Badanie noworodka

Ktoś zupełnie nieprzygotowany (i pozbawiony dawki euforycznych hormonów) na widok czerwonego, pomarszczonego ciałka, spłaszczonej głowy i lekkiego zeza u noworodka byłby pewnie daleki od zachwytu. Ale lekarz, który zbada dziecko w pierwszych godzinach jego życia, wie, że to wszystko jest zupełnie normalne. Spokojnie i metodycznie sprawdzi, czy mały człowiek jest zdrowy i czy prawidłowo reaguje na sygnały otaczającego je świata.

Brzuszek

Lekarz sprawdzi, czy nerki, wątroba, śledziona i pęcherz malucha są właściwego rozmiaru i na właściwym miejscu. Duża nerka może świadczyć o zablokowaniu dróg moczowych, ale tę wadę udaje się ujawnić jeszcze przed urodzeniem dziecka, w czasie badania USG. Powiększonej wątrobie czy śledzionie świadczącej o wrodzonej infekcji towarzyszą zazwyczaj także inne objawy. Powiększony pęcherz oznacza, że nerki pracują normalnie, ale przy ujściu dróg moczowych powstał jakiś zator. Lekarz zapyta cię, czy dziecko zrobiło siusiu. Silny strumień moczu jest znakiem, że nerki i pęcherz funkcjonują prawidłowo. Anemiczne kapanie oznaczałoby, że coś jest nie tak.

Główka

Może być po porodzie nieco zniekształcona. Czasami wydaje się nawet bardziej spiczasta niż okrągła, bo tak układają się miękkie kości czaszki, ułatwiając jej przejście przez wąski kanał rodny. Lekarz obejrzy ją dokładnie, zmierzy jej obwód i zbada wielkość ciemiączka - miękkiego miejsca powyżej czoła, między kośćmi czaszki, które zarasta dopiero między 9. a 18. miesiącem życia.

Kręgosłup

Neonatolog położy rozebrane dziecko na brzuszku, dokładnie obejrzy kręgosłup i przesunie wzdłuż niego palcem. Zwróci uwagę na ewentualne guzki, wgłębienia, dziwnie owłosione łatki i znamiona, które mogłyby wskazywać na jakąś ukrytą nieprawidłowość.

Mięśnie

Gdy noworodek leży na plecach, ramiona i nóżki powinien mieć lekko ugięte i symetrycznie rozłożone na boki. Główkę zwykle odwraca w jedną stronę.

Gdy lekarz podciągnie go za rączki do pozycji siedzącej, główka nie powinna całkiem bezwładnie polecieć do tyłu. Położone na brzuszku potrafi unieść główkę na kilka sekund.

Narządy płciowe

Jeśli masz synka, lekarz obejrzy jego siusiaka i upewni się, czy dziurka tak jak trzeba znajduje się na koniuszku żołędzi. Następnie delikatnie sprawdzi, czy oba jądra znajdują się w mosznie. Niekiedy zdarza się, że jest tam tylko jedno. Drugie zstąpi później, prawdopodobnie jeszcze zanim chłopiec skończy trzy miesiące.

Jeśli masz córeczkę, lekarz sprawdzi wielkość jej łechtaczki i ujście pochwy. Często wydobywa się z niej biała wydzielina, a czasem może wystąpić nawet krwawienie. To skutek obecności w organizmie hormonów mamy. Dolegliwości te ustaną najpóźniej po kilku dniach.

Nogi i stopy

Neonatolog obejrzy, jak maluch kopie, by sprawdzić, czy obie nóżki poruszają się symetrycznie i jak się zginają w kolanach. Stopy są często zwrócone do wewnątrz, a palce się krzyżują - to dlatego, że było im ciasno przed urodzeniem. Wcześniak może mieć trudności ze zginaniem kolan, ale znikną one, gdy dziecko będzie mogło swobodnie wymachiwać nóżkami. Staraj się więc nie ograniczać mu ruchów.

Jeśli lekarz dopatrzy się w stopach twego dziecka szpotawości (stopy chorobliwie zwrócone do wewnątrz), potrzebna będzie pomoc ortopedy.

Oczy

Niemowlęta zwykle otwierają oczy, kiedy ssą. Dlatego lekarz, badając noworodkowi oczy, może włożyć mu do buzi palec dziecka. Przy okazji sprawdzi, czy dziecko potrafi dobrze ssać.

