Zez u niemowlaków i dzieci

Zez - co to jest? Tak określamy stan, w którym oczy chorego nie są ustawione równolegle. Z nieprawidłowym ustawieniem oczu wiążą się różne zaburzenia widzenia, np. niedowidzenie na chore oko, problemy z widzeniem przestrzennym lub widzenie podwójne. Zez może być wrodzony, ale również powstać na skutek urazu i uszkodzenia nerwów (zez porażenny) lub infekcji (zez pozapalny). Zez może być spowodowany chorobami gałki ocznej lub oczodołu, mięśni poruszających gałką oczną lub nerwów zawiadujących tymi mięśniami. Przyczyną zeza mogą być też choroby ośrodkowego układu nerwowego. Oczy mogą być skierowane na stałe w kierunku skroni (zez rozbieżny), w stronę nosa (zez zbieżny) lub w dwóch przeciwstawnych kierunkach (zez naprzemienny).

Zez ukryty, zez akomodacyjny i zez jawny

Zez ukryty ujawnia się tylko pod wpływem stresu, dużego wysiłku, choroby – i szacuje się, że występuje nawet u 50 proc. osób. Zez akomodacyjny związany jest dostosowaniem się do patrzenia na przedmioty z różnej odległości – często ludzie zaczynają zezować przy przyglądaniu się czegoś z bliska. Zez jawny dotyka mniej więcej 4-5 proc. dzieci, częściej zdarza się u wcześniaków. Zawsze wymaga konsultacji. Nieleczony utrudnia rozwój dziecka, może prowadzić do trwałego niedowidzenia, a nawet utraty wzroku – a skutków nie da się nadrobić w późniejszym wieku, bo skuteczne leczenie zeza możliwe jest tylko u małych dzieci. U dorosłych upośledzenie widzenia związane z zezem ogranicza wybór wykonywanych zawodów.

Zez u niemowlaka i starszych dzieci

Jeśli zauważymy u dziecka „uciekające oko”, nie wpadajmy od razu w panikę. Nie każdy zez jest prawdziwym zezem. Czasem to tzw. zez pozorny, czyli wygląd wynikający z układu twarzy, a nie z wady rozwojowej. Zez dość często zdarza się u noworodków. Ich mięśnie nie są jeszcze dostatecznie rozwinięte i niemowlę nie utrzymuje gałek ocznych w odpowiednim miejscu.

Jednak konsultacja okulisty jest niezbędna, jeśli problemy się utrzymują. Wybierzmy się na wizytę u lekarza, jeśli dziecko skończy sześć miesięcy, ma widocznego zeza, a w dodatku nie jest w stanie utrzymać wzroku w jednym kierunku i wodzić oczami za przedmiotem. Starsze dzieci często mrużą oczy, przekrzywiają główkę lub przymykają jedno oko podczas przyglądania się jakiemuś przedmiotowi – to także objawy problemów z widzeniem wywołanych zezem.

Pamiętajmy też o kontrolach okulistycznych. Dziecko powinien zbadać lekarz okulista w wieku 2-4 lat i później w 6-7 roku życia.

Zez - badanie

Zez u niemowląt badany jest najczęściej za pomocą skiaskopii, czyli skierowaniem strumienia światła na oko i obserwowaniem reakcji źrenicy. Zez u dzieci starszych rozpoznawany jest przez poprzez pokazywanie im serii obrazków i obserwowaniu przez lekarza, jak dziecko je postrzega. Przy okazji takich badań sprawdza się także potencjalną wadę wzroku i określa, jakie szkła korekcyjne będą potrzebne.

Zez – poważne konsekwencje

Zez u niemowlaków może prowadzić do opóźnienia w rozwoju. Dziecko, które nie widzi poprawnie, ma problemy z rozpoznawaniem i rozróżnieniem kształtów, wolniej zaczyna się poruszać, gorzej siada i chodzi, ma większe problemy z nauką w późniejszym wieku. Im wcześniej rozpoczniemy leczenie, tym większą szansę dajemy dziecku na trwałe wyleczenie.

Lekarze przyjmują, że zez u dziecka najlepiej skorygować przed szóstym rokiem życia – im wcześniej, tym lepiej, natychmiast po odkryciu wady. Po ukończeniu dziesięciu lat pełna korekcja prawie na pewno będzie niemożliwa. Nieleczony zez ma też tendencję do pogłębiania się.

Zez – jak go leczyć?

Podczas diagnostyki lekarz okulista dostosuje rodzaj i długość terapii do rodzaju zeza i stopnia zaburzenia. Leczenie może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Najczęściej polega na zasłonieniu jednego oka, tak aby zmusić mięśnie słabszego do bardziej intensywnej pracy. Lekarz zaleci też odpowiednie ćwiczenia, aby wspomóc mięśnie oka w prawidłowym rozwoju.

Zez ukryty zasadniczo nie wymaga żadnej reakcji, ale jeśli łączy się z bólami głowy, lekarz może zalecić noszenie okularów pryzmatycznych. Zeza można też korygować wstrzykując toksynę botulinową, która zmniejsza napięcie odpowiednich mięśni.

Przy pewnych typach zeza konieczne może być leczenie chirurgiczne. Chociaż wizja zabiegu może być straszna (często bardziej dla rodzica niż dziecka), taka korekcja może okazać się jedynym sposobem na trwałe skorygowanie wady. Po zabiegu wzrok wróci do normy, a dziecko będzie mogło prawidłowo się rozwijać.

Przeczytaj także:

• Jak się rozwija zmysł wzroku
• Czy oglądanie telewizji może doprowadzić do zeza?