłych – czy z tego się wyrasta?

Alergia pokarmowa dotyczy mniej więcej 4-8 proc. dzieci. Maluchy najczęściej są uczulone na mleko krowie i jajka, często zdarzają się też alergie na zboża i cytrusy. Dobra wiadomość jest taka, że z większości alergii się po prostu wyrasta, co oznacza, że produkty, które uczulają dzieci, nie wywołują już alergii pokarmowej u dorosłych. Jednak nie można lekceważyć objawów alergii. Po zdiagnozowaniu przyczyny zawsze należy stosować przez kilka lat dietę eliminacyjną. Nieleczona alergia może powodować tzw. marsz alergiczny – np. przejście alergii pokarmowej w alergię wziewną. Związane jest to z tym, że jeden alergen (który nie został wyeliminowany z diety) powoduje zaburzenia działania układu odpornościowego (który pozostaje stale w stanie „podwyższonego pogotowia”), co może prowadzić do uznania „za wroga” kolejnych substancji.

Czy można się chronić przed alergią pokarmową? Na pewno już u maluchów warto zadbać o odporność organizmu, budowanie właściwej flory jelitowej (min. poprzez spożywanie naturalnych probiotyków zawartych m.in. w produktach fermentowanych) i unikanie wysokoprzetworzonej żywności. Na alergię bardziej narażone są wcześniaki i dzieci osób, które same mają alergię.

Przeczytaj także:

Więcej o:
Copyright © Agora SA