Noworodki często mają oczy sklejone niewielką ilością żółtej ropy. To nic groźnego. Wystarczy regularnie przemywać oczy wacikiem zmoczonym w roztworze soli fizjologicznej lub w chłodnej przegotowanej wodzie. Białka oczu mogą być przekrwione na skutek podwyższenia ciśnienia w naczyniach krwionośnych podczas narodzin. Po paru dniach zbieleją. Może się też zdarzyć u malucha i nieco większy wylew, wtedy wchłania się on dłużej.

Pępek

Po porodzie pępowinę spina się plastikową klamerką około 2 cm od pępka. W czasie badania lekarz upewni się, czy okolica pępka jest czysta i sucha i czy nic nie wskazuje na rozwijającą się infekcję. Trzeciego dnia po urodzeniu klamerka zostanie zdjęta. Resztka pępowiny powoli uschnie, stwardnieje i ściemnieje, a po czterech-dziesięciu dniach - jeśli jest właściwie pielęgnowana - odpadnie.

Serce, płuca, krążenie

Dziecko, które jest całe różowe, zwykle ma zdrowe serce i prawidłowe krążenie krwi. Jeśli oddycha spokojnie i regularnie, nie chrząka i nie wciąga głośno powietrza, świadczy to o zdrowym systemie oddechowym.

Lekarz posłucha serca przez stetoskop i sprawdzi, czy bije ono we właściwym tempie, czyli od 100 do 160 razy na minutę - dwa razy szybciej niż u dorosłego. Dotknie dziecko w okolicy pachwin, by wyczuć puls w tętnicach, które doprowadzają krew do nóg. Zbada w ten sposób, czy sprawnie pracuje aorta - główna tętnica dostarczająca krew z serca do reszty ciała.

W pierwszych dwóch dniach życia bardzo częste są szmery w sercu przypominające szum niespokojnej wody w rwącym górskim potoku. Na szczęście w 99 przypadkach na 100 znikają później bez śladu.

Skóra

Tuż po narodzinach jest raczej czerwona, potem stopniowo jaśnieje i staje się różowa. Lekarz przyjrzy się jej dokładnie i delikatnie naciśnie (powinna zbieleć, a po dwóch, trzech sekundach znów się zaróżowić). Upewni się, czy nie ma żółtawego zabarwienia, co mogłoby świadczyć o przedwczesnej żółtaczce.

Stawy biodrowe

Lekarz musi jeszcze sprawdzić, czy maluch nie ma wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego. To badanie bywa nieprzyjemne i noworodek może płakać, ale jest konieczne. Jeśli jakąś nieprawidłowość wykryje się tak wcześnie i zacznie leczyć, dziecko nie będzie miało później kłopotów z chodzeniem. W razie potrzeby pediatra skieruje was do ortopedy. Obecnie w wielu szpitalach wykonuje się u noworodków także USG stawów biodrowych.

Usta

Naciśnięcie podbródka lub pogłaskanie policzka noworodka może skłonić go do otwarcia buzi. Lekarz przytrzyma mu język szpatułką, żeby dokładnie obejrzeć podniebienie. Sprawdzi, czy nie ma w nim rozszczepu, który nieleczony mógłby spowodować problemy z karmieniem, i czy dziecko może swobodnie poruszać językiem.

Odruchy

Zdrowy noworodek powinien mieć:

Odruch Moro. Na bodźce wywołane zmianą położenia ciała i silne dźwięki noworodek reaguje wzdrygnięciem i gwałtownym wyprostowaniem rąk, nóg i palców. Napręża się, wygina łukowato plecy i odchyla główkę, a następnie przytula ręce do piersi, zaciskając piąstki.

Odruch Babińskiego. Gdy dotknie się stopy malca, paluszki wyprostowują się, a stopa wykrzywia się do środka.

Odruch szukania. Gdy delikatnie dotknie się policzka noworodka, maluch odwraca główkę w tym kierunku i otwiera buzię, jakby chciał ssać.

Odruch "chodzenia". Trzymany pod pachami noworodek podnosi jedną nóżkę, wysuwa ją do przodu, a następnie robi to samo z drugą, jakby chciał chodzić.

Odruch chwytania. Gdy przyciśnie się palec do wewnętrznej strony dłoni dziecka, dłoń natychmiast się zaciska. Chwyt bywa tak silny, że można tak malca unieść.

Waga i centymetr

Istotne jest najzwyklejsze w świecie zważenie i zmierzenie noworodka. Będzie stanowić ważny punkt odniesienia w czasie kontroli w kolejnych miesiącach życia dziecka.